Režiranje haosa u Crnoj Gori, destabiliziranje BiH, pokušaji mobilizacije Srba u Hrvatskoj, konstantni ataci na Kosovo najbolje oslikavaju nastajanje “srpskog sveta“.

Obrtanjem teza, sve reakcije iz regiona Aleksandar Vučić predstaviće udarom na Srbiju. No demantuje ga jedan broj srpskih intelektualaca, koji su prozreli ideju “srpskog sveta“, odnosno zvanične politike Beograda i Srpske pravosnlavne crkve (SPC).

Vuk Drašković, srbijanski političar i književnik, u intervjuu za N1 kaže da „iza toga stoji namjera i cilj vraćanja u devedesete”.

- Nekada je bila ‘velika Srbija’ sada ‘srpski svet’. Koji srpski svijet? (…) Ja da sam predsjednik Srbije ne bi nijedan ministar mogao da govori nešto što nije državna politika. Teško tom ‘srpskom svetu’ za kojeg se Vulin zalaže, poručio je Drašković.

U kolumni za portal Antenam, Drašković još piše:

- Vladike propovedaju protiv drugih vera i nacija, koji su nam narodi zaštitnici, a koji dušmani, gdje su, gdje moraju biti državne međe. Juče Velike Srbije, danas Srpskog svijeta. Samo srpskog. Najava reprize strašnih devedesetih. Pamtimo li kako je bilo: popovi, pa topovi, pa lopovi?!

Filip David, ugledni beogradski književnik i dramaturg, smatra da je politička kampanja dostigla one razmjere poslije kojih se može ući u ozbiljne sukobe ne samo verbalne.

- To je politika koja bez sumnje uznemirava sve naše susjede. Još su živa sjećanja na retoriku sa početka devedesetih godina koja je prethodila ratnim godinama i donijela toliko tragedija, mržnje i zločina. „Srpski svet“ neodoljivo podsjeća na ono „svi Srbi u jednoj državi“. Uz to pokrenuta je i kampanja da je ćirilica zvanično srpsko pismo, kao da je nesreća, a ne sreća imati ravnopravne i latinicu i ćirilicu. Ovo prati i novouvedeni praznik Srpskog jedinstva, slobode i nacionalne zastave sa pozivom da se 15. septembra srpske zastave istaknu svuda tamo gdje žive Srbi. Čitav dan obilježen je karnevalskim zbivanjima, folklorom i demonstracijom oružane moći. Ni raniji izbor „Bože pravde” za srpsku himnu ne doprinosi smanjivanju tenzija. Ne mogu da razumijem zašto nije za himnu prihvaćena svečana pjesma „Vostani Serbie“. Nije valjda mana to što je reči napisao veliki srpski prosvetitelj Dositej Obradović. To bi bila himna prihvatljiva za sve, za razliku od „Bože pravde“ koja to nije. Možemo se samo nadati da ovakve i ovako organizovane proslave ne vode novim etničkim nesporazumima i etničkoj homogenizaciji, koje se na ovim našim prostorima po pravilu završavaju katastrofama za sve, kaže David.

Izabela Kisić, izvršna direktorka Helsinškog odbora za ljudska prava Srbije, smatra da Srpska pravoslavna crkva ima veoma značajnu ulogu u destabilizaciji regiona kakvu je imala i osamdesetih godina kada je u Srbiji počeo nacionalistički i populistički pokret čija je ideologija dovela do ratova i zločina u bivšoj Jugoslaviji. “Srpski svet” je, ocjenjuje Kisić, eufemizam za ono što je nekada bila ideja Velike Srbije što je dovelo do ratnih sukoba u Jugoslaviji i do užasnih zločina.

- Glavne stranke opozicije nikada nisu izrekle svoj stav o srpskom svetu osim desničarskog dijela opozicije koji taj projekt otvoreno podržava i prije svega Republiku Srpsku vidi kao ratni plijen. Međutim, autori projekta “srpskog sveta” su prije u akademskim krugovima nego u političkim strukturama koje sprovode tu politiku i ideologiju. A Srpska pravoslavna crkva je institucija koja najlakše mobiliše Srbe za ostvarenje onoga što se podrazumijeva pod “srpskim svetom”, ističe Kisić za RSE.

Slaviša Lekić, srbijanski novinar i autor serijala “Junaci doba zlog, kaže da predsjednik Srbije Aleksandar Vučić, koliko god glumio novog, preporođenog, europejskog Vučića, ”on i riječima i djelom pokazuje da nikako ne može da izađe iz iznošenog Šešeljevog šinjela i da još uvijek mašta o ‘Velikoj Srbiji”.

- Taj opasni projekat je, bez obzira na podršku većeg dijela intelektualne elite, a posebno crkve, pa i šireg puka u Srbiji, nepovratno propao, s izvjesnošću da se nikad neće ni dogoditi, ali se odnedavno ipak lansira sintaksa o “srpskom svetu” iliti “Pansrbiji”, ne bi li se puku predočila nada da Srbija, poslije silnih poraza koje je doživjela, ne samo u ratovima devedesetih i ne samo nezavisnošću Crne Gore, koja je smatrana svojinom, ili otcjepljenjem Kosova, ima keca u rukavu: svi Srbi pod jednu šljivu, makar ta teritorija na kojoj je šljiva ima gabarit Kalemegdana, kaže Lekić u intervjuu za crnogorske medije.

Blaša Božović, predsjednik Regionalne akademije za razvoj demokratije iz Beograda, smatra da se pinovo dešava "memorandumska" euforija o ugoženosti Srba u regionu koju direktno generiše režim Aleksandra Vučića u želji da on bude lider svih Srba u regionu, po shvatanju Pašićeve narodne države 19. vijeka.

- Ali, dva vijeka kasnije, to znači nacionalnu agresiju na države u kojima Srbi žive. Prije svega na Bosnu i Hercegovinu i na Crnu Goru. Jer, ako želite da upravljate Srbima u regionu, onda i sprječavate da države u kojima žive Srbi budu građanski uređene i unosite im etničke podjele država narodnog karaktera. Ta politika je opasna jer može i u regionu i u međunarodnoj zajednici da dovede do toga da cio jedan narod proglase problemom. Kao što se već dogodilo sa Srbima u Hrvatskoj. Po koju cijenu? Po cijenu ostanka na vlasti u Beogradu?, pita se Božović.