Teme
Povodom Dana sjećanja na žrtve opsade Sarajeva i zločina na tržnici Markale
HISTORIJSKO-POLITIČKI ASPEKT OPSADE SARAJEVA*
|
|
Autor: Akademik prof. dr Smail Čekić
Objavljeno: 25. February 2009. 21:02:28
| Prof. dr. Smail ČEKIĆ: Velikosrpski agresor i njegovi kolaboracionisti likvidirali su na hiljade i desetine hiljada nevinih civila širom Bosne i Hercegovine. Muškarci, žene i djeca su hapšeni, zatvarani, protjerivani, deportovani, izbacivani silom i prijetnjom iz svojih kuća i stanova, odvajani jedni od drugih i odvođeni u logore i druge zatočeničke centre, gdje su mnogi ubijani, teško prebijani, a žene, djevojke, pa i djevojčice su silovane. Sistematske masovne likvidacije i masovna ubistva, masovne grobnice i koncentracioni logori su krucijalni su pokazatelji agresije i ostvarivanja njene osnovne namjere - biološko i duhovno istrebljenje Bošnjaka, odnosno genocid nad tim narodom. |
Masakr na Markalama je izvršen u skladu sa velikosrpskom ideologijom, politikom, genocidnom namjerom i osvajačkim ratom za teritorije, za životni prostor, za otimanje bosanske zemlje. Opsada i široka kampanja zločinačkog divljanja po civilima i civilnim objektima glavnog grada Republike Bosne i Hercegovine nezapamćena je u historiji savremenog čovječanstva. Od 1945. nije neka profesionalna vojska, kao što je to slučaj sa velikosrpskom vojskom: JNA/Vojskom Jugoslavije i njihovim kolaboracionističkim snagama iz Bosne i Hercegovine (Vojskom i Ministarstvom unutrašnjih poslova Republike Srpske), te stranim plaćenicima, “bez predaha vodila kampanju takve siline protiv civilnog stanovništva nekog evropskog grada, dovodeći ga u stanje oskudice koje podsjeća na srednji vijek”.
Staviti i držati Grad u opsadi, onemogućiti mu normalno snabdijevanje hranom, vodom, energentima, lijekovima i danonoćno granatama, snajperima i drugim oruđima i oružjima, te zabranjenim sredstvima i metodama ratovanja, ubijati i ranjavati nezaštićene, izgladnjele i iznemogle civile, predstavlja potpuno očigledan i jasan dokaz genocidne namjere, koju je Generalna skupština Ujedinjenin nacija osudila još prije 60 godina. Nažalost, uloga Ujedinjenih nacija u genocidu u Kambodži, Ruandi, Bosni, Darfuru i pojasu Gaze je najblaže rečeno sramotna, iako je svijet prošle godine (2008.) obilježio 60 godina Konvencije o sprečavanju i kažnjavanju zločina genocida, koja spada u korpus najznačajnijih međunarodnopravnih dokumenata, u tekovine ljudske civilizacije, kao rezultat iskustva međunarodne zajednice iz holokausta i genocida u Drugom svjetskom ratu.
Bosna i Hercegovina je, nažalost, višestruko historijsko svjedočanstvo da je dvadeseto stoljeće - stoljeće genocida. Njega je obilježila monstruozna neljudska težnja da se istrijebe cijele nacionalne, etničke, rasne ili vjerske grupe kao takve, da im se onemogući biološki, kulturni, socijalni i ekološki opstanak.
  Srpsko-fašistički masakr na tržnici Markale  |
Namjera tog zločinačkog čina imala je za cilj osvajanje, podjelu i uništenje Republike Bosne i Hercegovine kao države, te “konačno rješenje” muslimanskog pitanja - istrebljenje Bošnjaka ili njihovo svođenje na beznačajnu etničku i vjersku skupinu. Svi relevantni izvori potvrđuju da je prije izvođenja agresije na Republiku Bosnu i Hercegovinu i izvršenja genocida nad Bošnjacima postojala dobro osmišljena namjera za izvršenje tih i drugih oblika zločina protiv čovječnosti i međunarodnog prava.
