Dobri Bosnjani
KRCIĆ, Arif ef.
je rođen 1888. godine u Plavu (tačnije u Krcića mahali koja se nalazi kod Šabovića džamije), u uglednoj porodici. Roditelji su mu se zvali Šaban i Bada. Mula Šaban ef. je bio imam Drvene džamije ili kako je danas zovu Stara džamija. Po iskazima starijih Plavljana Šaban ef. je nastavio porodičnu imamsku tradiciju, što se i prenijelo na njegovog sina Arifa. Bez sumnje uz čuvene plavske imame mula Jaha ef. Musića, mula Agana ef. Kojića, mula Sada ef. Musića kao i drugih čuvenih imama iz ovog kraja, ime mula Arif ef. Krcića se spominje s posebnim poštovanjem kao alima i muderisa, odnosno kao vjerskog i kulturnog prosvjetitelja plavsko-gisinjskog kraja. Krasile su ga brojne islamske vrline, mudrost, krepkost, smirenost, razboritost sa posebnim saburli vrijednostima.
Mula Arif ef. i njegova dva brata Sadrija i Aljo su se još u to vrijeme školovali prvo u Plavu, gdje su završili mekteb i islamsku školu Ruždiju, zatim su nižu medresu učili u Prizrenu, te višu medresu u Skoplju, nakon čega odlaze pohađati studij u Istambulu. Sam završetak studija omela su ih politička dešavanja na Balkanu kao i tadašnja sutuacija u plavsko-gusinjskom kraju, gdje tadašnji vladari nisu bili baš najsretniji da im se njihovi mještani vrate sa visokim stručnim spremama jer bi im položaji bili dovedeni u pitanje.
Njihov najmlađi brat Šeljko jedno vrijeme je pohađao školu u Plavu, ali zbog brojnih radnih i porodičnih obaveza, jer su posjedovali veliko imanje, prekinuo je školovanje tako da je bio podučavan od svoje braće. Tri sestre Arif efendije Elmaza, Baza i Ćama bile su lijep primjer islamskog ahlaka tog vremena za plavski kraj.
Mula Arif ef. Krcić bio je upravitelj i muderis u plavskoj islamskoj školi \"Ruždiji\" kao i glavni imam tada novosagrađene džamije “Sultanije” u Plavu koju je sultan Abdul Hamid II sagradio iz svoje zadužbine. “Sultanija” se gradila u periodu od 1900. – 1909. godine. Krasilo ju je kompletno arhitektonsko zdanje i brojne karkteristične vrijednosti koje su se tada po prvi put primjenjivale za izgradnju obajekata takve vrste. “Sultaniju” je posebno krasila oko 35 metara vitka munara kao i kube džamije. Objekat je bio izgrađen od klesanog kamena koji su međusobno bili vezivani sa izlivajenjem olova kroz zlijebove i rupe koje su bile probijene kroz kamen. Unutarnji interijer je bio rađen sa specijalnim bojama kojima se dodavala smjesa od jaja, na istom principu poznatih naših džamija “Ferhadije” u Banja Luci i “Aladže” u Foči i dr., koje su srpsko-crogorski zločinci srušili u agresiji na našu domovinu Bosnu i Hercegovinu u periodu 1992. – 1995. U isto vrijeme adaptirana je i škola \"Ruzdija\" koja se nalazi uz džamiju “Sultaniju”.
Potrebno je naglasiti, da je džamija “Sultanija” sagrađena u znak sjećanja na šehide koji su pali u Boju na Nokšiću 4. i 5. decembra 1879. godine za odbarnu vatana Plava i Gusinja, nakon što je 1878. godine na Berlinskom Kongresu donesena odluka da se Plav i Gusinje pripoje Crnoj Gori što je naravno bošnjačko i albansko stanovništvo kategorički odbilo. Godinu dana nakon Berlinskog kongresa uslijedio je taj podmukli napad crnogorske vojske koju je predvodio Marko Miljanov i kada je upravo nadomak Plava u selu Nokšiće crnogorska vojska poražena. Nakon toga je uslijedilo poznato “zatišje” za ovaj kraj koji je slovio kao “neutralna teritorija”, pune 34 godine, tj. do 1912. - 1913. godine kada je ponovo napadnut uz prijethodno razurožavanje stanovništva po danas već poznatom “srebreničkom” principu (!) “predaj te oružje ništa vam se neće dogoditi”(?!).
