Kolumne
ANALIZA ODRŽANIH IZBORA ZA NACIONALNI SAVJET BOŠNJAČKE NACIONALNE MANJINE
|
|
Autor: Fahrudin Kladničanin
Objavljeno: 26. July 2010. 17:07:44
Zakon o zaštiti prava i sloboda nacionalnih manjina uređuje način na koji će se ostvarivati prava pripadnika nacionalnih manjina. U tom smislu, Zakon predstavlja još jedan izvor ustavnog prava u Republici Srbiji, jer razrađuje ustavne norme o pravima i slobodama pripadnika nacionalnih manjina. Ovaj zakon na pravno valjan način, omogućava da pripadnici nacionalnih manjina, u demokratskom političkom miljeu, samostalno, ili u zajednici sa ostalim članovima svoje nacionalne grupe , uživaju svoja ustavna prava1. U vrijeme kada je donošen ovaj zakon funkcionisala je Državna zajednica Srbija i Crna Gora, a sam zakon usvojen je na saveznom nivou. Ovaj zakon je preuzeo standarde koji su u ovoj oblasti ustanovljeni kroz dokumenta Saveta Evrope – Okvirna konvencija za zaštitu nacionalnih manjina i Evropska povelja o regionalnim i manjinskim jezicima.
Septembra mjeseca 2003. godine, koristeći pravo na osnovu Zakona o zaštiti prava i sloboda nacionalnih manjina i Pravlinika o radu elektorske skupštine, u Novom Pazaru je održana Izborna skupština Bošnjačkog nacionalnog vijeća. Jednoglasno je donijeta odluka da funkciju predsjednika Savjeta obavlja predsjednik koalicije “Lista za Sandžak” Sulejman Ugljanin2. U radu elektorske skupštine nisu učestvovali predstavnici svih političkih partija koje djeluju u Sandžaku, prije svega Sandžačka demokratska partija3 i Stranka za Sandžak4, čiji su predstavnici tada zastupali stav da još uvijek nisu sazreli pravni i politički uslovi za formiranje Savjeta. Tada formiran Savjet nije bio odraz pluraliteta političkih i društvenih činilaca u Sandžaku, već jednostrana institucija formirana i podržana od strane jedne političke partije. Koristeći prava koja propisuje zakon, Savjet je odmah po osnivanju usvojio niz odluka, prije svega, odluku o nacionalnim praznicima i simbolima i ustanovio niz značajnih datuma, kao što su: Dan zastave, Dan sjećanja, Dan Sandžaka, ali i određen broj kulturnih manifestacija.
U ljeto 2005. godine, Sandžačka demokratska partija je pokrenula inicijativu za sazivanje vanredne elektorske skupštine. Na spisku se našlo više od 400 kandidata za elektore. Po riječima generalnog sekretara SDP Mirsada Jusufovića, skupština je bila zakazana za oktobar ali "na direktno insistiranje tadašnje Vlade Srbije i Petra Lađevića, direktora Službe za ljudska i manjinska prava u Vladi Srbije, elektorska skupština je odložena zbog nestabilnih političkih prilika u Sandžaku"56. Vanredna Elktorska skupština potom je odložena za 03. septembar 2005. godine, čije mjesto održavanja je bilo predviđeno u Prijepolju, ali odložena je do daljnjeg.
Početkom 2008. godine opozicione bošnjačke partije7 i nevladine organizacije, Ministarstvu za državnu upravu i lokalnu samoupravu uputile su zahtjev za sazivanje vanredne elektronske skupštine jer je "sadašnji saziv jednopartijski i nelegitiman jer mu je istekao mandata"8. Tadašnje Ministartsvo za državnu upravu i lokalnu samoupravu je imalo zadatak da realizuje održavanje Elektorske skupštine Nacionalnog savjeta bošnjačke nacionalne manjine9, koja je bila zakazna za 28. jun 2008. godine. S obzirom da se ukazala potreba donošenja posebnog zakona koji će regulisati način formiranja, funkcionisanja i finansiranja Savjeta nacionalnih manjina, pristupilo se izradi Zakona o nacionalnim savjetima nacionalnih manjina10 od strane Ministarstva za ljudska i manjinska prava kao predlagača.
Po usvajanju Zakona stekli su se uslovi za održavanje Izbora za nacionalne Savjete koji su bili zakazani za 06. jun 2010. godine. Pripadnici šesnaest nacionalnih manjina stekli su pravo da svoje predstavnike biraju neposrednim izborima, za pripadnike hrvatske, slovenačke i makedonske manjine, održane su izborne elektorske skupštine.
Bošnjaci su na izborima za Nacionalne savjete imali ponuđene tri izborne liste, koje su na glasačkom listiću bile sljedećim redosljedom:
1.Bošnjački preporod
2.Bošnjačka lista
3.Bošnjalka kulturna zajednica – muftija Muamer ef. Zukorlić
Bošnjački preporod je u toku predizborne kampanje koristio retoriku promovisanja mira, tolerancije i razumijevanja, kako su isticali predstavnici ove liste11. Bošnjačka lista je svoju kamapnju koncepirala obilazeći gradove u Sandžaku i promovišući dosadašnje rezultate rada Bošnjačkog nacionalnog vijeća. Bošnjačka kulturna zajednica je kampanju vodila pod nazivom „u zijaret Bošnjacima“ obilazeći Bošnjake u Sandžaku. Ova lista je dobila i podršku Reisu-l-uleme Mustafe ef. Cerića tako da je u sklopu kampanje Bošnjacima prosleđivano i pismo podrške reisa Cerića. Za Bošnjačku kulturnu zajednicu ovi izbori bili su svojevrsni referendum između Beograda i Sandžaka. Na lokalnim televizijama organizovani su tv emisije sa ciljem predstavljanja izbornih lista. U toku kampanje Esad Džudžević je pozvao dva druga nosioca izbornih lista Nazima Nokića i muftiju Muamera Zukorlića na tv duel, ali se niko od pozvanih nije odazvao pozivu.
