Glavni faktori i ključne komponente izraelsko-palestinskog sukoba
Napad Hamasa na Izrael, sa slabim ili nikakvim izgledima na uspijeh, samo je još jedan očajnički pokušaj palestinskih robijaša osuđenih bez ikakve krivnje na doživotnu robiju, zatvorenih u najveći logor na svijetu (kojem komparira samo Varšavski ghetto) da se oslobode zatvorskih zidova, makar ih to odvelo u smrt.

Osuđenici na više godina zatvora osuđeni za kriminal i različite prekršaje prave planove i pokušavaju pobjeći iz najsigurnijih i najbolje čuvanih zatvora, a u Gazi i na Zapadnoj obali Palestici su kolektivno osuđeni na doživotni zatvor od strane Izraela, koji se naselio na njihovu zemlju, okupirao ih porobio i nad njima provodi neviđen teror. Ali ne ispaštaju samo oni već njihova djeca i unučad, njihove generacije koje su izumrle ne dočekavši slobodu i generacije koje dolaze i koje će se tek roditi. Gurajući pod tepih sve što se ovdje ranije dogodilo i prethodilo eskalaciji, napad Hamasa na Izrael neki zapadni krugovi tretiraju kao napad grupe divljih terorista na izraelske civile, stavljajući u sasvim drugi plan žrtve koje se godinama množe na palestinskoj strani, ali i njihovoj strani.

Uslovi u kojima zadnjih 50 godina žive Izraelci i Palestinci ni jednima ni drugima ne obećavaju ništa dobro, naročitio ako odgovor Izraela na pobunu okupiranih i porobljenih Palestinaca koji se rađaju, odrastaju i umiru u najvećem logoru koji je ikad postojao na svijetu bude ubijanje, razaranje i pojačani teror.

Poštujemo savaku žrtvu, ali kako shvatiti one koji daju podršku teroru? Zašto ne podržati one koji se protiv okupatora i okova bore za mir i slobodu ovih i budućih generacija? Ne može se razgovarati o posljedicama a da se po strani ostave uzroci. Gaza je logor na otvorenom u kojem je zatvoreno preko 2 miliona, od kojih su mnogi od njih osuđeni da umru, neki i prije nego naprave prve korake u život.

Bliskoistočni sukobi traju već preko 75 godina, od nastanka države Izrael (1948). Već više decenija Izrael nad Palestincima provodi okrutan teror. Desetljećima traju pljačke, progoni, ubistva i teror nad Palestincima i otimanje njihove zemlje od strane policijiskih i vojnih snaga Izraela. Već 75. godina 2,3 miliona stanovnika Gaze živi u koncetracionom logoru od 365 km2. Rađaju se i umiru, a ne izlđu iz logorske žice. Za Izraelce je to rat za uspostavu i održavanje hebrejske države Izael, za neovisnost, a za palestinske Arape je to egzodus uz težnji da ostanu svoji na svome i odbrane pravo na svoju palestinsku državu. Cilj Izraela je stalnim pritiskom i terorom dovesti Palestince u stanje bespomoćnosti.

Novi plamen na Bliskom istoku
Novi Izraelsko - palestinski sukob, koji je počeo 4.10. 2023. već je odnio i raselio desetine hiljada osoba. U prvim napadima Hamasa ubijeno je 800 Izraelaca, a veliki broj je zarobljen. Izrael je odgovorio bombardovanjem pojasa Gaze. Do razmjene vatre došlo je i na sjeveru između izraelskih boraca i Hezbollaha, što bi moglo dovesti do širenja sukoba na Bliskom istoku, naročito ako Izrael pokrene kopnenu ofanzivu u Gazi, koju je već nagovjestio. Među palestinskim grupama u Libanu su Hamas, Fatah i Narodni front za oslobođenje Palestine (PFLP), a njihovi pripadnici su i u izbjegličkim kampovima. Prema nekim informacijama tri dana prije Hamasovog napada Egipat je poslao upozorenje Izraelu o mogućem napadu, ali nije bilo reakcije.

Već deseti dan nastavljaju se izraelski napadi na Pojas Gaze. Šesti dan ubijeno je 1350 Palestinaca, preko 5.300 je ranjeno, a broj žrtava Izraela popeo se na 1.200. Sa zemljim je sravnjeno 1.300 zgrada u kojima su stradali civili. Izraelski ratni brodovi, teška artiljerija i avijacija gađaju pojas Gaze u kojem nema ni struje, ni vode a sve manje i hrane. Jedina elektrana u Gazi više nije u funkciji. Prema neprovjerenim informacijama Hamas drži u zarobljeništvu oko 1.100 osoba, među kojima ima i američkih državljana. Do sada su oslobođeni samo neki od zatočenih. Dok Hamas ne oslobodi sve taoce (sad se govori o 120) za Gazu nema ni humanitarne hrane, ni vode ni struje.

U centralnom pojasu potpuno je uništeno 535 kuća. Brojna naselja potpuno su uništena. Palestinski borci uzvraćaju raketiranjem. Ni jedan sistem odbrane ne može odbiti sve ispaljene projektile, naročitio na ovako maloj udaljenosti. Do sada je ispaljeno preko 7.000 projektila, ali je većinu neutralisao izraelski odbrambeni sistem, odbila Gvozdena kupola.

Uprkos preporuci UN da se ukine blokada Gaze i prekine premještanje stanovništva, Izrael je postavio ultimatum kojim je zahtjevano da se u roku od 24 sata ( rok koji je kasnije produžen) iz sjevernog dijela Gaze na jug iseli preko 1 milion stanovnika, a da se vrate kada im izraelske vlasti to dozvole. Opasnost od proširenja sukoba je iz dana u dan sve veća. Ako i ne bude proširen, sukob Izraela i Palestine dovešće do velikog broja žrtava, velikog stradanja civilnog stanovništva i izazvaće ogromna razaranja, kakva već duže od godinu gledamo u Ukrajini. Do 9-og dana sukoba život je izgubilo 2.329 palestinskih građana, od čega 724 djece, a porušeno 9.700 objekata. Ubijene su cijele palestinske porodice. Ima žrtava i na Libanonskoj strani granice. Razmjena vatre sa Hamasom se nastavlja. Hamas napada na jug Izraela. Građani nemaju ni vode ni struje. Bolnice pune ranjenika. Izrael odredio koridor za izvlačenje stanovnika Gaze na jug, a iseljeničke kolone su pod vatrom. Ima i poginulih. Pokušaj nekih da se Iran optuži za učešće u Hamasovom napadu i uvuče u sukob nije uspio. Sve ovo je veoma ozbiljan test za čovječanstvo.

Izraelski premijer Benjamin Netanyahu rekao je da je Izrael u ratu i da će neprijatelj platiti visoku cijenu. Sukob sa Hamasom pomogao mu je da ostavi po strani nesuglasice koje je imao sa opozicijom i dobije njenu podršku.

Ovo je peti rat u zadnjih 15 godina. Mobilizacija rezervista je u toku, a obveznici su muškarci i žene u Izraelu i van njega. Za kopnenu ofanzivu priprema se 360.000 izraelskih rezervista, uz prijetnju da će Hamas biti vojno i politički potpuno uništen, a Gaza više neće biti nezavisna teritorija.