Genocid nad Bošnjacima je, u skladu sa velikosrpskom genocidnom ideologijom, politikom i praksom, a po uzoru na fašizam, vršen u kontinuitetu od 1992. do kraja 1995. Namjera da se Bošnjaci istrijebe postojala je od početka i praktično je provođena u toku cijelog trajanja agresije.
Velikosrpski agresor i njegovi kolaboracionisti likvidirali su na hiljade i desetine hiljada nevinih civila širom Bosne i Hercegovine. Muškarci, žene i djeca su hapšeni, zatvarani, protjerivani, deportovani, izbacivani silom i prijetnjom iz svojih kuća i stanova, odvajani jedni od drugih i odvođeni u logore i druge zatočeničke centre, gdje su mnogi ubijani, teško prebijani, a žene, djevojke, pa i djevojčice su silovane. Sistematske masovne likvidacije i masovna ubistva, masovne grobnice i koncentracioni logori su krucijalni su pokazatelji agresije i ostvarivanja njene osnovne namjere - biološko i duhovno istrebljenje Bošnjaka, odnosno genocid nad tim narodom.
Realizatori velikosrpske ideologije, politike i prakse u Republici Bosni i Hercegovini bili su petokolonaška Srpska demokratska stranka Bosne i Hercegovine i paradržavna tvorevina Republika Srpske Bosne i Hercegovine, na čelu sa ratnim zločincem Radovanom Karadžićem, koju je, nažalost, prihvatio enormno veliki broj Srba, nažalost, uključujući i mnoge antifašiste iz Drugog svjetskog rata i komuniste iz socijalističkog razvoja zemlje. Rukovodstvo te političke stranke i paradržavne tvorevine je u svojim izjavama potvrđivalo formiranje jedinstvene srpske države, po svaku cijenu, pri čemu je, posebno Radovan Karadžić, imao genocidnu namjeru istrijebljenja Bošnjaka. S tim u vezi, Karadžić je, u raznim prilikama i u raznim situacijama izjavljivao: “Koristićemo ratnu mašineriju koju podržavaju Srbi da život civila učinimo nemogućim”; “Nestat će (Muslimani)! Sa lica zemlje će nestati taj narod ...”; “Za dva-tri dana Sarajevo će nestati i biće pet stotina hiljada mrtvih”, a “za mjesec dana u Bosni i Hercegovini nestaće Muslimana”; “Prije svega, niko od njihovog rukovodstva ne bi ostao živ. Za tri četiri sata svi bi bili pobijeni. Ne bi imali šanse da opstanu uopšte”.
Sličnog su karaktera i izjave drugih funkcionera Srpske demokratske stranke i paradržavne kolaboracionističke tvorevine velikosrpskog agresora, Republike Srpske, posebno Dragana Kalinića i Biljane Plavšić. Dragan Kalinić, ministar zdravlja Republike Srpske, je u maju 1992, na XVI zasjedanju “Skupštine Republike Srpske” u vezi sa Sarajevom izjavio sljedeće: “…poznajući ko nam je neprijatelj, u kojoj mjeri je on perfidan i u kojoj mjeri mu se ne može vjerovati sve dotle dok se on fizički, vojnički ne uništi i ne slomi, što podrazumijeva, naravno, i eliminisanje i likvidaciju njegovih ključnih ljudi”. Zločinac Biljana Plavšić, član Predsjedništva Republike Bosne i Hercegovine i redovni profesor citologije na Prirodno-matematičkom fakultetu Univerziteta u Sarajevu, je 1. maja 1992, gospodinu Doyle-u, ličnom predstavniku lorda Carringtona, rekla “da, ukoliko dođe do podjele teritorije, Srbi zaslužuju veću teritoriju i da će, ako je potrebno da tri miliona ljudi pogine da bi se riješio problem, oni to i učiniti”.