Nosilac Bošnjačke liste Esad Džudžević pozvao je u toku predizborne kampanje muftiju Muamer ef. Zukorlić da podnese ostavku na mjesto predsjednika Mešihata i glavnog muftije Islamske zajednice u Srbiji, tvrdeći da muftija Zukorlić zkoupotrebljava vjeru u političke srvhe. Muftija Muamer Zukorlić je izjavio da “..to su svi konstatovali da ovo nisu stranački izbori. Pošto nisu stranački izbori, onda mi nestranačke ličnosi imamo pravo da konkurišemo, odnosno da se kandidiramo. S druge strane i moja kandidatura samo potvrđuje koliko mi smatramo da su ovi izbori jako važn.”12
Nezavisna lista Bošnjački preporod, prema izbornim rezultatima osvojila je 14,25% ili 5 mandata, a imala je podršku Sandžačke demokratske partije i Stranke za Sandžak, Bošnjačka lista osvojila je 37, 35% ili 13 mandata, a bila je podržana od Stranke demokratske akcije Sandžaka, a Bošnjačka kulturna zajednica osvojila je 48,40% ili 17 mandata, a lista je podržana od strane Islamske zajednice u Srbiji, Liberalno demokratske partije, Narodnog pokreta Sandžaka i Grupe građana „Dosta je“. Inače Nacionalni savjet bošnjačke nacionalne manjine broji 35 mandata, odnosno vijećnika.
U toku predizbornog procesa, upućeno je dosta kritika na račun Ministarstva za ljudska i manjinska prava, kao organizatora izbora. Bošnjačka kulturna zajednica je u saopštenju13 izrazila protest „zbog nepismenosti i nestručnosti uposlenika Ministarstva za ljudska i manjinska prava povodom štampanja i distribucije glasačkih listića“ iznoseći činjenice da nisu ispoštovana pravila bosanskog jezika. Centralna izborna komisija obratila se dopisom lokalnim samoupravama Novom Pazaru, Tutinu i Prijepolju da sačine prijedloge stalnog sastava biračkiog odbora, sa željom da lokalne samouprave taj zadatak obave najefikasnije i nepristrasn. Uzimajući u obzir činjenicu da u opštinama Novi Pazar i Sjenica, vlast čine Sandžačka demokratska partija, a opštini Tutin Stranka demokratske akcije Sandžaka, predstavnici Bošnjačke kulturne zajednice nisu bili zastupljeni u stalni sastav biračkih odbora, već su dobili po dva predstavnika u proširenom sastavu biračkih odbora. Zbog takve odluke Centralne izborne komsije, predstavnici Bošnjačke kulturne zajednice su održali i proteset ispred Gradske uprave Novog Pazara14.
U razgovoru sa predstavnicima sve tri izborne liste, mapiran je i jedan zajednički problem, a to je upis u poseban birački spisak, kako se ističe, mnogo građani nisu upisani, a pre toga su posredstvom volontera popunili neophodne obrazce. U razogovru sa građanima koji su imali takve probleme, ističe se da su oni nekoliko puta proveravali da li su upisani, dobijali su potvrdne odgovore, ali ih na dan glasanja nije bilo na biračkom spisku.15 Evidentiran je i problem da građani koji godinama glasaju na jedno biračko mesto, ovaj put su to pravo mogli da ostvare na potpuno drugo biračko mesto. Takođe se dešavalo da birači sa seoskog područja, su pravo glasa ovaj put mogli da ostvare na nekom od biračkih mesta u gradu.16 Bošnjačka kulturna zajednica je tvrdila da na ovaj način lokalne samouprave spremaju krađu17, dok su zvaničnici lokalnih samouprava to negirali.
Konstitutivna sjednica Nacionalnog savjeta bošnjačke nacionalne manjine, odlukom ministra Svetozara Čiplića, zakazana je za 07 juli 2010. godine. Ministarstvo je do ovog datuma, članovima nacionalnog savjeta, kojima je izdato uvjerenje za člana, trebalo da dostavi pozive za konstitutivnu sjednicu. Inače konstitutivna sjednica je zakazana u prostorijma Skupštine grada Novog Pazara, a ne u zvaničnim prostorijama Bošnjačkog nacionalnog vijeća.
Ispred Ministarstva za ljudska i manjinska prava konstitutivnoj sjednici je prisustvovao Petar Antić, pomćnik ministra, čija uloga je bila da formalno predsjedava konstituisanju Savjeta. Zatraženo je da predstavnici medija napuste salu, tokom dijela konstituisanja, jer nemaju neophodne novinarske akreditacije. Predstavnici Bošnjačke kulturne zajednice su reagovali tražeći da mediji od početka prisustvuju konstituisanju Savjeta. Od 35 vijećnika koliko Savjet ima, konstitutivnoj sjednici su prisustvovali, 17 vijećnika Bošnjačke kulturne zajednice i dva vijećnika Bošnjačkog preporoda18.