Vijeće sigurnosti UN vodi raspravu o ratnim zbivanjima iza zatvorenih vrata. Opasnost od širenja rata još postoji. Ulazak Irana u rat bio bi fatalan. Zato rat prvo treba zaustaviti. Generalni sekretar UN Antonio Guterres izrazio je zabrinutost i pozvao zaraćene strane da izbjegnu širenje sukoba. Saudijska Arabija i Kuvajt pokušavaju zaustaviti eskalaciju. Oglasila se Arapska liga i zatražila obustavu ratnih dejstava, ali njen glas malo sluša i čuje. I Iran je poslao upozorenje UN-a da bi situacija mogla izmaći kontroli, a direktno upozorenje uputio je i Izraelu.

Rat Hamasa i Izraela najveći je u zadnjih 10 godina i prijeti da uvuče u sukob cijeli Bliski istok. Zapadni svijet je pretežno naklonjen Izraelu, a glavna podrška i saveznik Izraela su SAD. Uz Izrael su stale mnoge zapadne zemlje, iako su Palestinci pod izraelskom opsadom i terorom već desetinama godina. U vodama Sredozemlja u pripravnosti je američki nosač aviona, da li samo kao upozorenje ili stvarna prijetnja podrške? Neki to zovu kolektivnim kažnjavanjem 2,3 miliona stanovnika palestinske enklave.

Izraelski narod, nad kojim je u II sv. ratu počinjen holokaust, pred očima svijeta vrši genocid nad Palestincima… Sve veći broj je onih koji se pitaju kako se iz žrtve izrodio zločinac?

Rusija je Vijeću sigurnosti UN-a ponudila Rezoluciju za prestanak ratnih dejstava i mirno riješenje sukoba. Arapske zemlje trebaju i podršku Rusije, a agresija Rusije na Ukrajinu u tome je ograničava. Ishod sukoba ima i imat će značajan odraz na cijeli region. Uvoznici hrane i energije plaše se, a proizvođači nafte očekuju nove prihode. Nezaobilazna je tu uloga Turske, jer ako Rusija zauzme cijelu ukrajinsku obalu preuzeće kontrolu nad Crnim morem, što je veliki izazov za Tursku. Ne treba zaboraviti da u Izraelu živi veliki broj Rusa, što će u najvećoj mjeri odrediti stav Rusije po ovom pitanju.

Izrael je uspostavio rasistički diskriminatorski režim koji pogađa Palestince na više načina. Uspostavio zakone po kojima je 750.000 Palestinaca protjerao iz njihovih domova. Korijen krize je stalno nastojanje Izraelske vlade da deložira Palestince sa njihovih ognjišta u okupiranom Istočnom Jerusalemu i na Zapadnoj obali, kako bi se oslobodio prostor za izraelske doseljenike, što je nastavak politike etničkog čišćenja kakav smo imali u Bosni i Hercegovini.

Stvarni uzrok sukoba su teritorijalne pretenzije Izraela, mada neki odraz uvijek ostavlja i religijski okvir star preko 2000 godina, u kojem su Jeruzalem - sveti grad za muslimane, hrišćane i Jevreje i Brdo hram, na kojem je bio i porušen Solomonov hram… 132. godine nove ere Jevreji su protjerani iz Palestine, a Muslimani su 621.g. na mjestu gdje je nekada bio Solomonov hram izgradili džamiju Al - Aqsa, koja je postala treće sveto mjesto Islama.

Kako potisnuti u zaborav događaje koji se ponavljaju iz sedmice u sedmicu, iz mjeseca u mjesec, iz godine u godinu, iza kojih izraelske snage ostavljaju stotine ubijenih, više stotina ranjenih, na stotine uništilih palestinskih porodičlnih domova, a Palestinci odgovaraju bacanjam kamenica, jedinim oružjem koje su do sada posjedovali? U samo jednom od takvih crnih bilansa, po izvještaju novinske agencije Associate Press govori se da je ubijeno 181 Palestinaca, od kojih 41 dijete, a Izrael prijavio 10 žrtava od kojih 2 djece.

Sve ovo se događa zato što 1994/1998 nije postignuto priznanje Palestine kao nezavisne države, a kontinuirano naseljavani Židovi na Zapadnu Obalu, koja pripada Palestincima. Nažalost, i ovaj put Hamasov napad platiće palestinski civili.

Sukobi ulaze u novu opasnu fazu. Nakon bombardovanja aerodroma u Damasku šesti dan sukoba ponovo je napadnut južni Liban (Libanon) i ubijeno nekoliko novinara, od kojih i novinar Al Jazeere. Postoji sumnja da su bili ciljana meta.

Vjeruje se da je trajno rješenje za mir dvije države, ali je sve urađeno da se takvo rješenje ne implementira na pravi i pravedan način. Palestince i Izraelce se mora tretirati na jednak način, sa istim pravima i obavezama, a to se ne čini. Prema riječima jednog od vođa jevrejskog krila Rabbin el Hanana “jedino rješenje za mir na svetoj zemlji je da se vratimo na stanje prije 1948. i da se okupirana teritorija vrati Palestincima”.

Iz BiH stavovi o sukobu dijametralno suprotni. Dok Komšić i drugi smatraju da je Hamas pokrenuo sukob iz očaja i apeliraju za obustavu sukoba, Borjana Krišto, predsjednica Vijeća ministara, ne samo u svoje ime, daje punu podršku Izraelu, i malo je brinu žrtve čiji se broj iz sata u sat drastično povećava.

Da bi se razumjelo stanje na Bliskom istoku, i mogao zauzeti ispravan stav o ovim i ranijim zbivanjima, potrebno je malo detaljnije upozanti se slikom Bliskog istoka, njegovim položajem i historijom.

Bliski istok
Bliski istok (Srednji istok) obuhvata teritoriju sjeveroistočne Afrike i jugozapadne Azije, a to je područje Levant (današnja Sirija, Libanon, Jordan, Izrael, Palestina), Mala Azija (današnja Turska), Mezopotamija (Iran i Istočna Sirija), Iranska visoravan (Iran, Avganistan, Zapadni Pakistan). A na tom području su države: Bahrein, Cipar, Egipat, Iran (Perzija), Irak, Izrael, Jordan, Kuvajt, Libanon, Oman, Katar, Sirija, Saudijska Arabija, Ujedinjeni Arapski Emirati, Jemen, te Zapadna Obala i Pojas Gaze. Bliski istok je pretežno islamska arapska zajednica sa etno- jezičkim skupinama: Arapi, Asirci, Druzi, Marohiti, Židovi, Turci, Azeri, Iranci, Perzijanci, Kurdi, te Grci i Berberi.

Zemlje Bliskog istoka poredane po brojnosti populacije od najveće do najmanje: Egipat, Iran, Turska, Irak, Saudijska Arabija, Jemen, Sirija, Ujedinjeni Arapski Emirati, Izrael, Jordan, Palestina, Libanon, Oman, Kuvajt, Katar, Bahrein i Afghanistan. Najčešći jezik je Arapski (usko povezan sa Hebrejskim) s kojim govori 280 miliona, a drugi je Turski, s kojim govori 170 miliona, dok je treći Kurdski jezik.

Dakle, u zemlje Bliskog istoka ubrajaju se sve zemlje između Crnog mora, istočne obale Sredozemlja, Persijskog zaliva i Crvenog mora, sa Egiptom, bez Irana, a u nekim bez Turske. Veći ili širi Bliski istok prostire se od Maroka i Mauritanie do Avganistana i Pakistana na istoku, a završava sa Turskom na sjeveru i obuhvata sve zemlje Arapske lige. Na teritoriji Bliskog istoka su tri vjere, Grad Hrama i prestonica Judizma, iz kojeg se Muhamed digao u nebo, a razapet i vaskrsao Sin Božiji, …

Poslije nekoliko vjekova u hrišćanskoj državi, Jeruzalem i veći dio Bliskog istoka potpadaju pod vlast islamske države, a u toku 200 godina (1096 do 1229) vođeno je 8 krstaških pohoda, koje počinju i završavaju u Jerusalemu. Osmansko carstvo vladalo je područjem od Alžira do Perzije, a poslije Prvog svjetskog rata (u kom su poraženi) Britanija i Francuska su podijelile interesne zone.

