Prof. Emir RAMIĆ: U svojoj naučnoj studiji «Genocid i istina o genocidu u BiH», prof. dr. Smail Čekić, jedan od vodećih istraživača genocida je svijetskoj javnosti saopćio nove detalje o genocidu u Bosni i Hercegovini. Dvadeset godina nakon genocida u Republici Bosni i Hercegovini u Republici Srbiji i bosanskohercegovačkom entitetu Republika Srpska, koji je nastao i počiva na genocidu, prisutne su različita mišljenja o karakteru rata i prirodi zločina u Republici Bosni i Hercegovini 1992-1995, kao i negiranje genocida nad Bošnjacima. Prof. dr. Čekić svijetskoj javnosti nudi nove, do sada nepoznate detalje o zločinu genocida, kako bi se demistifikovale određene predstave i riješili problemi iluzija koje nisu u funkciji trajnog mira i tradicionalno nužnog zajedničkog života u Bosni i Hercegovini.

U međunarodnoj naučno-istraživačkoj javnosti o genocidu, posebno u bosanskohercegovačkoj i još posebnije u bošnjačkoj javnosti veoma malo se zna o radu i zaključcima Komisije Vlade Republike Srpske za istraživanje događaja u i oko Srebrenice od 10. do 19. jula 1995 {u daljem tekstu Komisija}. U navedenim naučno-istraživačkim i općim javnostima još manje se zna o izuzetnoj važnoj ulozi u radu Komisije profe. dr. Smaila Čekića, direktora Instituta za istraživanje zločina protiv čovječnosti i međunarodnog prava Univerziteta u Sarajevu i redovnog profesora bosanskohercegovačke historije na Fakultetu Političkih nauka u Sarajevu.

Povod za ovaj moj mali naučno-istraživački zahvat u nekoliko instituta u i van Bosne i Hercegovine je nedavno pismo predsjednika takozvanog “Istorijskog projekta Srerbenica” i plaćenika Milorada Dodika za pokušaj anuliranja tragova o agresiji na Republiku Bosnu i Hercegovinu i genocida nad njenim građanima, Stefana Karganovića bivšem predsjedniku Republike Srpske Draganu Čaviću u kome ga optužuje da je stavljanjem potpisa na Izvještaj Komisije Vlade Republike Srpske o Srebrenici 2004. godine izdao srpske nacionalne interese i nanio neprocjenjivu štetu Srbima u Republici Srpskoj.

Istovremeno postoji još jedan mnogo značajniji povod za ovaj moj rad. To je pokušaj upoznavanja međunarodne, bosanskohercegovačke i bošnjačke javnosti o izuzetnom značajnom radu Smaila Čekića koji je u navedenu Komisiju biran na prijedlog Visokog predstavnika za Bosnu i Hercegovinu kao jedini predstavnik i zastupnik žrtava i svijedoka agresije na Republuku Bosnu i Hercegovinu i genocida nad njenim građanima. Profesor doktor Smail Čekić je kompletan svoj um stavio u pogon za odbranu istine o agresiji na Republiku Bosnu i Hercegovinu i genocida nad njenim građanima te produkciji konačne pravde za sve žrtve tih strašnih zločina. Skoro se i ne zna u navedenim javnostima da je Smail Čekić radeću u Komisiji često bio primoran da se bori za svoj život zbog ogromnih prijetnji kojima je svakodnevno bio izložen. Ali pođimo redom.