Prema poslovniku donetom 25. juna 2010. godine bila je potrebna prosta većina za konstituisanje Savjeta. Ali, poslovnikom koji je na samom početku podeljen vijećnicima, a koji je donet 06. Juna 2010. godine, zahteva se verifikacija najmanje dvije trećine mandata, kako bi se nacionalni savjet smatrao konstituisanim. Prema tome uzimajući u obzir činjenicu da na konstitutivnoj sjednici prisustvuje 19. Vijećnika, savjet ne može biti konstituisan. Predstavnici ministarstva su osporili i mandat Zehnije Bulića, iznoseći kao dokaz blanko ostavku koju je isti potpisao. Zahenija Bulić je izneo tvrdnje da nikada nije potpsao nikakvu blanko ostavku. Pošto se nisu stvorili uslovi za konstituisanje Savjeta, predstavnici Ministarstva napuštaju sjednicu. U nastavku konstitutivnom sjednicom predsjedava muftija Muamer ef. Zukorlić, gde dolazi od usvajnja novog Statuta nacionalnog savjeta i imenovnjem predsjednika i dva podpredsjednika i izvršnog odbora Savjeta19.
Povodom događaja na konstitutivnoj sjednici reagovale su mnogobrojne nevladine organizacije tvrdeći da je apsurdno menjati pravila uoči održavanja konstitutivne sjednice. Ministarstvo za ljudska i manjinska prava je „u cilju stabilnosti i specifičnosti bošnjačke nacionalne manjine“ pravdalo promenu Poslovnika. Predsednik LDP Čedomir Jovanović zatražio je od predsednice parlamenta da zakaže hitne sednice Kolegijuma i Odbora za ustavna pitanja kako bi se sprečilo dalje kršenje Ustava i zakona koje sprovode ministar Svetozar Čiplić i njegovo ministarstvo. U pismu upućenom predsjednici Skupštine Slavici Dđjukić Dejanović, lider LDP između ostalog kaže “Ministarstvo za ljudska i manjinska prava sprovodi direktnu i protiustavnu diskriminaciju Bošnjaka, tako što sprečava legalno konstituisanje izabranog sastava Nacionalne saveta ove manjine, bahato i bezobrazno kršeći Ustav, obavezujuće međunarodne ugovore o ljudskim pravima, kao i Zakon o Nacionalnim savetima nacionalnih manjina”
Dan nakon što je konstituisano Bošnjačko nacionalno vijeće na konferenciji za novinare novoizabrani funkcioneri su „Zbog diskriminatorskog odnosa prema Bošnjacima i niza falcifikatorskih radnji pri konstituisanju Bošnjačkog nacionalnog vijeća, tražimo hitnu ostavku ministra za Ijudska i manjinska prava, Svetozara Čiplića”
Ministartsvo je 13. Jula 2010. Godine produžilo rok za formiranje Nacionalnog savjeta bošnjačke nacioanlne manjine. Međutim odluka o produženju roka je nejasna, jer se nigde ne navodi datum do kojeg da odluka važi.
U izjavi za medije Svetozar Čiplić nije isključio mogućnost da može doći do raspisivanja novoh izbora20. Za Bošnjački preporod i Bošnjačku listu Savjet nije konstituisan, dok predstavnici Bošnjačke kulturne zajednice ističu da je za njih priča oko konstituisanja Savjeta završena.
U organizaciji Bošnjačkog nacionalnog vijeća 14. Jula 2010. Godine održan je Bošnjački nacionalni sabor na kome su učestvovali predstavnici organizacija, ustanova i institucija koje okupljaju Bošnjake i usvojena Deklaracija21 u kojoj se između ostalog ističe da su “Bošnjaci konstitutivni narod u Srbiji. Od predsjednika i Vlade Republike Srbije se zahtjeva hitno organizovanje razgoora sa legitimnim predstavnicima bošnjačkog naroda, u cilju rješavanja ustanovg statusa Bošnjaka” Istog dana u centru Novog Pazara održan je i Zbor bošnjačkog naroda u organizaciji Bošnjačkog nacionalnog vijeća. Pred više hiljada građana muftija Mumaer Zukorlić je prema pisanju medija održao “zapaljivu retoriku”, a između ostalog je i rekao : „Država je kao zgrada u kojoj stanari mogu da se vole ili ne vole. Ukoliko većinski stanari odluče da zapale jedan stan, rizikuju da se upali cela zgrada. Zato se nije igrati sa vatrom. Ili će nam svima biti lepo, ili će biti vatre do vrha. Samo naša kuća goreti neće.”22
Ministar za rad i socijalnu politiku Rasim Ljajić je u izjavi za Večernje novosti rekao "Zaprepastile su me poslednje poruke muftije Muamera Zukorlića, jer sam mislio da će zapaljiva retorika iz kampanje za izbore nacionalnih saveta prestati kad prođe glasanje, ali sam siguran da će stabilnost biti očuvana"
Nekoliko dana pošto je usvojena Deklaracija na Nacionalnom Bošnjačkom Saboru održana je i sjednica Gradske skupštine Novog Pazara na kojoj je smenjena Hedija Škrijelj, gradska pravobraniteljka, u obrazloženju predlagača se kaže “ da pravobranioc nije pokazala očekivane rezultate i da je imala dosta propusta u svom radu, usled čega su nastupili problemi koji opterećuju rad Gradskog javnog pravobranilaštva, čime je onemogućeno dalje obavljanje poslova u tom organu". Inače gradska pravobraniteljka je na Izborima za Nacionalne savjete bila na listi Bošnjačke kulturne zajednice, i jedna je od potpisnica usvojene Dekalracije.