Tako je tada, krajem 1912. i početkom 1913. godine nakon razurožavnja plavsko-gusinjskog kraja uslijedio napad na ovaj kraj, a onda nasilno pokrštavanje koje je u historijskim aktima zapisano kao “pokrštavnje (muslimanskog) bošnjačkog i albanskog stanovništva plavsko-gusinjskog kraja za vrijeme Prvog balkanskog rata”.
Možda se pitate, zašto je ovaj period vazan za biografiju mula Arifa ef. Krcića?! Upravo iz slijedećih razloga:
- Mula Arif ef. je bio glavni imam džamije “Sultanije” na kojoj su građevinski poslovi završeni na četiri-pet godine prije tog zloglasnog napada. Da bi u tom napadu crnogorske zločinačke horde koje je predvodio Avro Cemović, a koje su bez sumnje smišljeno rukovođene od strane kralja Nikole sa cetinjskih zidina i izvršile genocid u plavsko-gusinjskom kraju. Ubijeni su svi oni koji su izričito držali do islama i kur’anske poruke, i naravno tada su odbili da prihvate “svetosavlje” crnogorskih popava na čelu sa zločincemo Đrodjem Šekularacem. Preko
hiljadu najčuvenijih Bošnjaka i Albanaca, tako reći iz svih bratstava iz ovog kraja, su odvedeni sa bukagijama na nogama, a zatim na najzvjerskiji način su mučeni, te nakon toga likvidirani na Previji kod Andrijevice. Tom prilikom grupa džematlija, prtežno mlađe dobi sa mula Arif-ef. na čelu, pružili su otpor na planini Visitor iznad Plavskog jezera. U tom otporu mula Arif ef. su ranili dok su njegovu braću Sadriju i Alja ubili, (postoji mogucnost i da su nakon zarobljavanja strijeljani). Uz Arif ef. teško je bio ranjen i izmasakriran Sejdo Redžić kojem su odsjekli nos i gornju usnu, skinuli su s njega svu garderobu i tako ga ostavili nadajući se da će u tim bolovima i umrijeti. Međutim, Sejdo je bio paznat u ovom kraju kao hrabar čovjek, tako da je to ranjavanje preživio i sa tim zločinačkim ožiljcima doživio je duboku starost. Dok Arif ef., iako teško ranjen, ostali džematlija iz te grupe su ga uspjeli sačuvati. Nakon kratkog oružanog zatišja prebacili su ga u njegovu kulu, na temnjačkim obroncima poznate planine Bogićevice, koju su zlikovci zapalili 1919. prilikom drugog napada na ovaj kraj. U plamenu je nestalo dobar dio kitaba koje je posjedovao. Arif ef. je sa prostrijelnom i otvorenom ranom u predio stomaka, živio ostatak života, ne usudivši se na liječenje kod dželata koji su ga i ranili, jer bi na taj način otkrili da je učestvovao u pružanju oružanog otpora.
U to vrijeme dok su jos trajale u nekim djelovima plavskog kraja pojedinačne pucnjave, pokršteno je oko dvanaest hiljada ljudi, dok džamiji “Sultaniji” su srušili munaru i kube. Tako je na taj način izgubila izgled koji je prije imala, odnosno one vrijednosti koje džamiju čini džamijom.
Nakon izvjesnog vremena (naredbodavac) kralj Nikola je na pritiske međunarodnih zvaničnika u to vrijeme donio ukaz da se svi pokršteni mogu vratiti svojoj vjeri, što je tadašnje stanovništvo sa posebnim oduševljenjem primlo. Doduše ostao je jedan ružan primjer iz tog vremena mula Hajro Bašić, koji je do 1912. godine obavljao poslove imama u Plavu. On se pokrstio i dobio je ime Balša Balšić, tada je dobio funkciju kao predsjednik Prijekog vojnog suda u sklopu crnogorske vojske koja je napala Plav i Gusinje i koja je izvršila genocid i kulturocid u ovom mjestu na obali Plavskog jezera. Naravno njegovi rođaci su se s razlogom odrekli od njega.
Kasnije mula Arif ef. pošto je ostao bez džamije a i škole Ruždije u koju je radio, obavljao je džume povremeno u preostale plavske džamije, dok je najviše vremena posvećivao mjestanima okolnih plavskih sela Meteh, Jara, Komarača, Prnjavor, Bogajiće… gdje je klanjao i održavao hutbe i vazove o islamu po čemu su ga pamtile starije generacije plavskog kraja.