Ukratko o radu Komisije
Vlada Republike Srpske osnovala je Komisiju kao privremeno radno tijelo na sjednici 15. decembra 2003. Komisija je trebalo da djeluje na način transparentan za širu javnost, te da sa punim ovlašćenjima preduzima sve istražne i druge radnje u cilju utvrđivanja pune istine o događajima u i oko Srebrenice u vremenu od 10. do 19. jula 1995, a radi ostvarivanja trajnog mira i izgradnje povjerenja u Bosni i Hercegovini. U Odluci je Ministarstvu pravde Republike Srpske, Ministarstvu unutrašnjih poslova Republike Srpske, Ministarstvu odbrane Republike Srpske, OBS-u, Generalštabu Vojske Republike Srpske i Republičkom sekretarijatu za odnose sa Međunarodnim krivičnim sudom u Hagu naloženo da u potpunosti podrže rad Komisije; u posebnom odjeljku Ministarstvo pravde Republike Srpske zaduženo je za organizovanje i izvršavanje administrativnih poslova, a MUP Republike Srpske, za obezbjeđenje sredstava logistike za potrebe rada Komisije. Mandat Komisije traje šest mjeseci od dana konstituisanja. Dana 25.12. 2003. Vlada Republike Srpske imenovala je članove Komisije: Marko Arsović, predsjednik, Milan Bogdanić, Milorad Ivošević, Đorđe Stojaković, Gojko Vukotić, Gordon Bejkon, Smail Čekić. Gordona Bejkona i Smaila Čekića nominovao je Visoki predstavnik za Bosnu i Hercegovinu (Bejkona kao predstavnika Međunarodne zajednice, a Čekića kao predstavnika zajednice žrtava i preživjelih zločina agresije i genocida). Ured Visokog predstavnika i Međunarodni krivični sud u Hagu dobili su status posmatrača.

Dvadesetog aprila 2004. godine iz Komisije se povukao dotadašnji predsjednik Marko Arsović. Za predsjednika Komisije imenovan je Milan Bogdanić, tadašnji član Komisije. Donošenje Odluke o formiranju Komisije bilo je motivisano obavezom Republike Srpske da odgovori na Odluku Doma za ljudska prava Bosne i Hercegovine. Odluka Doma odnosi se na 49 prijava koje su podnijeli najbliži rođaci lica nestalih u događajima u i oko Srebrenice od 10. do 19. jula 1995. i o čijoj sudbini nije bilo do tada pouzdanih saznanja. Prijave su podnesene protiv Republike Srpske i predstavljaju dio grupe od oko 1800 sličnih prijava koje su tada u postupku pred Domom – sve one se odnose na genocid u Srebrenici. Dom je naredio Republici Srpskoj da po hitnom postupku objavi sve informacije koje posjeduje, a koje se odnose na sudbinu i mjesta gdje se nalaze nestali, otkrije sve informacije koje se odnose na lokacije pojedinačnih, masovnih, primarnih i sekundarnih grobnica žrtava genocida u Srebrenici koje nisu ranije objelodanjene i, pored ostalog, sprovede potpunu, svrsishodnu, temeljnu i detaljnu istragu o zločinima u Srebrenici koji su doveli do utvrđenih kršenja ljudskih prava, kako bi članovi porodica i javnost saznali za ulogu Republike Srpske u genocidu u Srebrenici, za njene kasnije pokušaje da prikrije ove činjenice, te za sudbinu i mjesto gdje se nalaze lica nestala u Srebrenici u julu 1995. Visoki predstavnik u Bosnu i Hercegovinu Pedi Ešdaun u pismu tadašnjem predsjedniku Republike Srpske Draganu Čaviću i premijeru Republike Srpske

Doprinos jednog od največih živih bošnjačkih umova, največeg bošnjačkog i bosanskohercegovačkog borca za istinu o zločinima na Republiku Bosnu i Hercegovinu i genocida nad njenim građanima, najvećeg borca za pravdu za sve žrtve tih zločina, ali i borca za istinu o svom zločinima u svijetu i pravde za žrtve tih zločina, profesora doktora Smaila Čekića kako kroz rad Komisije, tako i kroz brojna naučno-istraživačka djela i poduhvate može se iskazati na sljedeći način Bošnjaci i svi drugi narodi nad kojima su se vršili, vrše ili će se vršiti zločini kao stalni proces i zadatak svih njihovih generacija mora biti izgradnja kulture pamćenja, kao neodvojiv dio njihove nacionalne emancipacije, ne u ime osvete, već u ime izgradnje svijeta bez genocida, zločina protiv čovječnosti, ratnog zlčina ili bilo kojeg drugog oblika zločina.