Posle održavanja Izbora za nacionalni savjet došlo je i do promene opštinske vlasti u Sjenici. Iz vlasti u opoziciju su otišli Narodni pokret Sandžaka i Grupa Građana “Dosta je”. Obrazlažući smenjivanje dvojice čelnika na sjednici lokalnog parlamenta Momir Kovačević je u ime koalicije Jedinstvene srpske liste osenio da je jezik koji je u kampanji za nacionalne savjete koristila Bonjačka kulturna zajednica “bio neprihvatljiv I uvredljiv za Srbe23” Predsednik opštine Sjenica Muriz Turković je prekompoziciju lokalne vlasti Turković je okarakterisao kao "proizvod više faktora, a ne nikako samo izbora za Nacionalni savet".
“U cilju sprečavanja pogoršanja opšte situacije, smanjenja tenzija i započinjanja konstruktivnog rešavanja postojećih problema, tražimo od aktera na svim nivoima da hitno obustave sva međusobna osnovana i neosnovana optuživanja i da agresivne nastupe i neprimerenu retoriku, s jedne, i samovolju i arbitrarnost, s druge strane, zamene dijalogom koji će dovesti do mirnog rešenja problema u vezi sa konstituisanjem Bošnjačkog nacionalnog vijeća.” Kaže se između ostalog u saopštenju nevladinih sandžačkih organizacija24
Ministartvo za ljudska i manjinska prava drži se stava da nije bilo kršenja Zakona pri formiranju Nacionalnog savjeta bošnjačke nacionalne manjine. A retoriku i ponašanje nosioca liste Bošnjačke kulturne zajednice muftije Muamera Zkorlića, Ministar Čiplić pripisuje njegovoj političkoj promociji.
Trenutačno ponašanje državnih organa, prije svega Vlade Republike Srbije, Predsjednika Borisa Tadića i ostalih vladajućih političkih faktora je zabrinjavajuće. Neophodno je što prije uspostaviti dijalog, prekinuti za sprovođenjem paralelizma i poštovati demokratsku izbornu volju Bošnjaka. Samo na ovaj način možemo doprinijeti da se tenzije u Sandžaku smire.
1 Reč je o pravima koja se u Ustavu R.Srbije uopteno odreduju kao prava na očuvanje, razvoj I izražavanje, etničke, jezičke I druge posebnosti.
2 Predsjednik Stranke demokratske akcije Sandžaka
3 Predsednik stranke Rasim Ljajić u to vrijeme je obavljao funkciju Saveznog ministra za etničke zajednice
4 Predsednik stranke je Fevzija Murić
5 http://www.danas.rs/vesti/drustvo/terazije/bosnjacko_nacionalno_vece_ili_nacionalni_savet_bosnjaka.14.html?news_id=85746 preuzeto 20. Jula 2010. godine
6 I tada smo, a i danas tvrdimo da je to deo koalicionog sporazuma Sulejmana Ugljanina i Vojislava Koštunice. Koštunica je tada Ugljaninu omogućio opstanak na političkoj sceni u Sandžaku. Posle toga uvedene su privremene mere, raspuštena je skupština u kojoj Ugljaninova koalicija nije imala većinu i to je doprinelo samo još većoj nestabilnosti u Sandžaku - naglašava Jusufović.- preuzeto iz Dnevnog lista Danas, od 19.03.2008. godine
7 Sandžacka demokratska partija, Stranka za Sandžak, Sandžacka Alterntiva
8 Dnevni list Danas
9 Elektorska skupština Nacionalnog savjeta bošnjacke nacionalne manjie bila je zakazana na osnovu Pravilnika o načinu rada skupština elektroa za izbor saveta nacionalnih manjina („Službeni list SRJ“, broj 41-02)
10 Zakon o nacionalnim savetima nacionalnih manjina donet je 31. avgusta 2009. godine, stupio na snagu 11. septembra 2009. godine, Sl. Glasnik br. 72-09.
11 Seadetin Mujezinović, TV jedinstvo.
12 Intervju sa muftijom Muamerom Zukorliće uradio autor analize za web magazin bosanjci.net. Intervju dostupan na ovoj internet stranici.
http://bosnjaci.net/prilog.php?pid=37523&ZA_SRBIJU_BI_BILO_NAJBOLJE_DA_NEMA_BO%C5%A0NJAKA
13 Saopštenje objavljeno 03. Juna 2010. godine
14 Protest je održan 21. maja 2010 godine
15 Intervju je obavljen u periodu od 07 do 12 juna u Novom Pazaru.
16 Razgovor sa Sinanom Sejdovićem, stanovnikom MZ Negotinac.
17 Razgovor sa predsjednikom Bošnjacke kulturne zajednie prof. Dr Mevludinom Dudićem
18 Zahnija Bulić i Hidajet Mustafić
19 Za predsjednika Savjeta izabran je prof. Dr Mevludin Dudić, podpredsjednici su Zahnija Bulić i Emir Elfić, a predsjednik Izvršnog odbora je Samir Tandir.
