Adi IMAMOVIĆ, politički analitičar: Mnoge stranke u Bosni i Hercegovini zavise direktno ili indirektno od novca pojedinih privrednika. Primjer za to je uticaj porodice Selimović u BiH, čije bogatsvo je je stečeno zahvaljujući neprekidnoj blizini sa državnim aparatom. U Srbiji je to Mišković, a u Crnoj Gori Barović i(li) Đukanović. Njihova bogatstva su dosegla te mjere da oni sada presudno utiču na formiranje vlade, međustranačke i unutarstranačke odnose u Bosni i Hercegovini. Oni ne mogu direktno da utiču na upravljanje stranaka, ali mogu upravljati promijenama unutar istih, podsticati razdor unutar političkih subjekata, da bi krajnji rezultat bio utjecaj na zakonodavnu i izvršnu vlast, gdje bi političke stranke direktno radile na izgradnji onih zakonodavnih instrumenata koji odgovaraju određenim korporacijama.

Moramo se složiti sa činjenicom koju je iznio Čerčil, da je demokratija najlošija državna forma, ako izuzmemo sve ostale. Međutim, demokratija u postmoderni ostavlja previše prostora za manevrisanje kapitalom koji je od državnog interesa. Američki predsjednik Džeferson za novac je tvrdio da je majčino mlijeko demokratije.

Najveći problem funkcionisanja partija pojavio se u susretu s novcem, jer bez novca nema razvijenog funkcionisanja stranaka. U vezi s tim, postavlja se pitanje porijekla tog novca i kontrole trošenja. Ako nema transparentnosti ni u jednom, ni u drugom, onda novac umjesto pozitivne uloge u razvoju aktivnosti stranaka, ima negativnu funkciju, koja se najčešće ogleda u povezivanju neformalne finansijske moći sa stranačkim organima. Na taj način suspenduju se procedure i kolektivno odlučivanje stranačkih organa. U mnogim strankama uglavnom lideri raspolažu finansijama, oni ih lično pribavljaju, ne u lične svrhe, ali bez utvrđenog i transparentnog trošnjenja stranačkog budžeta. To je dovelo do stvaranja „liderskih stranaka“, što znači da lider ima kontrolu nad finansijama stranaka, a to u konačnici rezultira „gospodarenje životnim tokovima stranke“. Ono što je neophodno da bosanskohercegovačke stranke uvedu u praksu je diskutovanje o budžetu.



U tranzicijskom društvu, kakvo je naše, ljudi sa stečenim novcem su shvatili kakav utjecaj mogu imati na politiku, konkretno na političke stranke, i vrlo brzo počeli to koristiti. Vremenom su počeli biti ambiciozniji, pokušavajući preko političkih stranaka u parlamentima uticati na zakonodavstvo zahtijevajući određene propise u privredi i društvu.

Problem Bosne i Hercegovine, kao i većine zemalja u tranziciji, koje su sprovodile privatizaciju, u našem slučaju to je bila postratna, bilo je u porijeklu novca. U većini slučajeva on nije zavisio od konkurentnosti ili slobodnosti tih pojedinaca da se obogate, već od njihove političke blizine vladi koja privatizuje državnu imovinu. Politički vješt je u tom trenutku značilo biti blizu onoga ko je imao državni aparat u rukama, koji radi na „transakciji javnog u privatno“. Većina bogatstva nastajala je na tom principu, zato je taj kapital imao uglavnom špekulativni karakter. Laički rečeno, baziralo se na: kupi- prodaj, obezbijedi monopol, operi pare, pa opet prodaj. Tako jeftino stečen novac, prividno legalnim putem, ulazio je u politiku i vršio uticaje, reprodukujući demokratiju i podrivajući temeljne demokratske principe unutar stranaka.

Kapital u Bosni i Hercegovini je potpuno lišen bilo čega što bi se makar i poetski moglo nazvati javnim duhom. Prosto rečeno, on samo grabi, iz dana u dan, pa tako pomaže onaj tip političara koji će mu osigurati najbolju priliku. Da bi tu priliku dobio, spreman je na svaku vrstu žrtvovanja zdrave pameti i ljudske pristojnosti.Takav novac je podržavao sramne pljačke, ratno profiterstvo, gušenje medijskih sloboda, zarad ličnih interesa.

Mnoge stranke u Bosni i Hercegovini zavise direktno ili indirektno od novca pojedinih privrednika. Primjer za to je uticaj porodice Selimović u BiH, čije bogatsvo je je stečeno zahvaljujući neprekidnoj blizini sa državnim aparatom. U Srbiji je to Mišković, a u Crnoj Gori Barović i(li) Đukanović. Njihova bogatstva su dosegla te mjere da oni sada presudno utiču na formiranje vlade, međustranačke i unutarstranačke odnose u Bosni i Hercegovini. Oni ne mogu direktno da utiču na upravljanje stranaka, ali mogu upravljati promijenama unutar istih, podsticati razdor unutar političkih subjekata, da bi krajnji rezultat bio utjecaj na zakonodavnu i izvršnu vlast, gdje bi političke stranke direktno radile na izgradnji onih zakonodavnih instrumenata koji odgovaraju određenim korporacijama.

Ako posmatramo društvo kao što je naše, zaključit ćemo da je jedan od ključnih problema odsustvo autoriteta zakona, preciznije vladavine prava. U državi u kojoj to nedostaje, otvaraju se vrata svakom vidu korupcije.