Za Karadžića i njegove zločince Muslimani su ono što su i svi istinski antifašisti u Bosni i Hercegovini, bez obzira na ideološku, političku, nacionalnu ili vjersku pripadnost. Vjekovna težnja i namjera brojnih osvajača i agresorâ je ideja i faktička stvarnost koja se zove Bosna, zavnobihovska Bosna i Hercegovina, odnosno država Bosna i Hercegovina, unikatna i specifična Bosna i Hercegovina, oličena (djelom i duhom) onim koji su personifikacija ilirsko-slavenskog, bosanskog, balkanskog, jugoslovenskog, evropskog i svjetskog šarenila i raznolikosti, a to su bosanski muslimani, odnosno Bošnjaci, narod koji iz svoje zemlje (Bosne) crpi identitet i svoju sudbinu, u zajednici sa drugim narodima i građanima, vezao sa (za) Bosnom, stoljećima je braneći od raznih osvajača.
Jedan od “strateških ciljeva srpskog naroda u Bosni i Hercegovini”, odnosno jedan od “strateških ciljeva” Velikosrpskog pokreta i njegovog vožda Slobodana Miloševića, fašističkog i genocidnog karaktera (i ratni zločinac Ratko Mladić je rekao da imaju genocidni karakter), koje je, rukovodstvo Velikosrpskog pokreta, radi prikrivanja stvarnih namjera i obmane domaće i međunarodne javnosti, formalno-pravno usvojila tzv. Skupština srpskog naroda u Bosni i Hercegovini, 12. maja 1992, glasio je: “podjela grada Sarajeva na srpski i muslimanski i uspostavljanje u svakom od delova efektivne državne vlasti”.
Navedeni “strateški ciljevi” Velikosrpskog pokreta su dva dana kasnije razmatrani na sastanku “sa predstavnicima opština” u zoni odgovornosti 30. partizanske divizije 5. korpusa JNA (taj je korpus 18. maja 1992. “transformisan” u 1. krajiški korpus Vojske Republike Srpske). Predsjednik opštine Mrkonjić Grada, Milan Malidža, iznio je zaključke sa sastanka održanog u Banja Luci 12. maja, pri čemu je “strateški cilj” o podjeli Sarajeva na dva dijela iznio u izmijenjenoj formi. Naime, Malidža je izjavio kako je na tom sastanku “navedeno da Sarajevo mora biti podijeljeno ili sravnjeno sa zemljom”. Na kraju sastanka pukovnik Stanislav Galić, tada komandant 30. partizanske divizije, založio se za realizaciju “strateških ciljeva srpskog naroda”. Kada su u pitanju zločini protiv čovječnosti i međunarodnog prava u Sarajevu, general Galić, se na tom planu, nakon izvršenog genocida u Bosanskoj krajini, za koji nije ni odgovarao, veoma dobro dokazao u svojstvu komandanta Sarajevsko-romanijskog korpusa od 1992-1994, za što je od Haškog tribunala proglašen krivim za brojna ubistva i druge zločine i osuđen na doživotni zatvor.
Opsada Sarajeva je izvršena u ambijentu agresije na nezavisnu, međunarodno priznatu državu Bosnu i Hercegovinu, članicu Ujedinjenih nacija. Ona već datira s kraja 1991, kada je JNA zauzela sve strateške položaje u i oko Sarajeva. Grad je nakon toga blokiran, te je sa tih položaja neprestano granatiran i uništavan, ubijan i ranjavan. Artiljerijski i snajperski napadi vršeni su, uglavnom, sa položaja na brdima iznad i oko Sarajeva, odakle su velikosrpski barbari i zločinci imali jasan, detaljan i sveobuhvatan pregled nad Gradom i civilnim stanovništvom i civilnim objektima u njemu.
 Velikosrpski agresor i njegovi kolaboracionisti likvidirali su na hiljade i desetine hiljada nevinih civila širom Bosne i Hercegovine. |
Opsada Sarajeva je stvarno počela 1. marta 1992, nakon zatvaranja glasačkih mjesta o Referendumu za nezavisnu i suverenu Bosnu i Hercegovinu, kada je Komanda Druge vojne oblasti Jugoslavenske narodne armije, odnosno velikosrpske vojske, koja od devedesetih godina, nažalost, nije više imala antifašistički i multietnički karakter, u saradnji sa Srpskom demokratskom strankom, postavila barikade u i oko Sarajeva. Opsada je, u režiji i izvođenju od strane JNA/Vojske Jugoslavije, te njihovih kolaboracionista, trajala do 19. marta 1996, tj. do reintegracije okupiranih dijelova grada Sarajeva. U opsadi je 1.479 dana živjelo oko 340.000 stanovnika. Iako je Rezolucijom Vijeća sigurnosti Ujedinjenih naroda od 6. maja 1993. grad Sarajevo proglašen sigurnom zonom Ujedinjenih naroda, i kao takav, trebao je biti pošteđen oružanih napada i drugih neprijateljskih postupaka, opsada Grada je praćena stalnim neprijateljskim granatiranjem, snajperskim djelovanjem, ubistvima i ranjavanjem civila i civilnog stanovništva, kao i uništavanjem civilnih objekata zaštićenih međunarodnim humanitarnim pravom.