Iako je umro relativno mlad u 44-oj godini života, kako rekosmo zbog posljedica ranjavanja, on je bez sumnje ostavio značajne tragove u ovom dijelu južnog Sandzaka. Za sobom je ostavio dobra djela i postupke o kojima ljudi iz ovog kraja i danas govore. Njegovo islamsko obrazovanje govori da Mula Arif ef. nije tek slučajno bio izabran za glavnog imama džamije “Sultanije”. Jer taj podatak upravo govori da se radilo o izuzetno dobrom alimu koji je bez sumnje puno zadužio ne samo plavsko-gusinjski kraj već i Islamsku zajednicu Crne Gore odnosno Sandžaka, i upoće IZ Balkana da čuvaju sjećanje na ovog bošnjačkog prosvjetitelja. Jer, on je djelovao u veoma teškom vaktu za naš narod, pogotovo ako se zna da se velika Turska carevina povlačila prema Istambulu, a Plav i Gusinje, koji su bili na samom ‘repu’ držali su časno visoko podignut bajrak.
Mula Arif ef. je preselio na ahiret u Plavu 20. maja 1932. godine u 44-oj godini života u jednoj tuzi za “Sultanijom” i ljudima koji su na zvjerski način poubijani. Tada je ostavio za sobom samo četrdest dana tek rođenog sina Redžepa, kao i tri kćeri Nuriju, Aišu i Eminu. Dženaza je obavljena na Šehovića mezarlucima nadomak “Sultanije” i Plavskog jezera.
Nakon njegove smrti unutarnji i spoljni dio džamije “Sultanije” je potpuno uništen, tako da je kasnijih godina služila kao "građanska škola", dok je nakon toga je bila pretvorena u žandamerijsku ustanovu, a početkom 90-tih godina se definitivno vraća vlasniku kome i pripada tj. Islamskoj zajednici Plava.
Danas, zahvaljujući vrijednim Plavljanima i Gusinjanima koji žive u Americi i zemljama zapadne Europe, kao i samog zavičaja, džamija “Sultanija” ponovo se kao “feniks” iz pepela uzdigla sa svojom vitkom bijelom munarom koja para vedro nebo nad Plavskim jezerom. (ERK)
AGIĆ, Dr. Senad ef.
AGOVIĆ, Šemso
AHMETAGIĆ, Prof. dr. Esad
AJANOVIĆ, Irfan
AJANOVIC, Midhat
AKMADZIC, Hazim
ALAGIĆ, General Mehmed
ALAGIC, Sukrija
ALIC, Meho
ALIHODŽIĆ, Dr.-Ing. Bernes
ALIKADIĆ, Bisera
ALISPAHIĆ, Mr. Fatmir
ALISPAHIC, Nijaz
ALISPAHIC, Selma
ARMIJA BiH
ARNAUT, Selim
AVDIĆ, Ćamil
ŠANTIĆ, Ferid Ferko
ŠKALJIĆ, Nezir-ef.
ŠTULANOVIĆ, Prof. dr. Muharem
ŽDRALOVIĆ, MUHAMED
ČAJNIČANIN, Muhamed
ČAJNIČANIN, Muhamed
ČAMPARA, ESREF
ČAUŠEVIĆ, Mehmed Džemaludin ef.
ČEJVAN, Adem
ĆATIĆ, Ćazim - Musa
ĆATOVIĆ, Dr. Saffet
 Obnovljena džamija Sultanija u kojoj je glavni imam bio Arif-ef. Krcić |
Mula Arif ef. i njegova dva brata Sadrija i Aljo su se još u to vrijeme školovali prvo u Plavu, gdje su završili mekteb i islamsku školu Ruždiju, zatim su nižu medresu učili u Prizrenu, te višu medresu u Skoplju, nakon čega odlaze pohađati studij u Istambulu. Sam završetak studija omela su ih politička dešavanja na Balkanu kao i tadašnja sutuacija u plavsko-gusinjskom kraju, gdje tadašnji vladari nisu bili baš najsretniji da im se njihovi mještani vrate sa visokim stručnim spremama jer bi im položaji bili dovedeni u pitanje.
Njihov najmlađi brat Šeljko jedno vrijeme je pohađao školu u Plavu, ali zbog brojnih radnih i porodičnih obaveza, jer su posjedovali veliko imanje, prekinuo je školovanje tako da je bio podučavan od svoje braće. Tri sestre Arif efendije Elmaza, Baza i Ćama bile su lijep primjer islamskog ahlaka tog vremena za plavski kraj.