Draganu Mikereviću istakao je važnost rada Komisije, podržao stavove Doma za ljudska prava i činjenicu da se Komisija mora rukovoditi dovoljnim fondovima, potpunim pristupom svim relevantnim dokumentima i svjedocima. Dom za ljudska prava za Bosnu i Hercegovinu i Ured Visokog predstavnika ocijenili su kao nezadovoljavajuće ranije izvještaje Vlade Republike Srpske u odnosu na Odluku Doma od 3. marta 2003. Najvažnija pitanja o kojima je Komisija trebalo da prikupi odgovarajuću činjeničnu građu jesu: ispitati navedene zločine, kolikog su obima, ko ih je naredio i izvršio. Između ostalog, potrebne informacije trebalo je prikupiti o raznim pitanjima vezanim za navedene događaje: zauzimanje Srebrenice, pokušaj evakuacije stanovništva, humanitarna kriza, stanje u Potočarima, situacija u mješovitoj koloni, otkrivanje sudbine i mjesta nestalih lica, otkrivanje informacija o novim lokacijama pojedinačnih i masovnih grobnica, identifikacija žrtava. Jedan od prioriteta rada Komisije je izrada što je moguće tačnijeg spiska lica nestalih tokom genocida u Srebrenici, sa akcentom na utvrđivanje sudbine lica navedenih u Odluci Doma za ljudska prava (početak marta 2003).

Komisija je sa aktivnostima počela u februaru 2004. i ocijenila da se primarno mora baviti prikupljanjem saznanja o događajima od involviranih organa i pojedinaca u Republike Srpske. Dokumentacija na koju se Komisija mogla osloniti potiče iz institucija sistema Republike Srpske (Ministartsvo odbrane, GŠ VRS, komande Prvog i Petog korpusa VRS, nadležni odsjeci MO RS, MUP RS i nadležni CJB MUP RS). U sjedište Komisije dopremljena je i izvjesna dokumentacija Ministarstva odbrane FBiH. Dokumentacija kojom je Komisija raspolagala uglavnom potiče od institucija Republike Srpske, dijelom i od nekih institucija Federacije BiH.

Izvještaj Komisije koji je javno objavljen 2004. godine i koji je usvojen konsenzusom, što znači da su članovi Komisije iz Republike Srpske ostali pri stanovištu da je sve ono što je navedeno u Izvještaju bezrezervno istinito na osnovu brojnih relevantnih pokazatelja iz više izvora je dokazao sljedeće:

1. Postoje dokazi o učešću političkog, vojnog i policijskog rukovodstva Republike Srpske u planiranju i izvršenju zločina genocida u Srebrenici. Postoji naredba tadašnjeg političkog lidera Republike Srpske Radovana Karadžića za izvršenje genocida u Srebrenici.
2. Postoje dokazi o učešću Vojske Jugoslavije i MUP-a Republike Srbije u genocide u Srebrenici, te učešću dobrovoljaca iz Srbije, Grčke i Rusije. Na osnovu relevantne dokumentacije, utvrđeno je da su u tim događajima, pored MUP-a Republike Srpske, učestvovali i pripadnici dviju jedinica MUP-a Srbije, "Škorpioni" i druga pod kontrolom Vasilija Mijovića.
3. Brojno stanje jedinica Vojske Republike Srpske koje su u cijelosti ili djelimično učestvovale u genocidu u Srebrenici odnosno broj i identitet njihovih pripadnika je 22.952. U ovaj broj uključeni su naredbodavci i neposredni izvršioci, kao i strani državljani, uključujući i one koji su dobovoljno pristupili Vojsci Republike Srpske, te osobe za koje je, na osnovu materijala Komisije, podataka Ministarstva odbrane Republike Srpske i najnovije dokumentacije Drinskog korpusa, dobijene od Haškog tribunala, utvrđeno da su sada pripadnici Vojske Srbije i Crne Gore, a ranije Vojske Jugoslavije.

Agent Srbije i Crne Gore obmanjuje svijetsku javnost i Međunarodni sud pravde
Agent Srbije i Crne Gore je Međunarodnom sudu pravde 8. januara 2006. dostavio nekoliko novih dokumenata, s napomenom da su "veoma važni za objektivnu i konačnu presudu". Dva dana kasnije, služba Registrara fotokopije tih dokumenata dostavila je agentu i koagentu Bosne i Hercegovine da potvrde da li su kopije identične originalu i da li su prevodi tačni. Analizom je i utvrđeno da su iz tog izvještaja isključene one stranice i konstatacije u kojima se navode rezultati istraživanja Komisije o učešću Vojske Jugoslavije i jedinica MUP-a Srbije u genocide u Srebrenici. Time je agent Srbije i Crne Gore obmanuo Međunarodni sud pravde, s namjerom da prikrije izuzetno važne činjenice na osnovu kojih je nedvosmisleno Vlada Republike Srpske dokazala učešće pripadnika Vojske Jugoslavije i Ministarstva unutrašnjih poslova Republike Srbije, uključujući i specijalne jedinice Državne bezbjednosti u navedenim događajima.