Velikosrpski agresor i njegovi kolaboracionisti masovno su upotrebljavali protivavionsko naoružanje, rasprskavajuću municiju, dum-dum metke, navođene projektile, avione, modifikovane avio bombe, kao i fosforne bombe, čime su, zapaljeni mnogi civilni objekti u Gradu, kao što su: Pošta (na obali), Orijentalni institut, Narodna i univerzitetska biblioteka, Porodilište, Dječija klinika, Olimpijska dvorana “Zetra”, Hotel “Evropa” i dr.
Potpunim uništenjem Porodilišta i Dječije klinike agresor je ispoljio namjeru prekida reprodukcije, obnove života, kao simbola nade i vjere u svjetliju perspektivu Grada. Uništenje Nacionalne i univerzitetske biblioteke i Orijentalnog instituta je pokušaj zatiranja naših korjena i naše višestoljetne kulture, tradicije i civilizacije. Nastojanje i želja da se briše naša prošlost i identitet, uklapa se u najmonstruoznije poruke agresije, što je neoboriv dokaz genocidne namjere koja ju je pratila.
Hiljade granata nemilosrdno je razaralo Grad i Univerzitet u Sarajevu. Univerzitetski nastavnici, saradnici i studenti su, zajedno sa ostalim civilima i braniocima, izdržali najdužu opsadu u historiji čovječanstva, što ih čini istinskim herojima. Pod granatama i snajperima, u podrumuma, skloništima i neuslovnim prostorijama održavana je nastava i polagani su ispiti, branjeni su srednjoškolski maturski, zatim diplomski, magistarski i doktorski radovi i vođene duboke akademske rasprave. Ta normalnost u ludilu dokaz je neuništivosti duha ovog grada i ovog naroda, moći i snage svih, volje da se podignute glave izađe iz kataklizme.
Univerzitetski profesori iz Sarajeva su u stravičnim uslovima opsade cijelom svijetu pokazali kako se brani dostojanstvo akademske zajednice, radeći sa ljubavlju, pod granatama, učeći studente o vrijednostima čovječanstva i civilizacijskim ciljevima, o antifašizmu i humanizmu, o patriotizmu i solidarnosti. Jedna od tih vrijednosti je i historijska opomena da se taj najteži oblik zločina ne ponovi i da oni koji za ovaj strašni zločin trebaju odgovarati, ne ostanu nekažnjeni. To je razlog za multietničku Bosnu i Hercegovinu, onakvu kakva je uvijek bila, ponos svih nas i istinsko susretište svega što Evropu - pa i ljudsku civilizaciju uopće - čini posebnom.
Svi planovi i pokušaji JNA/Vojske Jugoslavije i njihovih kolaboracionista o brzom zauzimanju Sarajeva i ovladavanju državnim institucijama Republike Bosne i Hercegovine, počev od 4. aprila, zatim 2. maja 1992, kada su na Sarajevskom aerodromu zarobili Predsjednika Izetbegovića, te sve do kraja 1995, doživljavali su vojni neuspjeh, zahvaljujući herojskoj odbrani njegovih građana, samoorganizovanih kroz razne oblike organizacije njihovog djelovanja, pripadnika Teritorijalne odbrane i Ministarstva unutrašnjih poslova Republike Bosne i Hercegovine, posebno boraca 1. korpusa Armije Republike Bosne i Hercegovine, čiji su brojni pripadnici za odbranu Grada, države Bosne i Hercegovine i zajedništva dali svoje živote, među kojima, pored Bošnjaka, časno mjesto pripada i pojedinim Hrvatima i Srbima. U očuvanju Sarajeva posebnu ulogu je imala snaga duha Grada, prije svega kao kolektiviteta, te pojedinaca koji su u obrazovanju, nauci, kulturi, umjetnosti i širem stvaralaštvu davali značajan podsticaj duhovnog otpora agresiji.