Mula Arif ef. Krcić bio je upravitelj i muderis u plavskoj islamskoj školi \"Ruždiji\" kao i glavni imam tada novosagrađene džamije “Sultanije” u Plavu koju je sultan Abdul Hamid II sagradio iz svoje zadužbine. “Sultanija” se gradila u periodu od 1900. – 1909. godine. Krasilo ju je kompletno arhitektonsko zdanje i brojne karkteristične vrijednosti koje su se tada po prvi put primjenjivale za izgradnju obajekata takve vrste. “Sultaniju” je posebno krasila oko 35 metara vitka munara kao i kube džamije. Objekat je bio izgrađen od klesanog kamena koji su međusobno bili vezivani sa izlivajenjem olova kroz zlijebove i rupe koje su bile probijene kroz kamen. Unutarnji interijer je bio rađen sa specijalnim bojama kojima se dodavala smjesa od jaja, na istom principu poznatih naših džamija “Ferhadije” u Banja Luci i “Aladže” u Foči i dr., koje su srpsko-crogorski zločinci srušili u agresiji na našu domovinu Bosnu i Hercegovinu u periodu 1992. – 1995. U isto vrijeme adaptirana je i škola \"Ruzdija\" koja se nalazi uz džamiju “Sultaniju”.
Potrebno je naglasiti, da je džamija “Sultanija” sagrađena u znak sjećanja na šehide koji su pali u Boju na Nokšiću 4. i 5. decembra 1879. godine za odbarnu vatana Plava i Gusinja, nakon što je 1878. godine na Berlinskom Kongresu donesena odluka da se Plav i Gusinje pripoje Crnoj Gori što je naravno bošnjačko i albansko stanovništvo kategorički odbilo. Godinu dana nakon Berlinskog kongresa uslijedio je taj podmukli napad crnogorske vojske koju je predvodio Marko Miljanov i kada je upravo nadomak Plava u selu Nokšiće crnogorska vojska poražena. Nakon toga je uslijedilo poznato “zatišje” za ovaj kraj koji je slovio kao “neutralna teritorija”, pune 34 godine, tj. do 1912. - 1913. godine kada je ponovo napadnut uz prijethodno razurožavanje stanovništva po danas već poznatom “srebreničkom” principu (!) “predaj te oružje ništa vam se neće dogoditi”(?!).
Tako je tada, krajem 1912. i početkom 1913. godine nakon razurožavnja plavsko-gusinjskog kraja uslijedio napad na ovaj kraj, a onda nasilno pokrštavanje koje je u historijskim aktima zapisano kao “pokrštavnje (muslimanskog) bošnjačkog i albanskog stanovništva plavsko-gusinjskog kraja za vrijeme Prvog balkanskog rata”.
Možda se pitate, zašto je ovaj period vazan za biografiju mula Arifa ef. Krcića?! Upravo iz slijedećih razloga:
- Mula Arif ef. je bio glavni imam džamije “Sultanije” na kojoj su građevinski poslovi završeni na četiri-pet godine prije tog zloglasnog napada. Da bi u tom napadu crnogorske zločinačke horde koje je predvodio Avro Cemović, a koje su bez sumnje smišljeno rukovođene od strane kralja Nikole sa cetinjskih zidina i izvršile genocid u plavsko-gusinjskom kraju. Ubijeni su svi oni koji su izričito držali do islama i kur’anske poruke, i naravno tada su odbili da prihvate “svetosavlje” crnogorskih popava na čelu sa zločincemo Đrodjem Šekularacem. Preko
 Fatiha: Sin Redžep na mezaru oca mula Arif-ef. |
U to vrijeme dok su jos trajale u nekim djelovima plavskog kraja pojedinačne pucnjave, pokršteno je oko dvanaest hiljada ljudi, dok džamiji “Sultaniji” su srušili munaru i kube. Tako je na taj način izgubila izgled koji je prije imala, odnosno one vrijednosti koje džamiju čini džamijom.
Nakon izvjesnog vremena (naredbodavac) kralj Nikola je na pritiske međunarodnih zvaničnika u to vrijeme donio ukaz da se svi pokršteni mogu vratiti svojoj vjeri, što je tadašnje stanovništvo sa posebnim oduševljenjem primlo. Doduše ostao je jedan ružan primjer iz tog vremena mula Hajro Bašić, koji je do 1912. godine obavljao poslove imama u Plavu. On se pokrstio i dobio je ime Balša Balšić, tada je dobio funkciju kao predsjednik Prijekog vojnog suda u sklopu crnogorske vojske koja je napala Plav i Gusinje i koja je izvršila genocid i kulturocid u ovom mjestu na obali Plavskog jezera. Naravno njegovi rođaci su se s razlogom odrekli od njega.