Doprinos profesora Smaila Čekića
Doprinos jednog od najvećih živih bošnjačkih umova, največeg bošnjačkog i bosanskohercegovačkog borca za istinu o zločinima na Republiku Bosnu i Hercegovinu i genocida nad njenim građanima, največeg borca za pravdu za sve žrtve tih zločina, ali i borca za istinu o svom zločinima u svijetu i pravde za žrtve tih zločina, profesora doktora Smaila Čekića kako kroz rad Komisje, tako i kroz brojna naučno-istraživačka djela i poduhvate može se iskazati na sljedeći način Bošnjaci i svi drugi narodi nad kojima su se vršili, vrše ili će se vršiti zločini kao stalni proces i zadatak svih njihovih generacija mora biti izgradnja kulture pamćenja, kao neodvojiv dio njihove nacionalne emancipacije, ne u ime osvete, već u ime izgradnje svijeta bez genocida, zločina protiv čovječnosti, ratnog zlčina ili bilo kojeg drugog oblika zločina.

Poseban doprinos profesora Smaila Čekića ogleda se u sljedećem
1. Genocid nad Bošnjacima na Balkanu, posebno Bošnjacima u Bosni i Hercegovini, rezultat je kolektivne srpske ekstremne nacionalističke ideologije i politike, kao i genocidne zločinačke prakse istrebljenja Bošnjaka.
2. Zločin genocida je osmislio i razvio akademik Dobrica Ćosić, na kojeg su uticali Milorad Ekmečić i drugi.
3. Osnov srpskog ekstremnog nacionalizma je srž srpske (agresivne) nacionalne kulture, koja u biti svog mita sadrži ogromnu količinu mržnje i nasilja, tendenciju ka izvršenju genocida, a kultura mržnje njeguje se unutar porodične (pravoslavno srpske) i plemenske tradicije, kroz mit o Kosovu i Njegošev „Gorski vjenac“, gdje je po srpskoj nacionalnoj kulturi istrebljenje Bošnjaka sveti i herojski čin.
4. Projekat je genocidnog karaktera jer sadrži dva povezana elementa: teritorijalnu ekspanziju (osvajanje tuđih teritorija uključujući i Bosnu i Hercegovinu) i istrebljenje naroda, odnosno genocid, zločin nad zločinima, uključujući i nad Bošnjacima u Bosni i Hercegovini.
5. Proširenje životnog prostora je po srpskoj nacionalističkoj ideologiji i politici, a što je potvrdila i politička praksa, primarni kriterijum za širenje i održavanje etničke čistoće.
6. Srpski ekstremni nacionalizam se temelji na srpskoj velikodržavničkoj ideologiji, politici i praksi od početka 19. vjeka.
7. Nosioci projekta su istaknuti i ugledni srpski intelektualci, uključujući i vođstvo Srpske pravoslavne crkve.
8. Srpski ekstremni nacionalizam je masovnog karaktera zahvaljujući srpskoj intelektualnoj, svetovnoj i duhovnoj, i političkoj eliti, zbog koje je dobijao na masovnosti i masovnoj podršci srpskog naroda.
9. Iza srpskog ekstremnog nacionalizma uvjek je stajala država.
10. Srpski ekstremni nacionalizam je patološki opsjednut pravoslavljem i srpstvom.

