ENGLESKI / ENGLISH

Emir RAMIĆ: Velikosrpski agresor koristio je taktiku držanja Sarajeva pod opsadom, namjerno granatirajući i snajperski djelujući po civilima i civilnom stanovništvu i civilnim objektima. Vojna strategija granatiranja i snajperskog djelovanja provođena je po cijelom Sarajevu, odnosno po gradskim i seoskim naseljima Grada, radi ubijanja, sakaćenja, ranjavanja i terorisanja civilnog stanovništva Sarajeva, od čega je ubijeno i ranjeno na hiljade civila oba spola i svih starosnih dobi, uključujući djecu i starce.

U Sarajevu u opsadi u periodu 1992–1996. nad licima – civilima i civilnim stanovništvom i civilnim objektima zaštićenim međunarodnim humanitarnim pravom izvršeni su brojni oblici zločina protiv čovječnosti i međunarodnog prava, odnosno najteži zločini od značaja za međunarodnu zajednicu kao cjelinu, raznovrsnih i različitih svojstava - obilježja i karakteristika, sadržine i oblika, izvršenih na različite načine, na istim i (ili) različitim lokacijama, u isto i (ili) različito vrijeme, neposredno i posredno ili na druge načine.

Sprovođenjem zabranjenog opsadnog načina ratovanja u Sarajevu vršena je koordinirana, dugotrajna, rasprostranjena i sistematska kampanja (vojna strategija) granatiranja i snajperskog djelovanja po civilima i civilnom stanovništvu i civilnim objektima iz artiljerijskog, minobacačkog i pješadijskog oružja. Namjernim granatiranjem i snajperskim djelovanjem ubijeno je i ranjeno na hiljade civila oba spola i svih starosnih dobi, uključujući i djecu.

Civili su namjerno gađani dok su se bavili egzistencijalnim poslovima ili se nalazili na civilnim lokacijama. Naime, civili su gađani na ulici, stanu-kući, u redovima za vodu, hljeb i ogrjev i obavljanju drugih poslova, u kolima hitne pomoći, bolnicama, tramvajima i autobusima, na sahranama i drugim mjestima. Gađana su i djeca u školama, kući-stanu, na ulici, igralištu, školi, porodilištu, vrtićima, skloništima, redovima za vodu, hranu i drugim mjestima.

U opsadi užeg jezgra grada Sarajeva živjelo je oko 340.000 stanovnika koji su sve vrijeme držani u opsadi i bili izloženi intenzivnoj neselektivnoj artiljerijskoj i snajperskoj vatri, te svim oblicima nečovječnog načina vođenja rata protiv civila i civilnog stanovništva.

U strategiji planiranja, pripreme i izvršenja genocida i drugih oblika zločina protiv čovječnosti i međunarodnog prava u Sarajevu u opsadi, ali i na svim okupiranim mjestima i gradovima u opsadi u Bosni i Hercegovini, koje je zauzeo i držao velikosrpski agresor, posebno je značajan onaj njen dio koji se odnosi na strategiju sistematskog uzimanja civila za mete. Poseban oblik planiranja, pripreme i sprovođenja strategije (iz)vršenja zločina (uzimanje civila za mete) predstavljao je najosjetljiviji i najranjiviji dio populacije, a to su djeca.

Velikosrpski agresor koristio je taktiku držanja Sarajeva pod opsadom, namjerno granatirajući i snajperski djelujući po civilima i civilnom stanovništvu i civilnim objektima. Vojna strategija granatiranja i snajperskog djelovanja provođena je po cijelom Sarajevu, odnosno po gradskim i seoskim naseljima Grada, radi ubijanja, sakaćenja, ranjavanja i terorisanja civilnog stanovništva Sarajeva, od čega je ubijeno i ranjeno na hiljade civila oba spola i svih starosnih dobi, uključujući djecu i starce.

Agresija i genocid

Velikosrpski agresor namjerno je direktno gađao civile s veće udaljenosti vatrenim oružjem za direktno djelovanje iz svih vrsta pješadijskog oružja (specijalnim snajperskim puškama opremljenim optičkim nišanom, raznim automatskim ili poluautomatskim oružjem).