 Zločinačka srpsko-crnogorska hunta  |
Koordiniranom, dugotrajnom, rasprostranjenom i sistematskom kampanjom granatiranja i snajperskog djelovanja protiv civilnog stanovništva, civilnih područja i objekata iz artiljerijskog, minobacačkog i pješadijskog oružja, velikosrpski agresor i njegovi kolaboracionisti ubili su i ranili na hiljade i desetine hiljada civila oba spola i svih starosnih dobi, uključujući djecu i starce (Komisija eksperata Ujedinjenih nacija je procijenila da je u periodu između aprila 1992. i 28. februara 1994. godine 56.000 lica ranjeno). Istovremeno je vršen i teror nad civilnim stanovništvom, nanoseći mu tjelesne i psihičke patnje, usljed čega je veliki dio civilnog stanovništva živio u strahu, od čega su mnogi i umrli.
Uništavanjem komunalne i druge infrastrukture, prekidom dovoda električne energije, vode, plina, snabdijevanja, blokadom javnog saobraćaja i drugih komunalnih službi, civilno stanovništvo Sarajeva je u kontinuitetu iznurivano. Evidentan je bio nedostatak najosnovnijih životnih namirnica, usljed čega je vladala glad, žeđ, nesanica, osjećaj nesigurnosti i bezperspektivnosti, nedostatak osnovnih lijekova i drugih elementarnih životnih potreba, što je stanovništvo Sarajeva dovodilo u borbu za biološki opstanak, a što, po Konvenciji o genocidu, predstavlja jedan od elemenata genocida, tj. namjerno nametanje grupi teških životnih uslova stračunatih na to da dovedu do njenog potpunog ili djelimičnog fizičkog uništenja. Grad je pretvoren u geto i najveći koncentracioni logor u savremenoj historiji. Umiralo se kao u Terezinu, u Varšavi, u Dahau.
Civilno stanovništvo u opsadi bilo je izloženo direktnim i neselektivnim napadima. Napadi su bili takve prirode da su uključivali namjerno gađanje civila vatrenim oružjem za direktno djelovanje. Civili su namjerno gađani i ubijani na sahranama, u kolima hitne pomoći, bolnicama, tramvajima i autobusima, dok su se vozili autom ili biciklom, u vlastitim domovima, dok su obrađivali bašče, na ulici, na radnom mjestu, dok su sakupljali drva, na fakultetu, u redovima za vodu i hljeb i drugim mjestima. Gađana su, ubijana i ranjavana i djeca u učionicama i školskim igralištima, u dječijim vrtićima ili dok su se igrala napolju. Ubijani su i ranjavani studenti dok su slušali nastavu i polagali ispite, kao i njihovi profesori. Ubijani su i ranjavani ljekari, heroji u bijelom, i drugi medicinski radnici.
U teškim uslovima opsade Sarajeva i drugih gradova u Republici Bosni i Hercegovini i napada na civile (teškim naoružanjem i snajperskom vatrom), pogoršano je fizičko i psihičko stanje stanovništva, koje je, pored ostalog, znatno povećavalo patnje i pojačavalo bol. Alarmantnim narušavanjem fizičkog i psihičkog stanja stanovništva Sarajeva, njegovo ukupno zdravstveno stanje značajno je pogoršano. Tako je, primjera radi, broj novorođenčadi sa 10.000 godišnje prije opsade opao na 2.000, dok se procenat urođenih deformacija kod novorođenčadi utrostručio.
Utvrđujući odgovornost Stanislava Galića, visokog oficira Vojske Jugoslavije te komandanta Sarajevsko-romanijskog korpusa Vojske Republike Srpske, zbog granatiranja i snajperskog djelovanja protiv civilnog stanovništva Sarajeva u vrijeme opsade, Haški tribunal (ICTY) se bavio i razradom elemenata zločina u “djelima nasilja i prijetnjama nasiljem, čiji je prevashodni cilj širenje straha među civilnim stanovništvom”, odnosno “zločin terora nad civilnim stanovništvom kao kršenje zakona i običaja ratovanja”, o kome se prije ovog predmeta nikada ni jedan sud nije izjašnjavao niti je izrekao presudu.