Novi, do sada nepoznati detalji o genocidu u Bosni i Hercegovini
U svojoj naučnoj studiji «Genocid i istina o genocidu u BiH», prof. dr. Smail Čekić, jedan od vodećih istraživača genocida je svijetskoj javnosti saopćio nove detalje o genocidu u Bosni i Hercegovini. Dvadeset godina nakon genocida u Republici Bosni i Hercegovini u Republici Srbiji i bosanskohercegovačkom entitetu Republika Srpska, koji je nastao i počiva na genocidu, prisutne su različita mišljenja o karakteru rata i prirodi zločina u Republici Bosni i Hercegovini 1992-1995, kao i negiranje genocida nad Bošnjacima. Prof. dr. Čekić svijetskoj javnosti nudi nove, do sada nepoznate detalje o zločinu genocida, kako bi se demistifikovale određene predstave i riješili problemi iluzija koje nisu u funkciji trajnog mira i tradicionalno nužnog zajedničkog života u Bosni i Hercegovini. Istina o genocidu u Republici Bosni i Hercegovini zasnovana je na rezultatima empirijskog istraživanja na tipičnom primjeru genocida nad Bošnjacima Bosne i Hercegovine u i oko sigurne zone Ujedinjenih nacija Srebrenice, odnosno srednjem Podrinju, jula 1995. godine.

U genocidu ni bošnjačka djeca nisu pošteđena

Genocid u Srebrenici se desio u 14 općina, žrtve toga genocida su iz 12 općina
Jula mjeseca 1995. Bošnjaci Republike Bosne i Hercegovine s područja sigurne zone Ujedinjenih nacija Srebrenice ubijani su na raznim mjestima - na teritoriji 14 općina Republike Bosne i Hercegovine: Srebrenica, Bratunac, Zvornik, Vlasenica, Šekovići, Kalesija, Živinice, Kladanj, Olovo, Bijeljina, Han-Pijesak, Rogatica, Višegrad i Trnovo. Žrtve genocida su na mjestu likvidacija, bez ikakvog pijeteta i, uglavnom, uz korištenje teške mehanizacije, zatrpavane u masovnim grobnicama ili su odvožene na druge lokacije i zakopavane u primarnim masovnim grobnicama, iz kojih su kasnije, ponovo uz upotrebu teške mehanizacije, raskomadani dijelovi njihovih tijela iskopavani i odvoženi na druge lokacije i zatrpavani u sekundarnim masovnim grobnicama. Masovnost zločina genocida potvrđuje i činjenica da su jula 1995. na području navedenih općina, s namjerom i na genocidnoj osnovi, ubijani Bošnjaci porijeklom iz 12 općina Republike Bosne i Hercegovine: Srebrenica, Bratunac, Vlasenica, Zvornik, Bijeljina, Sokolac, Kalesija, Banovići, Han-Pijesak, Šekovići, Rogatica i Višegrad.

Okupacija sigurne zone Ujedinjenih nacija Srebrenice i Žepe; zločini u Potočarima i prisilno premještanje žena, djece i staraca; zarobljavanje, zatvaranje i likvidacija Bošnjaka, te prikrivanje zločina su genocidni akti unaprijed isplanirani, dobro osmišljeni, efikasno organizovani i širokog obima, naređeni s nadležnih političkih i vojnih mjesta, te izvršeni planski, sistematski i organizovano, što potvrđuju sva dosadašnja naučna i druga istraživanja i rezultati tih istraživanja, kao i međunarodni sudovi i nacionalni krivični sudovi, te rezultati istraživanja Vlade Republike Srpske. Broj, struktura i specijalnosti angažovanih snaga u zauzimanju i okupaciji sigurne zone Ujedinjenih nacija Srebrenice i zločinu genocida, oprema i objekti korišteni za ubijanje, standardizovani šifrovani jezik korišten od strane agresorskih jedinica u prenošenju informacija o masovnim ubistvima, obim likvidacija, specifične metode ubijanja koje su primjenjivane, potvrđuju elemente genocida.

Širina područja, dimenzije i obim izvršenog zločina, brzina likvidacije više hiljada ljudi, veličina područja na kojem su zakopavani leševi i višestruko premještanje posmrtnih ostataka ubijenih, te broj ljudi koji je nužno učestvovao u izvršenju i prikrivanju dokaza o genocidu, apsolutno pokazuje da su zločini bili poznati velikom broju ljudi i da su uporno prikrivani. Nažalost, nedostatak političke volje bio je presudan faktor da se u zaštiti civila i civilnog stanovništva i sprečavanju najtežeg oblika zločina protiv čovječnosti i međunarodnog prava postupi odlučno i onako kako to nalažu Povelja Ujedinjenih nacija i Konvencije o sprečavanju i kažnjavanju zločina genocida, duh i korpus međunarodnog prava.