Poslije kapitulacije Turske 30.10.1918.g. ozvaničena je podjela tih teritorija između Britanije i Francuske i Italije, kojoj je pripala Libija. V. Britanija je preuzela kontrolu nad područjem poznatim kao Palestina.

Značaj i uloga Bliskog istoka
Region Bliskog istoka je od svjetskog značaja, jer pored toga što je izvor nafte i gasa strateški je važan vjernicima tri monoteističke religije. Političke elite korijen zla vide u sukobu između Palestine i Izraela, odnosno u sukobu na Svetoj zemlji. Kontrola regiona omogućava kontrolu energije. Bogatstvo resursa privlači i ostale velike sile. Preko teritorije Irana Rusija traži izlaz na topla mora i vrši uticaj na zemlje Persijskog zaliva, a preko Iranskog teritorija se može ugroziti i slomiti kičma Rusije..Jeruzalim i Meka su potencijali spajanja i podjele na religijskoj osnovi. Otuda tu serija sukoba i ratova od Prvog svjetskog rata do danas. Ti sukobi mogu biti unutrašnji (i zbog snabdjevanja vodom) i međunarodni. Rat protiv terora uveo je radikalni islam u središte konflikta.

Na Bliskom istoku je nafta i dalje pitanje svih pitanja.

Bliski istok je zemlja sukoba, koja kao sitna prašina ulazi u pluća ne samo regionu već mnogo šire.

Bliski istok je bure baruta kao i Balkan, gdje se može uvijek upaliti fitilj.

Sukobi na Bliskom istoku: Izraelsko-Palestinski sukob, Tursko-Kurdski sukob, sporovi Sirije i Turske, Egipta i Sudana, Jemena i Saudijske Arabije, problem Kopta u Egiptu, religijski sukobi u Iranu i Bahreinu, i sve to uz prisustvo američke vojske. Tamo se granice mijenjaju i nema nepovredivosti granica…

Na području Bliskog istoka interesnu zonu imaju Kina, Rusija, Indija, a sve one svoje interesne ciljeve ne mogu ostvariti bez Turske. U Turskoj je i sjedište Sirijske opozicije. Važnu ulogu ima i Pakistan, jer posjeduje atomsko oružje. Stalna pretenzija Izraela je Zapadna obala.

Preusmjeravanje pažnje SAD na jačanje pozicije u odnosu na Kinu i Rusiju za jedno vrijeme uslovilo je manju prisutnost SAD u regionu Bliskog istoka, što je dalo priliku Kini da popunjava prostor gdje su bile SAD. Ali Saudijska Arabija želi veću prisutnost SAD u regionu…Kina nema dovoljno prostora za strateški uticaj na Bliskom istoku, koji čini skoro polovinu kineskog uvoza nafte,...

Strateško rivalstvo SAD sa Kinom i Rusijom je kao ideološka konkurentnost između demokratije i autokratije….Ekonomski aranžman Kine je njeno najefikasnije sredstvo za širenje geopolitičkog uticaja.

Ključlni partneri Kine su Egipat, Iran, Irak…

Bliski istok je region globalnog značaja, jer je mjesto preplitanja interesa i izvor energenata za velike sile, SAD , Kinu, Indiju, V.Britaniju, Njemačku.., ali ima veliki značaj za bezbjednost, jer je i mjesto sukobljavanja Islama i Zapada odnosno Istoka ( Rusija, Iran, Kina, Sjeverna Koreja) i Zapada.

Na Bliskom istoku djeluje više regionalnih sila - Egipat, Izrael, Turska, Iran, Saudijska Arabija i Pakistan, svi saveznici SAD osim Irana, koji je suprostavljen SAD. Iran kontroliše Ormuški tjesnac, preko kojeg se izvozi 90% nafte iz Zaliva (dvije petine svjetskog izvoza). Iran posjeduje resurse (nafta i gas) i kao vojna, politička, demografska sila je poželjan saveznik Rusiji i Kini, ima duhovno vođstvo i vojnu moć preko Hezbolaha. Iran i Sirija se intenzivno naoružavaju.

Palestina
Država Palestina je na Bliskom istoku između Jordana i Sredozemnog mora. Palestina je Sveta zemlja, sa najstarijim gradom na svijetu Jerihonom’s. U širem smislu pod pojmom Palestina podrazumjeva se teritorija koju sada čine Izrael, Zapadna obala i pojas Gaze, a seže sve do Grčke. Područje Palestine i Izraela obuhvata prostor od brda Hermon na sjeveru do juga pustinje Negev, gdje otpočinje Arapski zaljev, te od obale Sredozemnog mora na zapadu, do doline Jordana na istoku.

Nakon Drugog svjetskog rata 1947. UN-i usvojili su Plan podjele Palestine sa kojim je predviđeno stvaranje jevrejske države i palestinske države uz internacionalizaciju Jerusalima. Odlukom Ujedinjenih naroda područje koje je bilo pod britanskom upravom podijeljeno je na dvije države - Izrael i Palestinu, ali su arapske zemlje to odbile, jer su takvim rješenjem prekršena prava većinskog arapskog naroda. Plan su prihvatili Jevreji, a 14.5.1948. samo dan nakon uspostave Izraela susjedne arapske zemlje izvršile su invaziju.

Rezolucijom Ujedinjenih nacija broj 181 iz 1947.g. Palestina je podijeljena na arapsku i jevrejsku državu, sa kojom je 56% palestinske teritorije (sa plodnim priobaljem) dodijeljeno jevrejskoj džavi, iako su do tada Palestinci bili vlasnici 94% historijske Palestine i činili 67% njenog stnovništva.

Palestinska oslobodilačka organizacija (PLO), koja je osnovana je 1964.g, na čelu sa Jaserom Arafatom nastavila je borbu sa Izraelom i 15.11.1988. su u egzilu proglasili vlastiti državu, koju je priznalo 90 zemalja, od kojih i bivša Jugoslavija. Međunarodni pravni status priznat joj je tek 29.11.2012.g. na Općoj skupštini UN-a, od kada je priznata od 137 zemalja, sa promatračkim statusom u UN-a, ali bez podrške SAD i Kanade. Palestinu kao samostalnu državu prva je priznala Švedska, a po tom Bugarska, Rumunija, Poljska, Češka, Mađarska…

Palestina se sastoji iz dva područja: Pojas Gaze i Zapadna Obala, a ova dva dijela Palestine razdvaja područje države Izrael. Glavni grad Palestine je Istočni Jeruzalem, a najveći grad je Gaza. Pretežni stanovnici su Arapski Palestiinci, a manjine su Samarijanci i ortodoksni Jevreji.

Pojas Gaze je dug 41 km, širok 10 km, a nalazi se između Izraela, Egipta i Sredozemnog mora. U njemu živi 2,3 miliona stanovnika i najgušće je naseljen. Od 2007.g. do danas Pojas Gaze kontroliše palestinska islamistička militantantna grupa Hamas, koja se zarekla na uništenje Izraela i do sada protiv njega povela nekoliko ratova, koji nisu bili uspješni.

Teritorija Palestine je okupirana 1948, prvo pojas Gaze od Egipta i Zapadna obala od Jordana, a nakon Šestodnevnog rata 1967.g. od Izraela.