20 Večernje novosti
21 Deklaracija je dostupna na sajtu
http://www.islamskazajednica.org/index.php?option=com_ezine&task=read&page=2&category=12&article=4169
22 Ceo video snimak dostupan na zvaničnom sajtu Mešihata Islamske zajednice u Srbiji.
23 Preuzeto sa sajta
http://www.sandzaklive.rs/index.php?option=com_content&view=article&id=1088:sjenica-dobila-novo-skuptinsko-rukovodstvo&catid=52:world&Itemid=27
24 Urban in, KC Damad, Sandžacki odbor za zaštitu ljudskih prava i sloboda
Septembra mjeseca 2003. godine, koristeći pravo na osnovu Zakona o zaštiti prava i sloboda nacionalnih manjina i Pravlinika o radu elektorske skupštine, u Novom Pazaru je održana Izborna skupština Bošnjačkog nacionalnog vijeća. Jednoglasno je donijeta odluka da funkciju predsjednika Savjeta obavlja predsjednik koalicije “Lista za Sandžak” Sulejman Ugljanin2. U radu elektorske skupštine nisu učestvovali predstavnici svih političkih partija koje djeluju u Sandžaku, prije svega Sandžačka demokratska partija3 i Stranka za Sandžak4, čiji su predstavnici tada zastupali stav da još uvijek nisu sazreli pravni i politički uslovi za formiranje Savjeta. Tada formiran Savjet nije bio odraz pluraliteta političkih i društvenih činilaca u Sandžaku, već jednostrana institucija formirana i podržana od strane jedne političke partije. Koristeći prava koja propisuje zakon, Savjet je odmah po osnivanju usvojio niz odluka, prije svega, odluku o nacionalnim praznicima i simbolima i ustanovio niz značajnih datuma, kao što su: Dan zastave, Dan sjećanja, Dan Sandžaka, ali i određen broj kulturnih manifestacija.
U ljeto 2005. godine, Sandžačka demokratska partija je pokrenula inicijativu za sazivanje vanredne elektorske skupštine. Na spisku se našlo više od 400 kandidata za elektore. Po riječima generalnog sekretara SDP Mirsada Jusufovića, skupština je bila zakazana za oktobar ali "na direktno insistiranje tadašnje Vlade Srbije i Petra Lađevića, direktora Službe za ljudska i manjinska prava u Vladi Srbije, elektorska skupština je odložena zbog nestabilnih političkih prilika u Sandžaku"56. Vanredna Elktorska skupština potom je odložena za 03. septembar 2005. godine, čije mjesto održavanja je bilo predviđeno u Prijepolju, ali odložena je do daljnjeg.
Početkom 2008. godine opozicione bošnjačke partije7 i nevladine organizacije, Ministarstvu za državnu upravu i lokalnu samoupravu uputile su zahtjev za sazivanje vanredne elektronske skupštine jer je "sadašnji saziv jednopartijski i nelegitiman jer mu je istekao mandata"8. Tadašnje Ministartsvo za državnu upravu i lokalnu samoupravu je imalo zadatak da realizuje održavanje Elektorske skupštine Nacionalnog savjeta bošnjačke nacionalne manjine9, koja je bila zakazna za 28. jun 2008. godine. S obzirom da se ukazala potreba donošenja posebnog zakona koji će regulisati način formiranja, funkcionisanja i finansiranja Savjeta nacionalnih manjina, pristupilo se izradi Zakona o nacionalnim savjetima nacionalnih manjina10 od strane Ministarstva za ljudska i manjinska prava kao predlagača.
Po usvajanju Zakona stekli su se uslovi za održavanje Izbora za nacionalne Savjete koji su bili zakazani za 06. jun 2010. godine. Pripadnici šesnaest nacionalnih manjina stekli su pravo da svoje predstavnike biraju neposrednim izborima, za pripadnike hrvatske, slovenačke i makedonske manjine, održane su izborne elektorske skupštine.
Bošnjaci su na izborima za Nacionalne savjete imali ponuđene tri izborne liste, koje su na glasačkom listiću bile sljedećim redosljedom:
1.Bošnjački preporod
2.Bošnjačka lista
3.Bošnjalka kulturna zajednica – muftija Muamer ef. Zukorlić
Bošnjački preporod je u toku predizborne kampanje koristio retoriku promovisanja mira, tolerancije i razumijevanja, kako su isticali predstavnici ove liste11. Bošnjačka lista je svoju kamapnju koncepirala obilazeći gradove u Sandžaku i promovišući dosadašnje rezultate rada Bošnjačkog nacionalnog vijeća. Bošnjačka kulturna zajednica je kampanju vodila pod nazivom „u zijaret Bošnjacima“ obilazeći Bošnjake u Sandžaku. Ova lista je dobila i podršku Reisu-l-uleme Mustafe ef. Cerića tako da je u sklopu kampanje Bošnjacima prosleđivano i pismo podrške reisa Cerića. Za Bošnjačku kulturnu zajednicu ovi izbori bili su svojevrsni referendum između Beograda i Sandžaka. Na lokalnim televizijama organizovani su tv emisije sa ciljem predstavljanja izbornih lista. U toku kampanje Esad Džudžević je pozvao dva druga nosioca izbornih lista Nazima Nokića i muftiju Muamera Zukorlića na tv duel, ali se niko od pozvanih nije odazvao pozivu.