Prof. dr. Čekić svijetskoj javnosti nudi nove, do sada nepoznate detalje o zločinu genocida, kako bi se demistifikovale određene predstave i riješili problemi iluzija koje nisu u funkciji trajnog mira i tradicionalno nužnog zajedničkog života u Bosni i Hercegovini.

Genocid nad Bošnjacima Republike Bosne i Hercegovine u i oko sigurne zone Ujedinjenih nacija Srebrenice, odnosno u srednjem Podrinju, jula 1995, izvršen je pred očima svjetske javnosti i uz nesumnjivu asistenciju i zločinačku pasivnost Ujedinjenih nacija i njihovih mirovnih snaga, koje su bile dužne zaštititi stanovništvo te zone, dio je neposrednih priprema Dejtona u tradicionalnom maniru stavljanja pred svršen čin, radi osiguranja za Srbiju strateški važnog graničnog pojasa - Podrinja. Taj zločin genocida samo je vrh ledenog brijega zločina protiv čovječnosti i međunarodnog prava izvršenih u kontinuitetu četiri godine na gotovo tri četvrtine državne teritorije Republike Bosne i Hercegovine - u svim okupiranim mjestima i gradovima u opsadi.

Prva do sada potpuna analiza djela “Bosanski rat” autora Dobrice Ćosića
Analiza sadržaja i proučavanje djela “Bosanski rat” autora Dobrice Ćosića u naučnoj studiji «Genocid i istina o genocidu u BiH», profesora Smaila Čekića upućuje na više značajnih saznanja, od kojih ovom prilikom ukazujemo samo na tri bitna:

- prvo, otvoreno iznosi, objašnjava i potvrđuje srpske ratne ciljeve, čime opravdava teritorijalnu ekspanziju - borbu za životni prostor (lebensraum) i (srpski) zločin genocida nad Bošnjacima;

- drugo, potvrđuje da je glavni politički subjekt - država Savezna republika Jugoslavija (Srbija i Crna Gora) najneposrednije učestvovala u agresiji na Republiku Bosnu i Hercegovinu i genocidu nad Bošnjacima, pri čemu je njena politička, intelektualna i naučna (nacionalistička) elita podržavala - planirala, organizovala i usmjeravala genocid i druge oblike zločina protiv čovječnosti i međunarodnog prava;

- treće, potvrđuje da je (entitet) Republika Srpska tvorevina genocida (velikosrpskog nacizma, odnosno države Savezne republike Jugoslavije/Srbije i Crne Gore) nastala na teškim kršenjima međunarodnog humanitarnog prava, posebno na zločinu genocida nad Bošnjacima, omeđena i prekrivena brojnim masovnim i pojedinačnim grobnicama

Ćosić i u svojstvu svjedoka i političkog učesnika - sudionika i bitnog aktera događaja prvi put govori o Savjetu za usaglašavanje stavova o državnoj politici Savezne republike Jugoslavije, čiji je on bio predsjednik, na čijim je sjednicama, pored najvišeg državnog, političkog i vojnog rukovodstva Savezne republike Jugoslavije (Srbije i Crne Gore), povremeno učestvovalo i rukovodstvo njihovih kolaboracionista i petokolonaša iz njihove tj. Savezne republike Jugoslavije paradržavne tvorevine Srpske republike Bosne i Hercegovine/Republike Srpske, aktivno učestvujući u raspravama, kao što je to, primjera radi, bilo 21. januara i 19. aprila 1993.

Na osnovu tih rasprava pouzdano se, pored ostalog, može utvrditi da Savezna republika Jugoslavija (Srbija i Crna Gora) učestvuje u osvajačkom agresorskom ratu protiv Republike Bosne i Hercegovine i genocidu nad Bošnjacima, da Beograd drži “sve konce u rukama”, osmišljava, planira, usmjerava, koordinira i vodi strategiju I taktiku oko mirovnih pregovora i dogovora, usmjeravajući i dajući savjete Radovanu Karadžiću i njegovim saradnicima - članovima zajedničkog zločinačkog poduhvata. To, pored ostalog, potvrđuje tezu da političko i vojno rukovodstvo paradržavne tvorevine Republike Srpske nije predstavljalo nikakav samostalni ni politički ni vojni subjekt, već je riječ o državi Saveznoj republici Jugoslaviji.

(Autor je direktor Instituta za istraživanje genocida Kanada)