Istraživači ICTY-a, u predmetu Slobodan Milošević (IT-02-54), su 2000. godine, uključujući, između ostalog, i na osnovu empirijskog istraživanja Instituta za istraživanje zločina protiv čovječnosti i međunarodnog prava Univerziteta u Sarajevu, procijenili da “ukupan broj umrlih na području Sarajeva šest /dijelovi šest sarajevskih općina: Centar, Ilidža, Novi Grad, Novo Sarajevo, Stari Grad i Vogošća - primj. S. Č./ u periodu od aprila 1992. do decembra 1995, iznosi 18.889. Taj broj obuhvata četiri kategorije umrlih: civile koji su umrli povezano sa ratom (4.954), vojnike koji su umrli povezano sa ratom (4.548), civile koji su umrli prirodnom smrću, te smatramo da te smrti nisu povezane sa ratom (8.285) i broj umrlih civila, čija se smrt ne može svrstati ni u kategoriju povezanih ni u kategoriju nepovezanu sa ratom (1.102)”. [1] [1] Od “ukupnog broja umrlih” od 18.889, na području dijela navedenih sarajevskih općina u opsadi, ICTY je procijenio da je bilo “ukupno 9.502 neposredne žrtve opsade (civili i vojnici: 4.954, odnosno 4.584)” , pri čemu su naglasili da taj broj “još nije konačan” .[2]
ICTY je u procesima protiv dvojice visokih funkcionera Vojske Jugoslavije, generala Stanislava Galića i Dragomira Miloševića, komandanta Sarajevsko-romanijskog korpusa Vojske Republike Srpske , otkrio i utvrdio “užasnu priču o opsadi Sarajeva”. Taj korpus je “smišljeno, neselektivno i nesrazmjerno” gađao civile i civilna područja sa strateški postavljenih tačaka na uzvišenjima iznad Sarajeva. Kampanja terora je sprovođena djelovanjem “dobro obučenih snajperista”, granatiranjem iz minobacača i lansiranjem modifikovanih avio bombi. Njihov učinak je bio “užasan u ranjavanju, ubijanju, uništavanju i psihičkom djelovanju na civile”. Snajpersko djelovanje bilo je konstantno, čak i u vrijeme zatišja, kada su omiljena mjesta snajperista postajali i civili u tramvajima. Tramvaji su bili “nezaštićene mete, a ljudi u njima glineni golubovi”.
Za ubistva, nehumana djela, te artiljerijsku i snajpersku kampanju terora nad civilnim stanovništvom Sarajeva, general Milošević je proglašen krivim i osuđen na 33 godine zatvora.
Život civilnog lica kao pojedinca, a utoliko više - život civila kao kolektiva, je najveća svetinja međunarodnog humanitarnog prava. Još od srednjeg vijeka uobičajena je praksa zaštite civilnih lica. Ženevskim konvencijama i Dodatnim protokolima, dokumentima koji danas spadaju u temeljne norme međunarodnog prava, najstrožije je zabranjeno (i krivično okarakterisano kao zločin protiv čovječnosti i međunarodnog prava) svako ratno djelovanje koje sistematski za metu ima živote, zdravlje i svakodnevnicu civila i civilnog stanovništva.
O sistematici genocida, u koju se nesumnjivo uklapa i zločin na Markalama, govori i izjava ratnog zločinca, visokog oficira Vojske Jugoslavije, a komandanta kolaboracionističke, po riječima Međunarodnog suda pravde, fašističke i zločinačke Vojske Republike Srpske - generala - bjegunca - Ratka Mladića: “... Da ne mogu da spavaju, da razvučemo pamet njihovu”. Njegova izjava iz 1992: “Velušiće tuci, Velušiće ... tamo nema srpskog življa mnogo”, također, dokaz je genocidne namjere da se istrijebe Bošnjaci, po Velikosrpskom pokretu - ciljna grupa za istrebljenje.
