Emir RAMIĆ: Broj ubijenih i kratkoća vremena likvidacija, brzo formiranje masovnih grobnica, brzina zakopavanja u masovne grobnice i dislociranje posmrtnih ostataka iz primarnih u sekundarne i tercijarne masovne grobnice, ukazuju na to da je u planiranju, pripremi, izvršenju i prikrivanju genocida učestvovao u punom kapacitetu politički, upravni, vojni i policijski potencijal srpskih snaga, kao i veliki broj discipliniranih izvršilaca.

Srpsko-crnogorski agresor (Savezna Republika Jugoslavija - Srbija i Crna Gora) je, uz učešće njegovih (srpskih) kolaboracionista iz Bosne i Hercegovine, u i oko Srebrenice - sigurne zone UN-a, jula 1995, u toku jedne sedmice na hiljade zarobljenih Bošnjaka likvidirao i zatrpao u masovne grobnice; na stotine živih je zakopao; muškarce, žene i dječake je sakatio i klao; djecu ubijao pred očima majki; natjerao djeda da pojede džigericu svoga unuka; silovao žene i djevojke; deportovao oko 30.000 ljudi, uglavnom žene i djecu, priredio scene dostojne Danteovog pakla. O tome postoje brojni dokazi, među kojima i masovne grobnice, koje je pokrila trava, a zvijeri raznijeli kosti plitko zakopanih ili na površini ostavljenih tijela. To su, prema ICTY-u “scene iz pakla, napisane na najmračnijim stranicama ljudske historije”.

Genocid nad Bošnjacima Bosne i Hercegovine u i oko sigurne zone Ujedinjenih nacija Srebrenici, jula 1995, po svojim je razmjerama paradigma stradanja Bosne i Bošnjaka. U Srebrenici - sigurnoj zoni Ujedinjenih nacija, jula 1995, posebno je izražen karakter oružanog sukoba i priroda zločina u Bosni i Hercegovini. Agresija (međunarodni oružani sukob) je bila perfidna, brutalna – osvajačkog i genocidnog karaktera. Na tom je području javno, uz prisustvo i saučesništvo vojnika Ujedinjenih nacija (Holandski bataljon), izvršen genocid nad Bošnjacima.

“Vojska Republike Srpske” je 11. jula 1995. zauzela Srebrenicu, sigurnu zonu Ujedinjenih nacija. Holandski bataljon “nije ispalio ni jedan jedini hitac u pravcu nadolazećih srpskih snaga”. U 16,20 sati “grad Srebrenicu su već preplavili Srbi”. Oko 16,30 sati hiljade izbjeglica bježalo je prema Potočarima. Kasno poslijepodne generali Ratko Mladić, Milenko Živanović, Radislav Krstić i drugi oficiri Vojske Republike Srpske “trijumfalno” su prošetali praznim ulicama Srebrenice, a veliki broj (na hiljade) izbjeglica kretao se prema Potočarima, očajnički tražeći zaštitu od Holandskog bataljona. Na trgu u Srebrenici general Ratko Mladić je izjavio: “Evo nas 11. jula 1995. godine u srpskoj Srebrenici. Uoči još jednog praznika srpskog poklanjamo srpskom narodu ovaj grad. Napokon je došao trenutak da se poslije bune protiv dahija Turcima osvetimo na ovom prostoru.” Karadžić je lično (“radi marketinga”, “treba mu to radi nekih stvari”) naredio da se u Srebrenici, pored srpske, postavi i grčka zastava, čiji su državljani (tj. Grci), pored Rusa i drugih, učestvovali u napadu i zauzimanju Srebrenice.



Srpske vojne i policijske snage, uključujući i jedinice iz Srbije i “Republike Srpske Krajine”, su 12. i 13. jula 1995, po kratkom postupku, na raznim mjestima oko baze Ujedinjenih nacija u Potočarima likvidirale brojne muškarce bošnjačke nacionalnosti, uključujući djecu i žene.

“Vojska Republike Srpske” je u toku 12. i 13. jula 1995. organizirano i planski vršila deportaciju žena, djece i staraca iz Potočara prema Kladnju. Oko podne 12. jula 1995, prema utvrđenom planu, brojni autobusi i kamioni, uključujući i vozila iz Srbije, počeli su stizati u Potočare, kako bi izvršili deportaciju žena, djece i staraca.