Od strahovitog granatiranja i veoma snažnih artiljerijskih i tenkovskih napada, uključujući i zapaljive granate, na civilne ciljeve u Sarajevu, zapaljena je Baščaršija, centar starog dijela grada Sarajeva, Nacionalna i univerzitetska biblioteka, Željeznička stanica, Zetra, Olimpijska dvorana i drugi objekti, čime su ključni objekti teško granatirani i uništeni. Granatirane su mnoge stambene zgrade u centru Sarajeva, usljed čega su mnoge zapaljene. Tržnice, tramvaji i punktovi za snabdijevanje vodom gađani su granatama. Žrtvama su nanošene teške povrede, zbog kojih su trpjeli ozbiljne tjelesne i duševne posljedice.

Srpski snajperisti (izrazito vješto i dobro obučeni) civile, među kojima su žene, djevojčice i dječaci raznih uzrasta, gađali su u njihovim domovima, dok su išli po hranu ili vodu i prikupljali drva da bi preživjeli, dok su išli na posao i dok su se vozili tramvajem, dok su bili kod kuće i obavljali svakodnevne poslove, razgovarali s komšijama, pili kahvu. Štaviše, „Sarajevsko-romanijski korpus” organizirao je posebne obuke za snajperiste u kasarni lociranoj na Jahorini.

Granatiranje civila i civilnog stanovništva u Sarajevu u opsadi bilo je namjerno usmjereno na civile. Granatiranje minobacačima bilo je svakodnevna pojava, s osnovnim ciljem ubijanja i ranjavanja civilnog stanovništva. Među brojnim primjerima te kampanje su granatiranja pijace Markale 5. februara 1994. i tržnice Markale 28. augusta 1995, kada je ubijeno 111 (68 na Markalama I i 43 na Markalama II) i ranjeno 245 (104 Markale I i 141 Markale II) civila. ICTY je u oba slučaja utvrdio da je te zločine izvršio “Sarajevsko-romanijski korpus“ i da je granatiranje namjerno usmjereno na civile.

Haški tribunal (ICTY) je, i na osnovu istraživanja Instituta za istraživanje zločina protiv čovječnosti i međunarodnog prava Univerziteta u Sarajevu, pored ostalog, procijenio da “ukupan broj umrlih na području Sarajeva šest /dijelova šest sarajevskih općina: Centar, Ilidža, Novi Grad, Novo Sarajevo, Stari Grad i Vogošća/ u periodu od aprila 1992. do decembra 1995. iznosi 18.889”, među kojima je, po drugim izvorima, 1.601 dijete, pri čemu je (u Sarajevu u opsadi ranjeno 61.136 ljudi, od čega 14.946 djece.

Raspoloživi i jasni dokazi potvrđuju postojanje subjektivnog (mentalnog) elementa genocida - namjere (mens rea) za izvršenje genocida nad Bošnjacima u Sarajevu i Republici Bosni i Hercegovini. S tim u vezi, podsjećamo na dokaze o genocidnoj namjeri srpskog rukovodstva za formiranje jedinstvene srpske države, od kojih se većina odnosi na Sarajevo, a koje su javno iznosili najviši zvaničnici koji su neposredno radili na tom zajedničkom udruženom zločinačkom poduhvatu genocidnog karaktera.

Namjerna, smišljena, koordinirana, rasprostranjena, sistematska, snažna, neselektivna, prekomjerna i nesrazmjerna kampanja granatiranja civilnog stanovništva i civilnih područja Sarajeva i snajperskog napada na civile, od čega je, pored ostalog, ubijeno i ranjeno na hiljade civila, provođena je u kontinuitetu i na način da se nešto slično nije dogodilo u historiji čovječanstva od Drugog svjetskog rata. Takva namjerna kampanja nije bila usmjerena na neku apstraktnu društvenu grupu, na civilno stanovništvo, kako je navedeno u optužnicama protiv Galića i Miloševića, već na konkretnu, međunarodnim humanitarnim pravom (pravno) zaštićenu, grupu koja je živjela (i živi) u Velešićima, Pofalićima i drugim naseljima Sarajeva u opsadi. To su, uglavnom, Bošnjaci, nacionalna, etnička i vjerska grupa kao takva, na koju su artiljerijsku i drugu vatru namjerno usmjeravali najviši oficiri Srbije i Crne Gore (Savezna republika Jugoslavija) Ratko Mladić, Stanislav Galić, Dragomir Milošević i drugi.