Ali, vratimo se masakru na Markalama - 5. februara 1994. I 15 godina nakon masakra i dalje je prisutna strategija poricanja tog i drugih zločina. Izvršioci i dalje negiraju zločine na Markalama (5. februara 1994. i 28. avgusta 1995.) i bestidno ih pripisuju Armiji Republike Bosne i Hercegovine, optužujući je da granatirala sopstvene civile, kako bi izazvala međunarodnu intervenciju ili da je zločin “inscenirala muslimanska tajna služba”, odnosno, da se, navodno radi o starim podmetnutim leševima ili o tome kako su Bošnjaci “sami sebe pobili”. Odbrana generala Galića i Miloševića je, pored navedenog, insistirala i na tezi kako Sarajevo “nije bilo civilna sredina”, već poprište “žestokog oružanog sukoba”, na kojem “civili uopšte nisu bili cilj” i da su na obje strane stradali civili usljed borbenih dejstava. Očigledno je riječ o vrhunskom licemjerstvu, bezočnim lažima i podvalama, iz kuhinje Riste Đoge i njegovih nasljednika, kojima bi zavidio i Gebels. Rezultati istrage i eksperata međunarodne zajednice su dokazali, a što je utvrdio i ICTY, da je minobacačka granata 120 mm ispaljena sa položaja Vojske Republike Srpske, kolaboracionističke oružane sile Vojske Jugoslavije, i da je namjerno usmjerena na civile. Te nalaze je potvrdio i Međunarodni sud pravde. Na taj način je dokazana istina o užasnoj opsadi Sarajeva, što je jedan od krucijalnih dokaza protiv svih manipulacija i laži kojima se služi velikosrpska politika.
Međunarodni sud pravde je, pored ostalog, zaključio “da su srpske snage u Sarajevu i drugim gradovima namjerno ciljale na civilne pripadnike zaštićene grupe”, tj. “bosanske Muslimane”. Međutim, Sud, nažalost nije našao “dovoljno dokaza da su navedena djela vršena sa specifičnom namjerom da se u potpunosti ili djelimično uništi zaštićena grupa”, [3][3] što je u suprotnosti sa relevantnom dokumentacijom.
Za vrijeme 1.479 opsade Sarajevo je u očima zločinaca pretvoreno u “Luna park smrti”, neimaštine, oskudice i beznađa. U ubijanju Sarajlija uživali su i dobro se zabavili i brojni dobrovoljci i strani plaćenici iz Rusije, Ukrajine, Rumunije, Grčke i drugih zemalja. Divljali su Ukrajinci sredinom 1992, na području Ilijaša; Rusi u Vogošći, posebno prilikom napada na Žuč, krajem 1992. i početkom 1993, zatim na Grbavici; Kozaci u napadu na Trebević, zatim u blizini Vrbanja mosta i na Stupskom brdu.
Divljao je i ruski pjesnik Limonov, te tadašnji predsjednik Vlade Srbije, nekadašnji vođa, zamislite - demokratske opozicije Srbije, Vojislav Koštunica, koji je podržao opsadu Sarajeva, prvo pozirao s kalašnjikovim u ruci, a onda na Palama 1994. izjavio: “Ovo je primjer kako treba izgledati buduća granica Srbije. Ohrabren sam moralom i odlučnošću naših boraca da ne odstupe”.
