AZIZ HUREM: Sva ta dešavanja su uvijek imala odjeka na okolne države. A, povod za Prvi svjetski rat koji je odnio desetine miliona života je bio upravo Atentat u Sarajevu u režiji Dragutina Dimitrijevića Apisa – šefa tajne obavještajne službe „Crna ruka“. Dakle nisu se zadovoljavali međusobnim ubistvima nego su posegli za glavama i životima stranih kraljeva i careva.

Na dan 28.juni, prije prije 104 godine, Gavrilo Princip je ubio Austrijskog prijestolonasljednika Franju Ferdinanda i njegovu suprugu u poodmakloj trudnoći Sifiju Chotek von Chotkowa.

I tada kao i danas je srpska „Crna ruka“ bila ispružena preko Drine. Ispružena protiv Bosne i Bošnjaka. Kao da Gavrilo odnosno Apis nije mogao naći priliku na drugom mjestu. Ne. Nego je bio cilj da se u Bosni kavga zametne. Čak šta više toj produženoj ruci „Crne ruke“ su dali naziv Mlada Bosna i u nju uvukli i Muhameda Mehmedbašića kojeg su oni–srbi instruisali i zadužili da upravo on bude taj glavni atentator koji će svojom rukom pucati u princa. Da bi ga na kraju osudili na petnaestogodišnju zatvorsku kaznu pod optužbom da je bio umiješan u pokušaj ubistva Aleksandra Karađorđevića.

Ubistva, dvorske zakulisane spletke, sprega najbrutalnijih zločinaca sa vladajućim i opozicionim klanovima je prateća karakteristika srpske oligarhije. Nije slučajno kazano : srbin će sve da ti dâ samo mu pusti da on vlada. --- Na ovo treba dodati: ali kad zavlada onda će da ti dâ koliko on hoće. U samoj borbi za vlast njihovi dvori su često bili zaliveni krvlju. Dinastija Obrenovića i Karađorđevića je dobro poznata po tome. Skidanje glava knezovima i kneginjama je skoro postala tradicija i praksa tokom devetnaestog i s početka dvadesetog vijeka. Da bi se ponovo nastavila krajem dvadesetog i početkom dvadesetiprvog. Ne razjašnjeno ubistvo Petra Stambolića, ubistvo Zorana Đinđića i onih manje važnih ali dovoljno krupnih da bi pretendentima na vlast mrsili konce. Tako da u te političke skandale i smaknuća su, kako danas tako i u prošlosti bile umiješane državne službe.

Sva ta dešavanja su uvijek imala odjeka na okolne države. A, povod za Prvi svjetski rat koji je odnio desetine miliona života je bio upravo Atentat u Sarajevu u režiji Dragutina Dimitrijevića Apisa – šefa tajne obavještajne službe „Crna ruka“. Dakle nisu se zadovoljavali međusobnim ubistvima nego su posegli za glavama i životima stranih kraljeva i careva.

Bosna i Bošnjaci, iako su platili visoku cijenu odlaskom Turske i dolaskom Austrougarske čijoj „okupaciji“ su se suprotsatvili onoliko koliko su mogli i koliko su im prilike dozvoljavale bili su se nakon izvjesnog vremena s tim pomirili. Tehnološki napredak Bosne u austrougarskom periodu je vremenom animirao te netrpeljivosti i antagonizme. Ali, pošto Srbija sebe smatra ne dovršenom državom kako danas tako i u poslednjih dvije stotine godina i ima pretenzije na sve okolne države osim Rumunije – trebalo je zapaliti rat u Bosni da bi sebi prisvojila dio kolača ili možda cijeli ako ih sreća posluži. Na ratove i sukobe – interne i eksterne- Srbija je potrošila više novca više nego bilo koja evropska zemlja na svoj tehnološki napredak koji omogučava svom stanovništvu da živi u komforu i blagostanju.

Zašto je Gavrilo Princip još prije stotinu godina izjavio da bi volio da je Sarajevo šibica i da bi ga onda lahko i rado zapalio. Ništa bolje ne kazuje ni Dodik svojom izjavom da: navija za Bosnu samo kada igra protiv Turske. A, svi između Ilije Garašanina, Apisa, Pricipa i Dodika misle i rade isto kao i oni sami što se potvrđuje svaki dan na svakom koraku. Najsvježiji primjer srpskih fudbalskih navijaća (četniči podmladak ) koji otvoreno nose fašističke transparente i u horu na glavnim bečkim ulicama uzvikivaše „nož žica Srebrenica“ povodom gubitka utakmice Švicarska Srbija na Svjetskom prvenstvu u Rusiji.