U decembru 1987. počinje pobuna Palestinaca bacanjem kamenja na izraelske vojnike pod nazivom “Intifada” protiv dvadesetgodišnje okupacije, s kojom 1991. u Madridu počinje mirovni proces.

Na sastanku u Alžiru 15.novembra 1988.g. Palestinsko nacionalno vijeće objavilo je Deklaraciju o nezavisnosti i uspostavi države Palestine na okupiranim područjima, što je značilo potvrdu Rezolucije UN iz 1947. o podjeli teritorija. Istog dana Jordan se odrekao Zapadne obale u korist Palestinaca.

Na inicijativu SAD u Madridu je 1991. održana trodnevna konferencija po formuli “zemlja na mir”, koju su Hamas i Islamski džihad osudile kao “rasprodaju Palestine”. Nastavljena je pregovorima u Oslu 13. rujna 1993. na kojem je PLO priznat kao predstavnik Palestinaca i dogovoreno postupno povlačenje Izraela iz Gaze i Jerihona, a PLO je priznao pravo Izraela na postojanje.

Po sporazumu “Oslo II” iz jula 1995, koji je trebao zamijeniti sve prethodne, Zapadna obala je podijeljena na 4 zone, ali to nije prihvaćeno ni od Izraela ni od Palestinaca.

Palestinom upravlja Palestinska oslobodilačka organizacija (PLO), koja svojom teritorijom smatra Zapadnu obalu i Pojas Gaze sa Istočnim Jeruzalemom kao glavnim gradom, iako se administrativni centar države nalazi u Ramali. Najveći grad je Gaza, a službeni jezik je Arapski. Članica je Arapske lige, Organizacije islamske saradnje, Grupe G77…Najveći dio njenog teritorija je okupiran od strane Izraela u periodu od 1967.godine do danas. Po podacima CIA Palestina je 2005.g. imala 3.761.904 stanovnika, od čega Gaza 1.376.289, a Zapadna Obala 2.385.615. Prema podacima iz februara 2020. u njoj živi oko 5 miliona stanovnika.

Procjenjuje se da u svijetu ima 10 do 11 miliona Palestinaca, od kojih polovina žive kao izbjeglice u raznim zemljama i nemaju nikakvo državljanstvo. Skoro polovina Palestinaca živi u okviru države Izrael na teritoriji Zapadne obale, Pojasa Gaze i Istočnog Jeruzalema, a druga polovina su izbjeglice u arapskim zemljama.

Zapadna obala (West Bank)
Zapadna obala ili West Bank je palestinski teritorij na zapadnoj obali rijeke Jordan omeđen na istoku sa državom Jordan, a na sjeveru, zapadu i jugu Izraelom. Za vrijeme britanske uprave bila je integralni dio Palestine.

Zapadnu obalu Izrael je okupirao u ratu 1967.godine. Na Zapadnoj obali pod izraelskom vojnom vlašću, uz ograničenu samoupravu, žive palestinski Arapi, njih oko 2 do 3 miliona. Na Zapadnoj obali (isključujući Jeruzalem) u 132 naselja izgrađena pod izraelskom okupacijom takođe živi 430.000 izraelskih Jevreja. Većina zemalja u svijetu ova naselja smatra nezakonitim, osim SAD.

Palestinci za svoju državu traže cijelu Zapadnu obalu sa Pojasom Gaze, jer na to polažu historijsko pravo. S druge strane Izrael polaže historijska i vjerska prava na Zapadnu obalu kao zemlju predaka Jevrejskog naroda, a dolinu Jordana ističe kao strateški važnu za samoodbranu. Smatra da nova naselja, bez obzira da li su anektirana ili ne, nisu prepreka miru i da će naselja ostati dio Izraela po svakom mirovnom sporazumu, koji bude zaključen. U tome je veliki kamen spoticanja. Iako ne treba previše tragati za razlozima sukoba, može se reći da su sukobi ovaj put izazvani rastućim brojem palestinskih protesta održanih zbog deložacije u vrijeme predstojećih izbora važnih za Hamas, tokom Ramazana i židovskog Dana Jeruzalema.

Na slici ispod se vidi koliko je Izrael od 1946, kada je nastala država Izrael, do 2005. prisvjio palestinske zemlje. Palestinska zemlja je predstavljena zelenom, a Židovska plavom bojom.

Jeruzalem
Jerusalem je nastao u 4. mileniumu pne. i ima jednu od najdužih historija u svijetu. Nametnuo se kao jedan od svetih gradova tri velike religije- judaizma, kršćanstva i islama, a slavi trostruke praznike - kršćanski uskrs, jevrejski Pesah, Arapski Nebi Musa. Tokom brojnih ratova i sukoba bio je jedno od glavnih bojišta.

Nakon Drugog svjetskog rata, kad je uspostavljena država Izrael, prema Rezoluciji UN Jeruzalem je morao ostati pod međunarodnom upravom. Izrael ga je 1950. proglasio svojim glavnim gradom i 1980. unio u svoje zakonodavstvo, a Rezolucijom 478 Vijeća sigunosti UN-a izraeslka odluka je proglašena ništavnom. Uprkos tome, američki predsjednik Donald Trump je 6. 12.2017. priznao Jeruzalem za glavni grad Izraela, što je izazvalo nove napetosti na Bliskom istoku. To su islamistički Hamas i libanonski Hezbolah shvatili kao obnovu rata i pozvali na novi palestinski ustanak.

Izrael je planirao u Istočnom Jerusalemu podići 2.600 stambenih jedinica, čime se Jerusalem odvaja od Betlehema. Tim se ugrožava mirovni proces i ugržava Palestinska država.

Izrael
Država Izrael graniči od sjevera ka jugu sa Libanom (79 km), Sirijom (76 km), Jordanom (238 km) i Egiptom (266 km), a ima obale na Sredozemnom moru, u Akabskom zalivu i Mrtvom moru (280 km). Glavni grad je Jeruzalem, a najveći gradovi su Tel Aviv i Haifa.

Izrael ima 9 miliona stanovnika, od kojih su 2 miliona Arapi (21%) sa izraelskim državljanstvom i pravom glasa. Sedam miliona Izraelaca okruženo je sa 180 miliona Arapa. Težnja Izraela je okružiti se sa više malih nestabilnih država i od dijela Turske, Sirije i Iraka formirati Kurdistan.

Stanovništvo Izraela je većinom jevrejsko, sa velikom nejevrejskom manjinom. Po popisu iz 2008.g. u Izraelu je živjelo 7.412.000 stanovnika, a po procjeni iz 2012.g. 7.984.500, od čega su 75,4% Židovi, 20,6% Arapi- uglavnom Palestinci i 4,1% Ostali.

Židovi su narod židovske religije i semitskog porijekla, a nazivaju se Hebreji, Jevreji. Njihove glavne skupine su : Aškenazi (došli iz Njemačke), Sefardi (prognanici iz Španije).. Procjenjuje se da ih danas u svijetu živi oko 15 miliona, od kojih 2.300.000 u Evropi, preko 5 miliona u Aziji…O njima sve do 19. vijeka nema pisanih tragova već se historija temelji na biblijskim spisima.

Zlostavljanje i progoni Židova iz Rusije i Evropskih zemalja počeli su 1880. i do 1910. ih se iselilo oko 3 miliona, a naselili su se u V. Britaniju, Ameriku i Palestinu.

U težnji da se Židovima dijaspore omogući povratak u Palestinu 1897. je formiran Cionistički pokret, koji je dobio ime po brdu Zion na kojem se nalazio istoimeni Jeruzalemski hram. Prvobitno je bio planirano da se nasele u Argentinu, ali je na cionističkom kongresu 1906. odlučeno da to bude Palestina.