Kasnije mula Arif ef. pošto je ostao bez džamije a i škole Ruždije u koju je radio, obavljao je džume povremeno u preostale plavske džamije, dok je najviše vremena posvećivao mjestanima okolnih plavskih sela Meteh, Jara, Komarača, Prnjavor, Bogajiće… gdje je klanjao i održavao hutbe i vazove o islamu po čemu su ga pamtile starije generacije plavskog kraja.
Iako je umro relativno mlad u 44-oj godini života, kako rekosmo zbog posljedica ranjavanja, on je bez sumnje ostavio značajne tragove u ovom dijelu južnog Sandzaka. Za sobom je ostavio dobra djela i postupke o kojima ljudi iz ovog kraja i danas govore. Njegovo islamsko obrazovanje govori da Mula Arif ef. nije tek slučajno bio izabran za glavnog imama džamije “Sultanije”. Jer taj podatak upravo govori da se radilo o izuzetno dobrom alimu koji je bez sumnje puno zadužio ne samo plavsko-gusinjski kraj već i Islamsku zajednicu Crne Gore odnosno Sandžaka, i upoće IZ Balkana da čuvaju sjećanje na ovog bošnjačkog prosvjetitelja. Jer, on je djelovao u veoma teškom vaktu za naš narod, pogotovo ako se zna da se velika Turska carevina povlačila prema Istambulu, a Plav i Gusinje, koji su bili na samom ‘repu’ držali su časno visoko podignut bajrak.
Mula Arif ef. je preselio na ahiret u Plavu 20. maja 1932. godine u 44-oj godini života u jednoj tuzi za “Sultanijom” i ljudima koji su na zvjerski način poubijani. Tada je ostavio za sobom samo četrdest dana tek rođenog sina Redžepa, kao i tri kćeri Nuriju, Aišu i Eminu. Dženaza je obavljena na Šehovića mezarlucima nadomak “Sultanije” i Plavskog jezera.
Nakon njegove smrti unutarnji i spoljni dio džamije “Sultanije” je potpuno uništen, tako da je kasnijih godina služila kao "građanska škola", dok je nakon toga je bila pretvorena u žandamerijsku ustanovu, a početkom 90-tih godina se definitivno vraća vlasniku kome i pripada tj. Islamskoj zajednici Plava.
Danas, zahvaljujući vrijednim Plavljanima i Gusinjanima koji žive u Americi i zemljama zapadne Europe, kao i samog zavičaja, džamija “Sultanija” ponovo se kao “feniks” iz pepela uzdigla sa svojom vitkom bijelom munarom koja para vedro nebo nad Plavskim jezerom. (ERK)
[ A ] [ B ] [ C ] [ D ] [ E ] [ F ] [ G ] [ H ] [ I ] [ J ] [ K ] [ L ] [ M ] [ N ] [ O ] [ P ] [ R ] [ S ] [ T ] [ U ] [ V ] [ Z ]
ABDAGIĆ, MuhamedAGIĆ, Dr. Senad ef.
AGOVIĆ, Šemso
AHMETAGIĆ, Prof. dr. Esad
AJANOVIĆ, Irfan
AJANOVIC, Midhat
AKMADZIC, Hazim
ALAGIĆ, General Mehmed
ALAGIC, Sukrija
ALIC, Meho
ALIHODŽIĆ, Dr.-Ing. Bernes
ALIKADIĆ, Bisera
ALISPAHIĆ, Mr. Fatmir
ALISPAHIC, Nijaz
ALISPAHIC, Selma
ARMIJA BiH
ARNAUT, Selim
AVDIĆ, Ćamil
ŠANTIĆ, Ferid Ferko
ŠKALJIĆ, Nezir-ef.
ŠTULANOVIĆ, Prof. dr. Muharem
ŽDRALOVIĆ, MUHAMED
ČAJNIČANIN, Muhamed
ČAJNIČANIN, Muhamed
ČAMPARA, ESREF
ČAUŠEVIĆ, Mehmed Džemaludin ef.
ČEJVAN, Adem
ĆATIĆ, Ćazim - Musa
ĆATOVIĆ, Dr. Saffet