Princip G. je bio sebeb smrti dvadeset miliona ljudi. Današnjim generacijama je manje poznato da je rođen u blizini Bosanskog Grahova. Već u srednjoj školi u Sarajevu priključuje se nekoj anti-austrougarskoj organizaciji, a naravno od djetinjstva zadojen mržnjom i fašizmom koji su bili parametri srpske nacionalne ideologije te u skladu sa zakonom biva isključen iz škole pa se potom prebacuje u Beograd. Ali kao pogodna marioneta za ostvarivnje širih nacionalnih veliko-srpskih interesa biva dobro došao tadašnjem šefu obavještajne službe srpske vojske, a u stvari šefu tajne prorežimske terorističke organizacije "Crna ruka" Dragutinu Dimitrijeviću Apisu koji mu izdaje nalog i uputstva za izvršenje atentata.

Pošto je D. Dimitrijeviću Apisu bilo poznato da u Sarajevo dolazi ausrijski prijestolonasljednik Erzherzog Franz Ferdinand, iako to nije bila nikakva tajna, isti je izrežirao atentat. G. Princip koji je promicao i radio na ideji pripajanja Bosne Srbiji (velikoj Srbiji), je trebao po njegovom planu da odigra odlučujući potez. U Sarajevo su bili upućeni G. Princip, Trifko Grabež, Muhamed Mehmedbašić i Nedeljko Čabrinović. Dobili su po jedan revolver, dvije-tri ručne bombe i određenu dozu cijanida koju su trebali da ispiju kada izvrše zadatak. Smrću atentatora bi bilo teško ustanoviti da je neko organizirao ubistvo austrijskog princa, jer bi javnost ostala uskraćena kada su u pitanju izjave aktera. Time bi Apisove ruke i cijele Srbije bile "čiste". Pošto su Grabež i Princip bolovali od tuberkuloze, a po mišljenju ljekara da im kao tuberanima nije preostalo još dugo života bilo ih je lahko pridobiti za ovaj teroristički akt. Svakako da su u Sarajevu imali svoje suorganizatore sa istim ciljem. Sve ovo se dešava pod firmom tobože organizacija Mlada Bosna koja je samo formalno postojala a u stvari je to bila grupa srpskih mladih nacionalista u službi terorističke organizacije Crna Ruka i njenog šefa Apisa, odnosno da je duboko u pozadini ove nečasne organizacije stajala ruska obavještajna služba kako navodi historičar dr. Mustafa Imamović.
28. juna 1914. g. princ i princeza su stigli u Sarajevo i uz svedržavne počasti i doček od guvernera i gradonačelnika su se vozili kroz grad put Vijećnice između okupljenih građana koji su neskriveno izražavali dobrodošlicu princu Ferdinandu i princezi Sofiji. U jednom momentu ispred Narodne banke je Nedeljko Čabrinović bacio bombu koja je pogodila drugi automobil iz pratnje te ranila pratioce i nekoliko posmatrača. Čabrinović je potom progutao cijanid i skočio u Miljacku ali je brzo uhvćen i predat policiji.

Počasna prinčeva kolona je ubrzano prešla put do Vijećnice vjerujući da je najgore prošlo, no međutim u nastavku puta od Vijećnice niz Miljacku dakle u suprotnom pravcu nego se danas odvija saobraćaj ovom ulicom a u izvjesnom nesporazumu pratnje i organa sigurnosti desilo se ono zbog čega je izbio Prvi svjetski rat. Princip je ubio Princa.

Svi atentatori su uhvaćeni ali zbog maloljetnosti čija je gornja granica iznosila 21 godinu nisu osuđeni na smrt nego na dugogodišnji zatvor.

Teško je danas stvoriti sliku – kako bi Bosna i bivši jugoslovenski prostor izgledao da se nije desio taj rat. Teško je danas i zamisliti to austrougarsko carstvo u starim granicama i Bosnu u tom carstvu. Ali Bosna i Bošnjaci u tom carstvu bi bila afirmativnija, više štovana i važniji faktor i ulogu bi pretstavljala nego pod srpskom čizmom gdje joj je bila namijenjena vazalna uloga.

Nakon okončanja Prvog svjetskog rata Bosna odnosno Bošnjaci bivaju ponovo „okupirani“ i stavljeni u ne zavidan položaj. Izbavljenje iz srpskih kandži i reanimiranje države Bosne i Bošnjaka kao naroda trajalo je sigurno duže (1918 - 1990) nego bi potrajalo u slučaju da se nije desio taj atentat i Prvi svj rat.