Prvi povratak Židova u Palestinu dogodio se 1881, koji su podigli svoja naselja. Njihov broj se postupno povećavao, naročito tokom Prvog svjetskog rata, kada su Židovi sa brojem 60.000 činili 9% ukupnog stanovništva Palestine.

Tajnim pregovorima Francuske, V. Britanije, Rusije i Italije podijeljen je bliskoistočni dio Osmanskog carstva i počelo formiranje Izraela Iseljevanjem Židova iz Britanije u Palestinu, čime Britanija osigurava svoje interese. Jerusalem je odabran kao strareški povoljan između sjevera i juga, Europe i Indije. Tako 1917. V. Britanija kao okupaciona snaga počinje upravljati Palestinom, što legalizuije Versaljskim ugovorom 1919.g. Nakon toga Britanija odvaja 76% Palestine i na tom teritoriju forimira Transjordan. Tokom 20-tih i 30-tih godina nastavlja se useljavanje Židova, što dovodi do pobune palestinskih Arapa 1922, pa 1929.g. Arapi se opiru naseljavanju Židova, što kulminira novom pobunom 1936.g. koju Britanci guše.

Tokom Drugog svjetskog rata zloglasnom Bijelom knjigom ograničen je ulazak Židova u Palestinu na 75.000, ali nelegalnim useljavanjem i kupovinom zemlje od Arapa njihov broj se sa 10% 1919. povećao na 29% 1939, tako da su 1947. činili 33% stanovništva, a u njihovom posjedu je bilo 6% zemljišta.

Rezolucijom UN od novembra 1947. prestaje britanski mandat u Palestini i predlaže se podjela Palestine na dvije države, Židovsku na 55% površine sa 498.000 Židova i 497.000 nežidova i arapsku državu na 45% zemljišta sa 807.000 nežidova i 10.000 Židova. Jerusalem sa 105.000 nežidova i 100.000 Židova stavljen je pod međunarodni nadzor. Židovi su prihvatili ovaj plan, ali su ga Arapi odbili, jer su smatrali da cijeli teritorij pripada njima. Po popisu stanovništva 1945. Židovi su činili većinu samo na području grada Jeffe, a Arapi su bili većina na svih drugih 15 teritorijalnih područja.

Nakon genocida nad Židovima u Drugom svjetskom ratu, Židovi su 14.5.1948.godine, prije 73 godine dobili svoju državu, ali mir sa arapskim susjedima do danas nije postignut. Balfourskom Deklaracijom iz 1917. Britanci su obećali pomoć u osnivanju države Izrael, a 1947. su je aktivno podržale UN i SAD-e sa predsjednikom Trumanom. Mnogi iz arapskog svijeta nisu se pomirili sa osnivanjem Izraela i Dan osnivanja države Izrael mnogi Arapi zovu Nakba - katastrofa. Njihov plan uništenja Izraela ne samo da nije uspio, već je Izrael proširio svoj teritorij, a 750.000 Palestinaca je protjerano.

Kada je 14. maja 1948. završio britanski mandat na Bliskom istoku, istog dana proglašena je država Izrael. Time je pokrenut rat u kojem su protiv Izraela učestvovali Libanon, Sirija, Egipat, Transjordanija, Saudijska Arabija i Jemen. Rat je trajao 7 mjeseci a završen je porazom arapske vosjke, pa je Izrael zauzeo preostalih 78% palestinske teritorije. Judeja i Samarija tada dobivaju ime Zapadna obala i padaju pod Transjordansku kontrolu, koja mijenja ime u Jordan, a Egipat zauzima pojas Gaze.

S područja pod izraelskom kontrolom po arapskim procjenama izbjeglo je 900.000 Palestinaca, a iz arapskih zemalja je protjerano oko 1 million Židova, od kojih je 600.000 našlo utočište u Izraelu.

Kada je 15.5.1948.g. Izrael objavio formiranje svoje države odmah je izbio Arapsko-Izraelski rat, koji je uz posredovanje Egipta, Libana, Jordana i Sirije okončan januara 1949.g. Rezolucijom UN-a izbjeglicama je dato pravo da se vrate.

Od 1948.g. u Izrael se uselilo 2,8 miliona Židova, od toga 1,7 miliona iz Evrope, 500.000 iz Afrike, 400.000 iz Azije i 200.000 iz Sjeverne Amerike, a istovremeno je 600.000 emigriralo u susjedne države. Posljednji val useljavanja dogodio se od 1990 - 2000-te, kada je u Izrael uselilo 875.000 Židova iz bivšeg SSSR-a, gdje su bili izloženi pogromima.

Savremeno izraelsko društvo je podijeljeno na ekstremnu desnicu i ekstremnu ljevicu, koje se razlikuju po načinu rješavanja palestinskog pitanja. Podijeljeni su u četiri stranke, od kojih su dvije u Ram partiji, koju predvodi Mensur Abaz. Izrael ima jaku opoziciju, koja može obezibijediti većinu u Parlamentu, ako joj se pridruži Ram partija. Ram partija ima 4 mjesta u Parlamentu i spremna je sjesti i pregovarati i sa Natanyahom, i uzeti ko da više. Druge dvije partije neće u pregovor sa Netanahyom.

Izraelska vlada ne može obezbijediti većinu u Parlamentu bez Arapa. Izraelski parlament ima 120 mjesta. Netanyahu i svi s njim mogu imati samo 59 mjesta i trebaju im 2 glasa da obezbijede većinu, a to ne mogu bez Arapa, i oni ih traže.

Sukobi Izraela sa arapskim zemljama se nastavljaju. Godine 1956. Izrael napada Egipat i zauzima Sinaj, ali se povlači. Ponovo 1966. Izrael je neutralisao Egipat, 1967. napao Jordan i Siriju i za 7 dana zauzeo cijeli Sinajski poluotok, pojas Gaze, Zapadni Jordan i Sirijsku golansku visoravan i uspostavio dominaciju nad cijelom povjesnom Palestinom. UN su Rezolucijom zatražile od Izrela da se povuče sa okupiranih teritorija.

Izrael je 5.6.1967. nakon Šestodnevnog rata protiv arapske koalicije okupirao ostatak Palestine sa pojasom Gaze, Zapadnom obalom, Istočnim Jeruzalemom (što je dovelo do novog iseljavanja Palestinaca - Nakse), kao i sirijsku Golansku visoravan i egipatski Sinajski poluotok. Odmah je na Zapadnoj obali i u Pojasu Gaze počeo sa izgradnjom naselja sa diskriminacijom za Palestince i svim privilegijama za izraelske državljane.

Egipatska vojska je 1973. pokušala da vrati Sinaj, zadala Izraelu teške udarce, ali bez pobjednika. Godine 1981. Izrael izglasava Zakon kojim pripaja Golansku visoravan.

Ako želi mir i sigurnost za svoje građane i region Izrael bi se trebao vratiti u korito iz 1948.godine, odustati od teritorijalnih pretenzija, svoju ratnu strategiju zamjeniti mirnodopskom, otvoriti se prema susjedima i nastojati vratiti povjerenje. Samo dobri susjedski odnosi mogu obezbjediti mir, sigurnost i prosperitet na Bliskom istoku, što u najvećoj mjeri zavisi od Izraela.

Savezništvo jevrejske i arapskih zemalja se tumači kao snažna poruka Iranu.. Emirati, Bahrein i Maroko su potpisnici Sporazuma Avram iz 2020.g. o normalizaciji odnosa sa Izraelom, čemu se protive Palestinci, jer to odstupa od decenijskog arapskog konsenzusa.