U Potočarima je 12. i 13. jula 1995. najdramatičnije bilo sistematsko odvajanje i razdvajanje muškaraca i dječaka od žena i djece. Od jutra 12. jula velikosrpske snage su, u prisustvu i po naređenju Ratka Mladića, i uz učešće policajaca s psima, odabirale i izdvajale muškarce i djecu od ostalih izbjeglica i odvodile, pritvarale i držale ih na zasebnim mjestima u i oko Potočara. Pri tome su, na jednoj strani, žene i djeca plakali i vrištali, posebno djeca koja su gledala kako im odvode očeve, a na drugoj se čuli jauci, urlanje, zapomaganje, pucnji. To je trajalo cijelu noć 12. jula 1995. Izdvojene su odvodili na jednu lokaciju ispred Fabrike cinka i zatim ih iste večeri kamionima odvozili na druga mjesta zatočenja. Kada su prognanike počeli ukrcavati u autobuse, srpski vojnici i policajci sistematski su izdvajali muškarce koji su se u gužvi pokušavali ukrcati, oduzimajući im ličnu imovinu (lične dokumente i dragocjenosti). Te su ljude odvodili i u zgradu poznatu kao “Bijela kuća” (u neposrednoj blizini baze Ujedinjenih nacija), gdje su ih prisiljavali da prije ulaska, na velikoj hrpi ispred zgrade, ostave svoje stvari, uključujući novac i lične karte, koje su oduzimane i kasnije spaljene. Svi izdvojeni muškarci držani su u krajnje nepovoljnim i užasnim uvjetima, pri čemu su neki zlostavljani i ubijani. Među njima je bilo dosta dječaka. Razdvajanje je nastavljeno i za vrijeme ukrcavanja u vozila i u toku deportacije.

Najveći broj odvojenih Bošnjaka u Potočarima (preko 1.000), počevši od poslijepodneva 12. i tokom cijelog 13. jula 1995, ukrcavan je u zasebna vozila i iz Potočara odvezen na mjesta zatočenja u Bratuncu, gdje su dovođeni i zarobljenici iz zbjega (“kolone”), a odatle odvođeni na mjesta likvidacije.

Kasno poslijepodne 13. jula 1995. između 1.000 i 1.500 zarobljenih u Sandićima odvedeno je u Kravicu i natjerano da uđu u skladište Osnovne organizacije kooperanata “Kravica” (zemljoradnička zadruga), gdje je izvršen veliki masakr. Oko 18 sati svi su likvidirani (zoljama, ručnim bacačima, ručnim bombama i puščanim mecima).

Mnogi zarobljenici likvidirani su u Bratuncu, u školi “Vuk Karadžić”, kao i na drugim mjestima na putu Kravica - Milići, uključujući i Konjević-Polje, gdje su vršena zarobljavanja i likvidacije
U kasnim večernjim satima, 13. jula 1995, otpočeo je, prema instrukcijama Radovana Karadžića i naređenju generala Mladića da se zarobljenici odvedu u Zvornik i strijeljaju, proces odvođenja zarobljenika na područje Zvornika. Te je večeri i tokom noći 13. i 14. jula 1995. iz Bratunca i okoline prevezeno (sa oko 30 autobusa) oko 2.000-2.500 muškaraca, izdvojenih u Potočarima i zarobljenih iz zbjega u pokušaju bjekstva iz srebreničke enklave, u salu osnovne škole u Grbavcima (kod Orahovca) i u drugim školama, gdje je jedan broj strijeljan iza škole, na poljani, a drugi je prebačen na drugu lokaciju i likvidiran. U ranim poslijepodnevnim satima, 14. jula 1995, pripadnici “Vojske Republike Srpske” su muškarcima iz škole u Grbavcima, kojih je, po nekim procjenama, bilo oko 1.000, stavili poveze na oči, ukrcali u kamione i odveli na jedno obližnje polje (stratište) kod Orahovca, naredili im da siđu s kamiona i po prijekom ih postupku likvidirali automatskim oružjem. Svima su prethodno povezane oči. Egzekuciju je lično nadgledao general Ratko Mladić. Ubijeni su odmah (14. i 15. jula) zatrpani u masovne grobnice.

Pripadnici Vojske i/ili Ministarstva unutrašnjih poslova “Republike Srpske” su 14. jula (poslijepodne) između 1.500-2.000 zarobljenika s mjesta zatočenja u Bratuncu i okolini prevezli u Petkovce i zatočili u sali osnovne škole, gdje su ih udarali, tukli, zlostavljali i pucali u njih iz automatskog oružja. Zarobljenicima su žicom vezali ruke na leđima, natjerali ih da izuju cipele i u noći 14. jula, te u ranim jutarnjim satima 15. jula, kamionima ih prevozili do jednog mjesta kod Brane kod Petkovaca, gdje je već bilo puno mrtvih, koji su ležali licem prema zemlji, ruku vezanih na leđima. Okupili su ih ispod brane i po prijekom postupku likvidirali automatskim oružjem u grupama 5-10 ljudi. Ujutro 15. jula 1995. pripadnici “Vojske Republike Srpske” pomoću rovokopača i druge teške mehanizacije pokopavali su žrtve dok su likvidacije i dalje vršene.

Šesnaestog jula 1995., na Vojnoj ekonomiji Branjevo je, prema utvrđenom obrascu, ubijeno oko 1.200 zatočenika, koji su 14. jula 1995. odvezeni u Pilicu, nakon čega su ih prozvali da izađu iz škole, ukrcali u autobuse ruku vezanih na leđima i odvezli na Vojnu ekonomiju Branjevo, gdje su ih postrojavali u grupama od deset i likvidirali. Poslije toga rovokopač je pokupio leševe.