Nosilac Bošnjačke liste Esad Džudžević pozvao je u toku predizborne kampanje muftiju Muamer ef. Zukorlić da podnese ostavku na mjesto predsjednika Mešihata i glavnog muftije Islamske zajednice u Srbiji, tvrdeći da muftija Zukorlić zkoupotrebljava vjeru u političke srvhe. Muftija Muamer Zukorlić je izjavio da “..to su svi konstatovali da ovo nisu stranački izbori. Pošto nisu stranački izbori, onda mi nestranačke ličnosi imamo pravo da konkurišemo, odnosno da se kandidiramo. S druge strane i moja kandidatura samo potvrđuje koliko mi smatramo da su ovi izbori jako važn.”12
Nezavisna lista Bošnjački preporod, prema izbornim rezultatima osvojila je 14,25% ili 5 mandata, a imala je podršku Sandžačke demokratske partije i Stranke za Sandžak, Bošnjačka lista osvojila je 37, 35% ili 13 mandata, a bila je podržana od Stranke demokratske akcije Sandžaka, a Bošnjačka kulturna zajednica osvojila je 48,40% ili 17 mandata, a lista je podržana od strane Islamske zajednice u Srbiji, Liberalno demokratske partije, Narodnog pokreta Sandžaka i Grupe građana „Dosta je“. Inače Nacionalni savjet bošnjačke nacionalne manjine broji 35 mandata, odnosno vijećnika.
U toku predizbornog procesa, upućeno je dosta kritika na račun Ministarstva za ljudska i manjinska prava, kao organizatora izbora. Bošnjačka kulturna zajednica je u saopštenju13 izrazila protest „zbog nepismenosti i nestručnosti uposlenika Ministarstva za ljudska i manjinska prava povodom štampanja i distribucije glasačkih listića“ iznoseći činjenice da nisu ispoštovana pravila bosanskog jezika. Centralna izborna komisija obratila se dopisom lokalnim samoupravama Novom Pazaru, Tutinu i Prijepolju da sačine prijedloge stalnog sastava biračkiog odbora, sa željom da lokalne samouprave taj zadatak obave najefikasnije i nepristrasn. Uzimajući u obzir činjenicu da u opštinama Novi Pazar i Sjenica, vlast čine Sandžačka demokratska partija, a opštini Tutin Stranka demokratske akcije Sandžaka, predstavnici Bošnjačke kulturne zajednice nisu bili zastupljeni u stalni sastav biračkih odbora, već su dobili po dva predstavnika u proširenom sastavu biračkih odbora. Zbog takve odluke Centralne izborne komsije, predstavnici Bošnjačke kulturne zajednice su održali i proteset ispred Gradske uprave Novog Pazara14.
U razgovoru sa predstavnicima sve tri izborne liste, mapiran je i jedan zajednički problem, a to je upis u poseban birački spisak, kako se ističe, mnogo građani nisu upisani, a pre toga su posredstvom volontera popunili neophodne obrazce. U razogovru sa građanima koji su imali takve probleme, ističe se da su oni nekoliko puta proveravali da li su upisani, dobijali su potvrdne odgovore, ali ih na dan glasanja nije bilo na biračkom spisku.15 Evidentiran je i problem da građani koji godinama glasaju na jedno biračko mesto, ovaj put su to pravo mogli da ostvare na potpuno drugo biračko mesto. Takođe se dešavalo da birači sa seoskog područja, su pravo glasa ovaj put mogli da ostvare na nekom od biračkih mesta u gradu.16 Bošnjačka kulturna zajednica je tvrdila da na ovaj način lokalne samouprave spremaju krađu17, dok su zvaničnici lokalnih samouprava to negirali.
Konstitutivna sjednica Nacionalnog savjeta bošnjačke nacionalne manjine, odlukom ministra Svetozara Čiplića, zakazana je za 07 juli 2010. godine. Ministarstvo je do ovog datuma, članovima nacionalnog savjeta, kojima je izdato uvjerenje za člana, trebalo da dostavi pozive za konstitutivnu sjednicu. Inače konstitutivna sjednica je zakazana u prostorijma Skupštine grada Novog Pazara, a ne u zvaničnim prostorijama Bošnjačkog nacionalnog vijeća.
Ispred Ministarstva za ljudska i manjinska prava konstitutivnoj sjednici je prisustvovao Petar Antić, pomćnik ministra, čija uloga je bila da formalno predsjedava konstituisanju Savjeta. Zatraženo je da predstavnici medija napuste salu, tokom dijela konstituisanja, jer nemaju neophodne novinarske akreditacije. Predstavnici Bošnjačke kulturne zajednice su reagovali tražeći da mediji od početka prisustvuju konstituisanju Savjeta. Od 35 vijećnika koliko Savjet ima, konstitutivnoj sjednici su prisustvovali, 17 vijećnika Bošnjačke kulturne zajednice i dva vijećnika Bošnjačkog preporoda18.