Nakon Egipta, Jordana, Ujedinjenih Arapskih Emirata Bahrein je četvrta arapska zemlja koja je u septembru 2020.g. uspostavila diplomatske odnose sa Izraelom, a slijedili su ih Maroko i Sudan. Najnoviji događaji dovode u pitanje sve te i druge započete procese.

Cionizam
Cionizam je politički pokret Jevreja i nekih nejevreja da se Jevreji vrate u Erec (zemlju Izrail). Nathan Birnbaum je od riječi cion (biblijski izraz) 1885. formirao Cionizam, što znači političko nastojanje da se Jevreji vrate u Izrael.

Moderni cionizam je nastao u evropi u 19. vijeku zbog propasti jevrejske emancipacije i sa oživljavanjem antisemitizma, nakon ruskih pogroma i suđenja Drajfusu u Francuskoj, kada Leon Pinsker i Theodor Herzl dolaze do zaključka da svijet nije zaštitio Jevreje i da oni trebaju domovinu, kao svi drugi.

Na prvom Cionističkom kongresu u Švicarskoj (Bazel) 1897. stvorena je međunarodna povelja, sa kojom bi se Jevrejima osigurala država. Ni Hercl ni Pinsker nisu insistirali da to bude Palestina, već Hercel je htio da to bude Uganda, ali su Ortodoksi insistirali da to bude Jeruzalem. Nakon smrti Hercela (1904) vođstvo Cionista preuzima Haim Wajcman, doseljenik iz V.Britanije, koji je uz podršku Britanije izdejstvovao Balfourovu deklaraciju, sa kojom je obezbjeđena britanska podrška Jevrejskoj državi u Palestini.

Nakon Holokausta nad Jevrejima UN su 1947.g. podijelile Palestinu na jevrejsku i arapsku državu, što je Arapska liga odbila i počela rat sa tek osnovanom Jevrejskom državom. Do 1949.g. Izrael je ratom osvojio daleko veći teritorij nego mu je bio predviđen. Novom rezolucijom iz 1975.g. cionistička ideologija se povezuje sa rasizmom.

Cionizam se spojio sa zapadnjačkim silama i postao rak rana u tijelu Bliskog istoka.

Operacija cionista za širenje granica cionističke države i uništenje palestinskih gradova bila je pripremljena prije isteka Britanskog mandata nad Palestinom (14.5.1948), a već aprila 1948. počela su ubistva Palestinaca. Od 1947 do 1949. ubijeno je 15.000, protjerano 750.000 Palestinaca i ništeno preko 500 palestinskih gradova i sela, a taj period Palestinci zovu Nakba - katastrofa. Potomci protjeranih Palestinaca i danas žive u 58 izbjegličkih kampova širom Palestine, Libana, Sirije, Jordana i Egipta…Tokom tog cionističkog pokreta osvojeno je 78% historijske Palestine, a preostalih 22% čine okupirana Zapadna obala i opkoljeni pojas Gaze.

Nakon Nakbe Egipat je preuzeo pojas Gaze, a Jordan je uspostavio upravu nad Zapadnom obalom. U novoformiranoj državi Izrael ostalo je živjeti oko 150.000 Palestinaca.

Balfourska deklaracija
Balfourska deklaracija je zvanično obećanje Jevrejskoj zemlji u Palestini, sa sastavom vlade u srazmjernom odnosu 650.000 Arapa prema 83.000 Jevreja, koji su došli iz Poljske, Rusije, Perzije, Buhare, Magreba, Tunisa, Maroka... Balfourska deklaracija je iznevjerila sva obećanja Engleske data Arapima.

U kratkom pismu koje je ministar vanjskih poslova V. Britanije Arthur Balfour poslao Jevrejskoj zajednici, a koje je nazvano Balfourska deklaracija, izraelskom cionističkom pokretu je obećana država na mjestu gdje su preko 90% stanovništva činili Arapi. Tokom britanskog mandata, koji je trajao od 1923 do 1948. izvršeno je masovno doseljavanje Jevreja, koji su bježali od nacizma iz Poljske, Rusije, Perzije, Buhare, Magreba, Tunisa, Maroka…To je dovelo do Arapskog revolta (štrajkovi, odbijanje plaćanja poreza..) koji je naišao na oštar odgovor Baitanaca (policijski čas, zatvaranje, ubijanje, rušenje domova), koji je nastavio i danas provodi Izrael. Za samo prve 3 godine, od 1936 do 1939. ubijeno je 5.000 Palestinaca, oko 20.000 ranjeno.

Liga naroda je 1923.g. dodjelila V. Britaniji mandat nad Palestinom, a ista takva obećanja su data i Arapskom stanovništvu. Nakon toga Jevreji se doseljavaju u Palestinu. Pod arapskim pritiskom Britanci 1939.g. objavljuju Bijelu knjigu, kojom je poništena Balfourova deklaracija i ograničeno doseljavanje Jevreja u Palestinu.

Egipat
Egipat obuhvata sjeveristočni ugao Afrike i jugozapadni dio Azije. Većina teritorija je uz rijeku Nil. Na sjeveru graniči sa Sredozemnim morem, Izraelom i pojasom Gaze na sjeveroistoku, te Sudanom na jugu i Libijom na zapadu. Egipat se smatra regionalnom silom. U Kairu je stalno sjedište Arapske lige. Egipat je juna 1967. uz podršku Jordana, Sirije, Iraka, Saudijske Arabije, Sudana, Tunisa, Maroka i Alžira vodio Šestodnevni rat sa Izraelom, u kom je poražen. Za samo 6 dana Izrael je od Egipta osvojio cijelo Sinajsko poluostrvo, Golansku visoravan od Sirije, Jeruzalem i čitavu Zapadnu Obalu od Jordana.

Rat između Izraela i koalicije arapskih zemalja predvođenih Egiptom i Sirijom vodio se i 1973. od 6. do 25. Oktobra, a većina borbi odvijala se na Sinajskom poluotoku i Golanskoj visoravni, koje je Izrael okupirao 1967.g. Arapski svijet doživio je neuspijeh. Izael je vratio Egiptu Sinajski poluotok, a Egipat je bio prva arapska zemlja koja je priznala Izrael kao legitimnu državu.

Nova politička inicijativa Egipta počinje 2011.g. Arapskim proljećem i svrgavanjem s vlasti Hosnija Mubaraka, kojeg smjenjuje Muhamed Morsi.

Dok se na Bliskom istoku ponovo preoblikuju geopolitički odnosi Egipat i Sirija normalizuju odnose.

Turska
Turska je već duže američki igrač, iako je zadnjih godina došlo do zahlađenja odnosa. Turska želi biti glavna u sunitskom svijetu, što joj je i obećano. Turska je preko 500 godina bila na čelu Arapskog sunitskog svijeta, i želi obnoviti staru slavu. Turska se mora odrediti prema Izraelu, ali tako da dobije naklonost arapskog regiona. Ali primat nad islamskim svijetom imaće one države, koje mognu garantovati red.

Vjeruje se da red i mir može uspostaviti Iran, koji 1000 godina nije osvajan, ali ako mu se to dozvoli i omogući.

Rusija podržava Šiite, ali i pomaže Turskoj da dođe u središte. Da dobije podršku nacije, Putin pali vatru u Siriji, preko koje Turska demonstrira vojnu moć. Za Rusiju je izvor moći unutrašnjost, a za Veliku Britaniju, koja je stvorila Sunite, Šiite, Vehabije…i preko vjere zavadila arapski svijet, izvor moći je more. Rješenje za Siriju je sekularna država i jedinstvena vlast. Nakon što su Turska i Rusija potpisale prekid vatre u Siriji, došlo je do njihovog značajnog približavanja.