Istoga je dana (oko 15 sati) izvršena još jedna likvidacija zarobljenih. Tada su pripadnici Bratunačke brigade, zajedno s drugim pripadnicima Vojske i Ministarstva za unutrašnje poslove “Republike Srpske”, u zgradi Doma kulture u Pilici po prijekom postupku automatskim oružjem likvidirali oko 500 ljudi. Sljedećeg dana su pripadnici Zvorničke brigade pokupili leševe žrtava, prevezli ih na Vojnu ekonomiju Branjevo i pokopali u masovnu grobnicu.

Također, oko 16. jula 1995. “Vojska Republike Srpske” je likvidirala više stotina zarobljenih (oko 500) na osami u blizini Kozluka i pokopala ih u obližnju masovnu grobnicu.

Oružane snage “Republike Srpske” su, u sadejstvu s jedinicama iz Srbije, CG i “Republike srpska Krajina”, te stranim plaćenicima, a u skladu s velikosrpskom ideologijom, politikom i praksom, deportirale “sve muslimanske žene i djecu” iz Potočara i na hiljade muškaraca i dječaka, koji su, nakon zauzimanja Srebrenice, sigurne zone Ujedinjenih nacija, pokušali pobjeći, zarobile, zatočile i likvidirale, te zatrpale u masovne grobnice na skrovitim mjestima.

U bezočnoj “operaciji ubijanja”, uglavnom za četiri dana, s namjerom i prema tačno utvrđenom obrascu, na stravičan način, likvidirano je preko 8.000 zarobljenih i zatočenih Bošnjaka, što je motivirano njihovom nacionalnom, etničkom i vjerskom pripadnosti i zauzimanjem njihovog životnog prostora, koji je u srpskim velikodržavnim planovima označen od strateške važnosti. Tri generacije muškaraca su istrijebljene. To je najveći pojedinačni i u kratkom vremenu izvršeni masakr i totalni progon ljudi u Evropi nakon Drugog svjetskog rata. Tačno pedeset godina od završetka nacističkog holokausta u Evropi se, pred očima svijeta, ponovio zločin, čija je surovost, ali i nedostatak reakcije, “sinonim velikog neuspjeha međunarodne zajednice”.

Zauzimanje Srebrenice, deportacija civila iz Potočara i operacija zarobljavanja, zatočenja i likvidacije Bošnjaka su genocidni akti unaprijed isplanirani, dobro osmišljeni, efikasno organizirani i širokog obima, naređeni s nadležnih političkih i vojnih mjesta, te izvršeni planski, sistematski i organizirano.

Broj ubijenih i kratkoća vremena likvidacija, brzo formiranje masovnih grobnica, brzina zakopavanja u masovne grobnice i dislociranje posmrtnih ostataka iz primarnih u sekundarne i tercijarne masovne grobnice, ukazuju na to da je u planiranju, pripremi, izvršenju i prikrivanju genocida učestvovao u punom kapacitetu politički, upravni, vojni i policijski potencijal srpskih snaga, kao i veliki broj discipliniranih izvršilaca. Tako je, prema istraživanjima Vlade Republike Srpske, u genocidu nad Bošnjacima Bosne i Hercegovine u i oko sigurne zone Ujedinjenih nacija Sreprenica, jula 1995, učestvovalo (po raznim osnovama i na različite načine) preko 25.000 ljudi. Ideološki, politički i vojni nosilac genocida bila je država Savezna Republika Jugoslavija (Srbija i Crna Gora), odnosno velikosrpski režim Slobodana Miloševića, a glavni izvršioci Vojska (Savezne Republike) Jugoslavije, Ministarstvo unutrašnjih poslova Republike Srbije, kolaboracionističke formacije velikosrpskog agresora u Republici Bosni i Hercegovini (“Vojska Republike Srpske”, “Ministarstvo unutrašnjih poslova Republike Srpske” i drugi organi izvršne vlasti i uprave paradržavne tvorevine Republike Srpske), plaćenici iz Grčke i dr.

U i oko Srebrenice jula 1995. počinjen je masovni zločin nad Bošnjacima islamske vjere. Taj zločin je djelo genocida nad muslimanima. Širina područja izvršenja zločina, brzina likvidacije više hiljada ljudi, veličina područja na kojem su zakopavani leševi i višestruko izmještanje posmrtnih ostataka ubijenih, te broj ljudi koji je nužno učestvovao u izvršenju i prikrivanju zločina, apsolutno pokazuje da su zločini bili poznati velikom broju ljudi i da su uporno sakrivani. Neprecizno određeni mandat Ujedinjenih nacija je jedan od elemenata dokaza nedostatka političke volje da se u zaštiti (životâ) civilnog stanovništva i sprečavanju najgoreg zločina postupi odlučno i onako kako to nalažu Povelja Ujedinjenih nacija i duh i korpus međunarodnog prava.