Prema poslovniku donetom 25. juna 2010. godine bila je potrebna prosta većina za konstituisanje Savjeta. Ali, poslovnikom koji je na samom početku podeljen vijećnicima, a koji je donet 06. Juna 2010. godine, zahteva se verifikacija najmanje dvije trećine mandata, kako bi se nacionalni savjet smatrao konstituisanim. Prema tome uzimajući u obzir činjenicu da na konstitutivnoj sjednici prisustvuje 19. Vijećnika, savjet ne može biti konstituisan. Predstavnici ministarstva su osporili i mandat Zehnije Bulića, iznoseći kao dokaz blanko ostavku koju je isti potpisao. Zahenija Bulić je izneo tvrdnje da nikada nije potpsao nikakvu blanko ostavku. Pošto se nisu stvorili uslovi za konstituisanje Savjeta, predstavnici Ministarstva napuštaju sjednicu. U nastavku konstitutivnom sjednicom predsjedava muftija Muamer ef. Zukorlić, gde dolazi od usvajnja novog Statuta nacionalnog savjeta i imenovnjem predsjednika i dva podpredsjednika i izvršnog odbora Savjeta19.
Povodom događaja na konstitutivnoj sjednici reagovale su mnogobrojne nevladine organizacije tvrdeći da je apsurdno menjati pravila uoči održavanja konstitutivne sjednice. Ministarstvo za ljudska i manjinska prava je „u cilju stabilnosti i specifičnosti bošnjačke nacionalne manjine“ pravdalo promenu Poslovnika. Predsednik LDP Čedomir Jovanović zatražio je od predsednice parlamenta da zakaže hitne sednice Kolegijuma i Odbora za ustavna pitanja kako bi se sprečilo dalje kršenje Ustava i zakona koje sprovode ministar Svetozar Čiplić i njegovo ministarstvo. U pismu upućenom predsjednici Skupštine Slavici Dđjukić Dejanović, lider LDP između ostalog kaže “Ministarstvo za ljudska i manjinska prava sprovodi direktnu i protiustavnu diskriminaciju Bošnjaka, tako što sprečava legalno konstituisanje izabranog sastava Nacionalne saveta ove manjine, bahato i bezobrazno kršeći Ustav, obavezujuće međunarodne ugovore o ljudskim pravima, kao i Zakon o Nacionalnim savetima nacionalnih manjina”
Dan nakon što je konstituisano Bošnjačko nacionalno vijeće na konferenciji za novinare novoizabrani funkcioneri su „Zbog diskriminatorskog odnosa prema Bošnjacima i niza falcifikatorskih radnji pri konstituisanju Bošnjačkog nacionalnog vijeća, tražimo hitnu ostavku ministra za Ijudska i manjinska prava, Svetozara Čiplića”
Ministartsvo je 13. Jula 2010. Godine produžilo rok za formiranje Nacionalnog savjeta bošnjačke nacioanlne manjine. Međutim odluka o produženju roka je nejasna, jer se nigde ne navodi datum do kojeg da odluka važi.
U izjavi za medije Svetozar Čiplić nije isključio mogućnost da može doći do raspisivanja novoh izbora20. Za Bošnjački preporod i Bošnjačku listu Savjet nije konstituisan, dok predstavnici Bošnjačke kulturne zajednice ističu da je za njih priča oko konstituisanja Savjeta završena.
U organizaciji Bošnjačkog nacionalnog vijeća 14. Jula 2010. Godine održan je Bošnjački nacionalni sabor na kome su učestvovali predstavnici organizacija, ustanova i institucija koje okupljaju Bošnjake i usvojena Deklaracija21 u kojoj se između ostalog ističe da su “Bošnjaci konstitutivni narod u Srbiji. Od predsjednika i Vlade Republike Srbije se zahtjeva hitno organizovanje razgoora sa legitimnim predstavnicima bošnjačkog naroda, u cilju rješavanja ustanovg statusa Bošnjaka” Istog dana u centru Novog Pazara održan je i Zbor bošnjačkog naroda u organizaciji Bošnjačkog nacionalnog vijeća. Pred više hiljada građana muftija Mumaer Zukorlić je prema pisanju medija održao “zapaljivu retoriku”, a između ostalog je i rekao : „Država je kao zgrada u kojoj stanari mogu da se vole ili ne vole. Ukoliko većinski stanari odluče da zapale jedan stan, rizikuju da se upali cela zgrada. Zato se nije igrati sa vatrom. Ili će nam svima biti lepo, ili će biti vatre do vrha. Samo naša kuća goreti neće.”22
Ministar za rad i socijalnu politiku Rasim Ljajić je u izjavi za Večernje novosti rekao "Zaprepastile su me poslednje poruke muftije Muamera Zukorlića, jer sam mislio da će zapaljiva retorika iz kampanje za izbore nacionalnih saveta prestati kad prođe glasanje, ali sam siguran da će stabilnost biti očuvana"
Nekoliko dana pošto je usvojena Deklaracija na Nacionalnom Bošnjačkom Saboru održana je i sjednica Gradske skupštine Novog Pazara na kojoj je smenjena Hedija Škrijelj, gradska pravobraniteljka, u obrazloženju predlagača se kaže “ da pravobranioc nije pokazala očekivane rezultate i da je imala dosta propusta u svom radu, usled čega su nastupili problemi koji opterećuju rad Gradskog javnog pravobranilaštva, čime je onemogućeno dalje obavljanje poslova u tom organu". Inače gradska pravobraniteljka je na Izborima za Nacionalne savjete bila na listi Bošnjačke kulturne zajednice, i jedna je od potpisnica usvojene Dekalracije.