Nisu zaboravljeni česti međusobni sukobi muslimana u Siriji, Iraku, Avganistanu, Jemenu, Libiji,…Saudijska Arabija kupuje oružje od SAD, a nismo zaboravili da je tražila od SAD da bombarduje Iran, niti vrijeme kad je ISIL ubijao muslimane Iraka, Sirije, Jemena…

Turska bi mogla biti posrednik u sukobu između Izraela i Palestine, jer ima na njih uticaj, ali Izrael za sada nije za pregovore, već teži odmazdu.

Kurdi
Kurdi su sunitski muslimani. Ima ih od 46 miliona. Do Prvog svjetskog rata i raspada Osmanskog carstva bili nomadski narod. Čine 10% stanovništva Sirije, 19% Turske, 15-20% Iraka i drugi su po veličini u Iranu. Veliki broj Kurda živi u Njemačkoj, V. Britaniji, Francuskoj…Ima ih i u Libanonu, Jermeniji… Nikad nisu stekli pravo na svoju državu. Nakon raspada Osmanskog carstva, po Sevreskom ugovoru is 1920. trebali su dobiti svoju državu Kurdistan, za koji se borila Kurdistanska radnička partija (PKK) sa sjedištem u Turskoj i Iraku, ali su zapadni saveznici ugovor iznevjerili, pa je kurdska regija podjeljena na nekoliko zemalja. Time je stvoren jaz između Turaka i Kurda, kojin je doveo do oružanih sukoba.

Hamas
Hamas je nastao 1987. kao islamski pokret otpora iz ogranka egipatskog Muslimanskog bratstva nakon prve pobune 1989, Prve Intifade, kada su ubijena 4 Palestinca, nakon kojih je došlo do protesta Palestinaca protiv izraelske okupacije Zapadne obale i pojasa Gaze. Hamas na zapadu tretiraju kao extremističku grupu. Iako je Hamas isključivi proizvod Izraelske okrutnosti, postje uvjerenje da ga je stvorila V. Britanija, a da ga finansira Saudijska Arabija. Hamas je poveo oružani otpor protiv izraelske okupacije, što se tretira kao Prva Intifada (borba protiv izraelske okupacije), koja je trajala od 1987. do 1993.g. Učestvovali su pretežno mladi ljudi. Bili su to masovn i protesti, građanski neposluh, štrajkovi… Izaelski odgovor bila su masovna ubistva, uništavanje domova, deportacije,...Ubijeno je 1.070 Palestinaca, od čega 237 djece, a 175.000 je uhapšeno. Hamas se bori protiv izraelske okupacije i širenja nelegalnih izraelskih naselja.

Prva Intifada je okončana Sporazumom iz Osla 1993. formiranjem Palestinske samouprave (PA) i privremene Vlade sa ograničenom upravom u džepovima Zapadne obale i Pojasu gaze. Time je PLO je priznao Izraelu kontrolu nad 60% Zapadne obale i većini zemlje. Palestinska samouprava - PA trebala je upravljati nezavisnom državom u Zapadnoj obali i Pojasu gaze, ali se to nije dogodilo, jer je Izrael 1995. podigao ogradu sa elektičnim naponom i betonski zid oko Pojasa gaze, čime je prekinuta veza između palestinskih teritorija.

Sa provokativnom posjetom lidera Likuda Ariel Sharona kompleksu džamije Al- Aksa 28.9.200, obezbjeđivanu sa hiljadama pripadnika sigurnosti oko Starog grada Jerusalema, počela je Druga Intifada, koja dovela do sukoba palestinskim demonstrantima, u kojem je 200 demonstranata povrijeđeno. To je dalo povoda Izaelu da ponovo okupira područja pod upravom Palestinske samouprave, ogradi ih zidom i naseli stotine hiljada jevrejskih naseljenika. Kada je 1993. U Oslu potpisan Sporazum na Zapadnoj obali i Istočnom Jerusalem živjelo je oko 110.000 Jevreja, a danas ih je 700.000 na 100.000 zemlje otete od Palestinaca.

Nakon smrti lidera PLO-a Yasera Arafata 2004.g. odlaskom izraelskih vojnika i 9.000 naseljenika završena je Druga Intifada. Palestinci su prvi put izašli na opće izbore, na kojima je Hamas osvojio većinu, što je dovelo do sukoba Hamasa i Fataha- glavne stranske PA, koji je trajao mjesecima i odnio stotine palestinskih života. Nakon pobjede na izborima 2006. Hamas politički kontrolira Pojas Gaze. Hamas je protjerao Fatah iz pojasa Gaze, a Fatah preuzeo kontrolu nad Zapadnom obalom. Juna 2007. Izael je optužio Hamas za terorizam i blokirao Pojas Gaze.

Izrael je vodio 4 vojna pohoda na Gazu: 2008,2012, 2014 i 2021.g. Ubijeno je na hiljade Palestinaca. U operaciji Zaštitni rub ranjeno je 11.000 Palestinaca, uništeno 20.000 domova, a pola million je raseljeno.

Hamas vlada Gazom, a SAD, EU i Britanija tretiraju ga kao terorističku grupu, jer se obavezao na uništenje Izraela i proklamovao borbu do njegova uništenja. Vodio je samoubilačkim napadima...Na parlamentarnim izborima 2006.g. svrgnuo je rivalski pokret Fatah Mahmuda Abasa i učvrstio moć u Gazi.

Gaza je gusto naseljena, u njoj živi 2,3 miliona stanovnika. Poveljom iz 1988.g. Hamas isključuje mir sa Izraelom i definiše Palestinu, uključujući i današnji Izrael, kao islamsku zemlju. Ovu povelju Hamas 2017.g. zamjenjuje novim dokumentom u kojem naglašava da se ne bori protiv Jevreja, već protiv cionističkih agresora i proklamuje prelaznu palestinsku državu u Gazi, na Zapadnoj obali i Istočnom Jerusalimu.

Izrael smatra Hamas odgovornim za sve napade, pa je pokrenuo tri velike vojne kampanje u Gazi: operaciju Kovano gvože 2008, u kojoj je ubijeno 1.300 Palestinaca a poginulo 13 Izraelaca, operaciju Stub odbrane 2.012, u kojem je poginulo 170 Palestinaca i 6 Izraelaca, a 2014.g. Zaštitna ivica, u kojoj je ubijeno 2.251 Palestinaca (1.462 civila), a 67 vojnika i 6 civila na strani Izraela.

Hezbollah - Hizb Allah (Božija stranka)
Hezbollah je šiitska islamistička politička stranka sa sjedištem u Libanonu. Osnovan je 1982. a podržava ga Iran u borbi protiv izraelske okupacije južnog Libana. Dio je iranskog nastojanja da objedini militantne libanonske šiitske skupine u jednu organizaciju. Finansiran je od strane Irana i Sirije, kako bi se suprostavio izraelskoj okupaciji Libanona. Po procjeni SAD Iran godišnje daje stotine miliona dolara Hezbollahu. Cilj mu je bio izbaciti Amerikance, Francuze i njihove saveznike iz Libanona. Ima dva krila - paravojno (Džihadsko vijeće) i političko (Lojalnost bloku otpora). Glavni vođa stranke, nakon ubistva Abbasa al - Musawa 1992. od strane Izraela je Hassan Nasrallah, koji tvrdi da Hezbollah ima 100.000 boraca.

