ICTY je već u pet slučajeva presudio da rat na teritoriji Republike Bosne i Hercegovine nije bio građanski, nego međunarodni oružani sukob, definiran kao agresija od strane dvije države, SR Jugoslavije (Srbije i Crne gore) i Republike Hrvatske, na Republiku Bosnu i Hercegovinu. Brojne relevantne naučnoistraživačke organizacije različitog profila, iz čitavog svijeta, pouzdano su utvrdile i potvrdile dvije bitne, temeljne činjenice u vezi događajima u Republici Bosni i Hercegovini u periodu 1992-1995: prvo, da je to bio slučaj oružane agresije dvije države, SR Jugoslavije (Srbije i Crne gore) i Republike Hrvatske...

Zločini nad Bošnjacima u Ahmićima, 16. aprila 1993, planirani su i pripremljeni, te izvršeni organizirano i sistematski. Oni su jedan od najstravičnijih zločina počinjenih nad Bošnjacima za vrijeme agresije na Republiku Bosnu i Hercegovinu. Na primjeru zločina u Ahmićima Haški tribunal je utvrdio da je Republika Hrvatska izvršila agresiju na Republiku Bosnu i Hercegovinu, čime je oružani sukob dobio karakter međunarodnog oružanog sukoba „i to zbog direktne umiješanosti Hrvatske vojske (HV) i zbog postojanja opće kontrole Hrvatske nad snagama i vlastima bosanskih Hrvata.“

U toku zatočenja u logorima HVO-a naročito su bili torturi izloženi logoraši u Vatrogasnom domu u Prozoru i Srednjoškolskom centru, gdje su premlaćivani i mučeni do smrti. Postoje brojne izjave o strijeljanju civila Bošnjaka na lokalitetu Duška Kosa (danas je to deponija smeća). Desetine žena i djevojaka je silovano, a zabilježena su i seksualna iživljavanja nad muškarcima, među njima i prisiljavanje na seksualni odnos sa krmačom.

Polovinom 1991. započinje predislociranje jedinica JNA, koje su se povukle iz Slovenije i Hrvatske i njihovo raspoređivanje po Bosni i Hercegovini. Jedinice su zaposjedale strateške kote oko Zvornika. Napad na Zvornik je otpočeo 9. aprilu 1992. i izveden je sa položaja JNA. Bio je to rezultat dobro organizovane i unaprijed pripremljene akcije u okviru udruženog zločinačkog poduhvata, čiji je cilj bilo trajno uklanjanje Bošnjaka. U napadu i zločinima su, pored jedinica JNA, učestvovali pripadnici Srpske demokratske stranke i Arkanovi Tigrovi, Beli orlovi i druge srpske snage.

Za zločin genocida, zločine protiv čovječnosti i ratni zločin nad Bošnjacima općine Vlasenica pred Međunarodnim tribunalom za ratne zločine u Hagu /ICTY) optuženi su; Slobodan Milošević, Radovan Karadžić, Momčilo Krajišnik, Biljana Plavšić, Ratko Mladić i Dragan Nikolić.

Srpska vojska je dana 25. avgusta 1992. napala selo Velji Lug i u tom napadu ubili sedam bošnjačkih žena i jednog muškarca, a više desetina bošnjačkih žena, djece i staraca odveli u zatvorili u prostorije osnovne škole “Hasan Veletovac“ u Višegradu, koja je bila pretvorena u logor za Bošnjake. U tom logoru Srbi su stalno vršili premlaćivanja Bošnjak, od koje su neke i pobili.

U Sanskom Mostu zločini nad Bošnjacima počinju sa nasilnim preuzimanjem vlasti od strane srpskih snaga. Ovome je prethodio povratak 6. lake partizanske brigade Jugoslovenske narodne armije koja je od 1991. bila angažirana u agresiji na Republiku Hrvatsku. Komanda te brigade zajedno sa prištapskim jedinicama bila je stacionirana u Lušci Palanci. Po povratku ove jedinice počelo je i njeno raspoređivanje za napad na Bošnjake i Hrvate općine Sanski Most.

Oružane snage Savezne Republike Jugoslavije (Srbija i Crna Gora (Jugoslovenska narodna armija / Vojska Jugoslavije) i njihove kolaboracionističke snage iz Bosne i Hercegovine su 27. maja 1992, otpočele sa artiljerijsko-pješadijskim napadima na bošnjačka naselja Velagići i Pudin Han. Napad je trajao dva dana i tom prilikom je ubijeno dvanaest (12) civila. Nakon prestanka dejstava srpske jedinice su naredile svim stanovnicima (djeci, ženama, starcima) pomenutih naselja da se okupe kod Doma. Tu je odvojeno oko 200 muškaraca koji su pritvoreni u zgradu Osnovne škole “Nikola Mačkić“ u Ključu, koja je postala mjesto masovnog zatočenja Bošnjaka.

U gradskim naseljima Foče: Donje Polje, Aladža, Čohodor Mahala, Gornje Polje, Centar I i Centar II ubijeno je preko 500 Bošnjaka. U prigradskom naselju Brod Bošnjaci su nakon hapšenja mučeni, vezivani dva po dva, strijeljani i bacani sa mosta u rijeku Drinu. U ovom naselju 145 lica je u najtežim mukama izgubilo život. U mjesnoj zajednici Dragočava, stanovništvo je uspjelo pobjeći iz kuća u obližnje šume. Uz pomoć pasa tragača, za njima je organizovana potjera pod kodnim nazivom „Čišćenje terena od balija“. Ubijena su 52 lica.

Masovna ubistva, kao najteži oblici zločina protiv čovječnosti i međunarodnog prava svakodnevno su vršena u brčanskim koncentracionim logorima, posebno u logoru Luka, gdje je na hiljade Bošnjaka bilo zatočeno. Uslovi i postupci kojima su podvrgavani zatočenici u tom logoru bili su užasni i podrazumijevali su redovna ubistva, premlaćivanja i silovanja.

Broj ubijenih i kratkoća vremena likvidacija, brzo formiranje masovnih grobnica, brzina zakopavanja u masovne grobnice i dislociranje posmrtnih ostataka iz primarnih u sekundarne i tercijarne masovne grobnice, ukazuju na to da je u planiranju, pripremi, izvršenju i prikrivanju genocida učestvovao u punom kapacitetu politički, upravni, vojni i policijski potencijal srpskih snaga, kao i veliki broj discipliniranih izvršilaca.

Velikosrpski agresor koristio je taktiku držanja Sarajeva pod opsadom, namjerno granatirajući i snajperski djelujući po civilima i civilnom stanovništvu i civilnim objektima. Vojna strategija granatiranja i snajperskog djelovanja provođena je po cijelom Sarajevu, odnosno po gradskim i seoskim naseljima Grada, radi ubijanja, sakaćenja, ranjavanja i terorisanja civilnog stanovništva Sarajeva, od čega je ubijeno i ranjeno na hiljade civila oba spola i svih starosnih dobi, uključujući djecu i starce.

Agresija na Republiku Bosnu i Hercegovinu i genocid nad Bošnjacima su isplanirani (intelektualno, ideološki, politički, vojno, ekonomski, medijski, obavještajno, psihološki, itd.), sa jasno postavljenim ciljem, naređeni sa nadležnih političkih i vojnih mjesta i izvršeni planski, sistematski i organizovano. Poznate su države agresori, zatim ideolozi, planeri, naredbodavci, izvršioci i saradnici, te kako su zločini izvršeni i zbog čega su izvršeni...