Posle održavanja Izbora za nacionalni savjet došlo je i do promene opštinske vlasti u Sjenici. Iz vlasti u opoziciju su otišli Narodni pokret Sandžaka i Grupa Građana “Dosta je”. Obrazlažući smenjivanje dvojice čelnika na sjednici lokalnog parlamenta Momir Kovačević je u ime koalicije Jedinstvene srpske liste osenio da je jezik koji je u kampanji za nacionalne savjete koristila Bonjačka kulturna zajednica “bio neprihvatljiv I uvredljiv za Srbe23” Predsednik opštine Sjenica Muriz Turković je prekompoziciju lokalne vlasti Turković je okarakterisao kao "proizvod više faktora, a ne nikako samo izbora za Nacionalni savet".
“U cilju sprečavanja pogoršanja opšte situacije, smanjenja tenzija i započinjanja konstruktivnog rešavanja postojećih problema, tražimo od aktera na svim nivoima da hitno obustave sva međusobna osnovana i neosnovana optuživanja i da agresivne nastupe i neprimerenu retoriku, s jedne, i samovolju i arbitrarnost, s druge strane, zamene dijalogom koji će dovesti do mirnog rešenja problema u vezi sa konstituisanjem Bošnjačkog nacionalnog vijeća.” Kaže se između ostalog u saopštenju nevladinih sandžačkih organizacija24
Ministartvo za ljudska i manjinska prava drži se stava da nije bilo kršenja Zakona pri formiranju Nacionalnog savjeta bošnjačke nacionalne manjine. A retoriku i ponašanje nosioca liste Bošnjačke kulturne zajednice muftije Muamera Zkorlića, Ministar Čiplić pripisuje njegovoj političkoj promociji.
Trenutačno ponašanje državnih organa, prije svega Vlade Republike Srbije, Predsjednika Borisa Tadića i ostalih vladajućih političkih faktora je zabrinjavajuće. Neophodno je što prije uspostaviti dijalog, prekinuti za sprovođenjem paralelizma i poštovati demokratsku izbornu volju Bošnjaka. Samo na ovaj način možemo doprinijeti da se tenzije u Sandžaku smire.
1 Reč je o pravima koja se u Ustavu R.Srbije uopteno odreduju kao prava na očuvanje, razvoj I izražavanje, etničke, jezičke I druge posebnosti.
2 Predsjednik Stranke demokratske akcije Sandžaka
3 Predsednik stranke Rasim Ljajić u to vrijeme je obavljao funkciju Saveznog ministra za etničke zajednice
4 Predsednik stranke je Fevzija Murić
5 http://www.danas.rs/vesti/drustvo/terazije/bosnjacko_nacionalno_vece_ili_nacionalni_savet_bosnjaka.14.html?news_id=85746 preuzeto 20. Jula 2010. godine
6 I tada smo, a i danas tvrdimo da je to deo koalicionog sporazuma Sulejmana Ugljanina i Vojislava Koštunice. Koštunica je tada Ugljaninu omogućio opstanak na političkoj sceni u Sandžaku. Posle toga uvedene su privremene mere, raspuštena je skupština u kojoj Ugljaninova koalicija nije imala većinu i to je doprinelo samo još većoj nestabilnosti u Sandžaku - naglašava Jusufović.- preuzeto iz Dnevnog lista Danas, od 19.03.2008. godine
7 Sandžacka demokratska partija, Stranka za Sandžak, Sandžacka Alterntiva
8 Dnevni list Danas
9 Elektorska skupština Nacionalnog savjeta bošnjacke nacionalne manjie bila je zakazana na osnovu Pravilnika o načinu rada skupština elektroa za izbor saveta nacionalnih manjina („Službeni list SRJ“, broj 41-02)
10 Zakon o nacionalnim savetima nacionalnih manjina donet je 31. avgusta 2009. godine, stupio na snagu 11. septembra 2009. godine, Sl. Glasnik br. 72-09.
11 Seadetin Mujezinović, TV jedinstvo.
12 Intervju sa muftijom Muamerom Zukorliće uradio autor analize za web magazin bosanjci.net. Intervju dostupan na ovoj internet stranici.
http://bosnjaci.net/prilog.php?pid=37523&ZA_SRBIJU_BI_BILO_NAJBOLJE_DA_NEMA_BO%C5%A0NJAKA
13 Saopštenje objavljeno 03. Juna 2010. godine
14 Protest je održan 21. maja 2010 godine
15 Intervju je obavljen u periodu od 07 do 12 juna u Novom Pazaru.
16 Razgovor sa Sinanom Sejdovićem, stanovnikom MZ Negotinac.
17 Razgovor sa predsjednikom Bošnjacke kulturne zajednie prof. Dr Mevludinom Dudićem
18 Zahnija Bulić i Hidajet Mustafić
19 Za predsjednika Savjeta izabran je prof. Dr Mevludin Dudić, podpredsjednici su Zahnija Bulić i Emir Elfić, a predsjednik Izvršnog odbora je Samir Tandir.
20 Večernje novosti
21 Deklaracija je dostupna na sajtu
http://www.islamskazajednica.org/index.php?option=com_ezine&task=read&page=2&category=12&article=4169
22 Ceo video snimak dostupan na zvaničnom sajtu Mešihata Islamske zajednice u Srbiji.
23 Preuzeto sa sajta
http://www.sandzaklive.rs/index.php?option=com_content&view=article&id=1088:sjenica-dobila-novo-skuptinsko-rukovodstvo&catid=52:world&Itemid=27
24 Urban in, KC Damad, Sandžacki odbor za zaštitu ljudskih prava i sloboda