Mnoge države (SAD, UK, Australia, Kanada, EU, Arapska liga) Hezbollah smatraju terorističkom organizacijom. Hezbollah se smatra moćnijim od Libanonske vojske. Od 1980 do 1990. imao je ključnu ulogu u libanonskom građanskom ratu, suprostavljajući se SAD-a. Godine 1997. osnovao je multi-konfesionalnu vojsku radi borbe protiv Izraela. U maju 2000-te prisilili su Izrael da se povuče s juga Libanona, a borio se protiv Izraela i 2006.g. Od 2012. prva je arapska armija koja je natjerala Izrael da prepusti teritoriju koju je zaposjeo. Pomaže vladi Bašara al-Asada u sirijskom građanskom ratu protiv sirijske opozicije, a borio se u Siriji i Iraku protiv Islamske države.

U znak solidarnosti sa Palestincima njihova oružana grupa, koju podržava Iran, ispalila je artiljeriske projektile na Izrael, što prijeti da se otvori još jedan front na sjeveru.

Fatah
Fatah je najstarija i najveća palestinska politička socijalistička stranka i organizacija osnovana 1965.g. unutar PLO - Palestinske oslobadilačke organizacije. Osniovač je Jaser Arafat. Tokom izbora 2006.g. Fatah je izgubio parlamentarnu većinu od Hamasa, ali je zadržao kontrolu na Zapadnoj obali. U februaru 2012.g. Hamas i Fatah su se ujedinili u jednu vladu na čelu sa Mahmudom Abasom. Hamas vlada u Gazi, a Fatah na Zapadnoj obali.

Nakon smrti lidera Jasera Arafata, u novembru 2004, na čelo Fataha došao je Mahmud Abas.

Podršku narodu Palestine pružaju sindikalne i organizacije civilnog društva, u težnji da se prisili Izrael da okonča vladavinu apartheida nad Palestincima.

Uloga SAD u sukobu
Svu krivicu SAD stavljaju na islamski pokret otpora Hamas, koji tretiraju kao terorističku organizaciju. SAD svake godine daju vojnu pomoć Izraelu vrijednu 4 milijarde dolara. Američkom predsjedniku Bidenu se zamjera što nije rigorozniji prema Izraelu. Od njega se očekuje da zatraži od Izraela da okonča ofanzivu na palestinski narod. Ne treba zaboraviti ni raniji stav Vermonskog senatora Bernie Sandersa, koji je Židov, a tvrdi da Izrael provodi apartheid.

Da se osigura mir i stabilnost na Bliskom istoku SAD trebaju ukinuti voju pomoć Izraelu i prisiliti ga da zaustavi okupaciju Zapadne obale, Istočnog Jeruzalema i opsadu Gaze. Samo mirovni sporazum na osnovu jednakosti , demokratskih i ljudskih prava za palestinski i izraelski narod, uključujući palestinsko opredjelenje i pravo povrata za izbjeglice, može riješiti ovaj sukob.

Posebno iznenađenje predstavlja poziv Kine Izraelu i Palestincima da dođu na pregovore u Kinu…Osnovni zahtjev je da Palestina postane slobodna zemlja. Jedno od rješenja, koje se ponovo pominje, su dvije države, Palestina i Izrael, sa glavnim gradom za obe u Jeruzalemu.

O sukobu Hamasa i Izraela vođena je rasprava na vanrednoj sjednici Vijeća sigurnosti, sa koje je poručeno da Palestinsko- Izraelski sukob mora odmah prestati. UN-i nisu u stanju zaustaviti ovaj sukob, jer SAD će blokirati svaku rezoluciju UN, kojom se osuđuje Izrael.

Amerikanci stoje iza Izraela i krive za sve Hamas. Kako reče jedan od političkih analitičara, “nije dovoljno ne biti Tramp, treba učiniti mnogo više”, a ne široko otvoriti vrata Netanyauhu da čini što hoće.

Palestinska agonija mora biti prekinuta
Svi arapski narodi moraju stvoriti jedinstven front protiv Izraelske agresije. Palestinska drama više liči na život u zatvoru i ne može se dovoljno uvjerljivo opisati riječima, jer generacije Palestinaca odrastaju u izbjegličkim kampovima, a Benjaminu Netanyahu je opet trebala jeftina palestinska krv da sačuva i učvrsti vlast. Ipak, sve više je onih koji smatraju da je sa ovim ratom neminovan i njegov silazak sa trona, na kojem je preko 20 godina.

Ako se sukob proširi Egipat neće intervenisati, ukoliko se ne povrijedi njegova teritorija, ali bi mogao imati važnu posredničku ulogu, kao Katar, Rusija ili Turska. Ujedinjeni Arapski Emirati su u miru sa Izraelom od 2021, kao Bahrein i Maroko. Ni Saudijska Arabija, koja je bila na korak do mirovnog sporazuma sa Izraelom, neće podržati Izrael, kao ni Emirati…Iran i dalje tvrdi da je njegov nuklearlni program mirnodopski, iako je prešao kritičnu tačku obogaćivanja urana i blizu je nuklearne bombe. Ako bi Iran bio isprovociran da uđe u rat, rat bi zahvatio cijelu regiju ali i šire.

Za konačno rješenje presudan uticaj imaju SAD, iako se misli da se glas Amerike sada malo slabije sluša nego ranije. Ponovo se kao rješenje pominju dvije države, ali to Izrael ne želi.

Na čijoj smo strani?
Narod Palestine živi i umire u paklu. I još nas pitaju na čijoj ste strani? Ko je taj ko ima pravo i može podržati sve ovo šte se ovih dana događa na Bliskom Istoku, u Gazi i prijeti da se raširi svijetom? A upravo stižu vijesti da je nakon ultimatuma Izraela stanovnicima Gaze da napuste svoje domove Egipat zabranio ulaz proganjanim Palestincimna i Gaza ostavljena sama na milost i nemilost silnicima. Izael im prijeti smrću ako ostanu, a Hamas im poručuje da nikud ne idu da ostanu u svojim kućama …

Palestina je je već duže od pola vijeka mjesto smrtne agonije i simbol očajničke borbe palestinskog naroda za slobodu i vraćanje prava koja im se svakodnevno oduzimaju.

Teror, progon i protjerivanje Palestinaca mora biti zaustavljeno. Palestinci ne smiju biti protjerani sa njihove zemlje.

U odbranu i za spas Palestine i Palestinaca trebala bi prvo ustati i stati Amerika, koja je pomogla Židovima da prežive holokaust, opstanu i odbrane se i učvrste svoju državu. Ako u odbranu Palestine stanu samo islamske zemlje biće to ne samo ubistvo društvenog morala već i početak tragedije nesagledivih razmjera, koju bi teško preživio svijet. Bila bi to katastrofa svijeta...

Nakon ultimativnog zahtjeva Izraela da Palestinci sa sjevernog dijela Gaze napuste svoje domove i krenu na jug, Gazu je već napustilo preko 400.000 stanovnika, a preko milion je raseljeno u pojasu Gaze. Prema posljednjim saopštenjima u izraelskim napadima na Pojas Gaze i Zapadnu Obalu do sada je ubijeno 2.269 a ranjeno 9.814 Palestinaca, od toga je 1.030 djece ubijeno a 2.450 ranjeno. Uništeno je 5.540 stambenih jedinica, a oštećeno 3.750 kuća. Svima je jasno da ovo novo raseljavanje Palestinaca gura Bliski istok u ponor, sa prijetnjom da sa sobom povuče cijeli svijet.