Autor: Sahit Kandić

SAHIT KANDIĆ: Ova pjesma je vremenom postala evergrin na Kosovu i pjeva se u svim prilikama, a svaki izvođač po svom nahođenju ili ovisno od prilike ponešto izmijeni. A najstariji i najljepši audio zapis datira iz 1970. godine, u izvedbi soliste Ismet Peja koji je nedavno preminuo. Ismet Peja (1937-2020) je doajen albanske starogradske muzike i karakterističnog đakovačkog melosa.

Općepoznato je da je u prvoj polovici šesnaestog stoljeća mudri Gazi Husrev-beg od kasabe stvorio šeher Sarajevo; izgradivši džamiju, mejtepe, medresu, biblioteku, hamam, mostove, sahat-kulu i tako redom, te oko 200 dućana kako bi osigurao dugoročnu materijalnu samoodrživost tog vakufa.

O toj grandioznoj ljepoti i monumentalnoj vrijednosti arhitekture govorili su i govoriće brojni putopisci, posjetioci i renomirani stručnjaci. Primjerice, Gazi Husrev-begova biblioteka pothranjena je sa 10.500 originalnih rukopisa na arapskom, turskom i perzijskom jeziku, i to počevši od Gazalijeve “Enciklopedije Islama” iz 1105.-te godine, i tako redom. I ne samo iz islamskih tema i navedenih jezika nego i iz raznih prirodnih znanosti, matematike, algebre, geometrije, astronomije te raznih drugih oblasti, a ta dokumenta uglavnom koriste domaćim i stranim magistrantima i doktorantima za razne znanstveno-istraživačke radove.

Tako da o ovom vakufu, i samom vakifu Gazi Gusrev-begu, postoji mnoštvo pisanih djela i predanja, a među njima i prelijepa sevdalinka “Puče puška, puče druga, iz Carigrada”. Sarajevo kao kulturni i duhovni centar Bošnjaka i drugih muslimana ovog dijela Balkana, plijenio je, očaravao i inspirisao svojom ljepotom. Tako je i na albanskom jeziku 1932. godine nastala i đakovačka starogradska pjesma “Sarajeva shehër i bukur” (“Sarajevo lijepi šeher”) a koju je spontano napisao imam Mulla Beqir Baraku iz Đakovice sa Kosova, budući da je bio jedna od brojnih prisutnih ličnosti iz cijele Kraljevine Jugoslavije, na poznatom masovnom mevludu povodom svečane 400.godišnjice osnivanja Gazi Husrev-begovog vakufa u Sarajevu. Kad je, Mulla Beqir efendija Baraku, vidio Begovu džamiju u tolikom sjaju svjetala, odmah je tu inspiraciju pretočio u divnu lirsku arhaičnu poeziju.

SARAJEVA SHEHËR I BUKUR Sarajeva shehër i bukur, rreth e m’rreth me teferiçe. Ke Milacken dhe podrashken, e valdohenë o deri n’Ilixhe. Moj xhamia e Begoves, ti që m’je në sy t’Kosovës, Dym’dhjetmij drita tu kanë kale, trim’dhjetmij mysafir t’kanë ardhë. Drridhet toka, drridhet qielli, bishat zeza, edhe djelli. Sot Hysrevi ësht ba shehid, në fushën e Qarbelasë. Frig e Zotit, nuk poj tuten, Më Kur’an, e pa fe. Mos ju paft ky Perendia, at kabile që e pren. Shadravani Hysrev-begut aty rrijshin muzikantët. Sa mirë bijshin, o e qalldisshin, rrokshin hymnin, o e lirisë.

SARAJEVO LIJEP ŠEHER Sarajevo lijepi šeher, svud okolo teferiče. Ima Miljacku i potočke, što se čuju do Ilidže. O džamijo Begovska, ti što si mi u očima Kosova, Dvanaest hiljada svjetala ti sija, trinaest hiljada došlo ti musafira. Hej-hej, drhti zemlja, drhti nebo, crne zvjeri, a i sunce Husrev je danas šehid, na polju čestitosti Božje sile ne boje se, s Kur’anom i bez vjere Ne pogledo ikad Bog one što opanjkaju svog Na šadrvan Husrev-bega, tu bijahu muzikanti. Kako svirahu i podvriskivahu, i pjevahu ode slobodi.

Ova pjesma je vremenom postala evergrin na Kosovu i pjeva se u svim prilikama, a svaki izvođač po svom nahođenju ili ovisno od prilike ponešto izmijeni. A najstariji i najljepši audio zapis datira iz 1970. godine, u izvedbi soliste Ismet Peja koji je nedavno preminuo. Ismet Peja (1937-2020) je doajen albanske starogradske muzike i karakterističnog đakovačkog melosa. On je inače zet ugledne pećke bošnjačke familije Muharemi (koji su porijeklom Rečkovići iz Rožaja).
O ovoj pjesmi je pisao i albanski medij gazetaere.com

Valja istaći i to da je ova poema tematski zasnovana na stvarnom i važnom historijskom događaju za čiju sprovedbu se osobno zauzeo i Mehmed Spaho, tadašnji ministar saobraćaja Kraljevine Jugoslavije, koji je za tu priliku obezbijedio besplatni željeznički prevoz svim učesnicima mevluda – takoreći od Triglava do Ðevđelije. A inače, elektrifikacija Begove džamije urađena još 1898. godine u vrijeme Austro-Ugarske uprave nad Bosnom, i ona je ujedno prva džamija na svijetu sa električnim osvjetljenjem.