Svijet je dobro znao za masakr na Markalama i za opsadu i druge zločine u Sarajevu i za genocid u Republici Bosni i Hercegovini već 1992, kao i jula 1995. u Srebrenici, sigurnoj zoni Ujedinjenih nacija, i druge oblike zločina protiv čovječnosti i međunarodnog prava u Republici Bosni i Hercegovini. U Sarajevo su dolazili i njegovi prijatelji i neprijatelji. Spomenućemo simpatizere, pasivne i aktivne pomagače fašističke ideologije i srpskog nacizma, izdajnike demokratske tradicije svojih zemalja i svjetske zajednice: najviše političko rukovodstvo Ujedinjenih nacija: generalni sekretar, Butros Gali i njegov izaslanik Jasuši Akaši, generali: Mekenzi, Morion i Žanvije, čije su vojnike srpski zločinci ponizili na očigled cjelokupne svjetske javnosti, zatim, Miteran, Oven, Stoltenberg, Bilt i mnogi drugi. Dolazili su i oni koji su u ime demokratske tradicije svojih zemalja pokazali i dokazali da su za istinu o Bosni i Hercegovini i zaustavljanje genocida nad jednim autohtonim evropskim narodom i sprečavanje uništavanja jedne države i njenog glavnog grada, spremni rizikovati svoje živote: od nobelovca Česlava Miloša, Suzan Sontag, Medlin Olbrajt, dr. Ivana Đurića, Ivana Stambolića, Prof. dr. Erica Markusena, Roya Gutmana do Anri Levija, Arnolda Künclija, Fransoa Tangija, Miladina Životića, Predraga Matevejevića, Mirka Kovača, Stipe Mesića, Rade Radovanovića, Benazir Buto, Tansu Čiler, gradonačelnika najvećih svjetskih gradova, do takozvanih običnih ljudi, kao što su Marija i Tobias Wernle-Matić, Simon Gerber, kao i hrabri pripadnici administracije Sjedinjenih Američkih Država, koji su za preživljavanje i očuvanje Republike Bosne i Hercegovine i njenog glavnog grada dali i svoje živote, te mnogi drugi.
Historijska istina i vrijednosti sjećanja na masakr na Markalama i fašističko divljanje po tekovinama ljudskog društva, civilizacije, po nezavisnosti i suverenitetu Republike Bosne i Hercegovine, po nacionalnom, vjerskom, kulturnom i društvenom suživotu njenih građana i što je najvažnije po njihovom biološkom opstanku i preživljavanju lekcije su iz naše prošlosti na kojima danas, sjećajući se žrtava opsade Sarajeva, moramo graditi zajedničku budućnost. To je imperativ svih imperativa. Historijsko iskustvo Bosne i Hercegovine potvrđuje činjenicu da je zajednički život Bošnjaka, Srba, Hrvata, Jevreja, Crnogoraca i svih drugih sastavni dio naše historije, kao što su i zločini, nažalost, sastavni dio naše historije. Žrtve genocida - vidite paradoksa - žele i nastoje i to stvarno, istinski, da žive sa svojim zločincima. Svaki homo sapiens će se zapitati - pa je li to moguće? Da, jeste, - to je tačno, to je činjenica: Bošnjaci u Bosni i Hercegovini, žrtve genocida s kraja XX stoljeća, nisu u stanju da mrze svoje zločince i, više od toga, spremni su da žive i zajednički grade Bosnu i Hercegovinu i da grade svjetliju zajedničku budućnost i sa svojim zločincima, koje se neće stiditi ni oni ni njihovi potomci. Umjesto da kleknu na koljena i zatraže oprost i žrtvama pruže izvinjenje i ruku pomirenja, zločinci po svaku cijenu neće da žive sa svojim žrtvama. To shvatanje je u skladu sa, pored ostalog, izjavom ratnog zločinca Momčila Krajišnika sa XXVII zasjedanja “Skupštine Republike Srpske”, od 10. januara 1994, kada je rekao sljedeće: “Vjerujte da bi najveća tragedija bila kada bi Muslimani prihvatili da žive sa nama skupa”.
Nažalost, svjedoci smo svakodnevnih osporavanja Bosne i njenog nosećeg naroda - Bošnjaka; negiranja političko-pravnog i državnog kontinuiteta Bosne i Hercegovine; opstruiranja jačanja države Bosne i Hercegovine; konstantnog sprovođenja politike secesije, uništavanja i uništenja države Bosne i Hercegovine; poricanja genocida; kvazi istraživanja i kvazi istraživača; minimiziranja zločina genocida; nagrađivanja zločinaca; manipulisanja žrtvama genocida; izjednačavanja agresora i žrtve; izjednačavanja žrtava genocida i žrtava ratnih zločina; drskog i upornog otkrivanja “srpske Srebrenice” u Sarajevu, te izmišljanja i falsifikovanja historijskih činjenica, kao što je, primjera radi, “teza” da su legalni organi vlasti Republike Bosne i Hercegovine protjerali Srbe sa područja Sarajeva, uključujući i “više od 650 univerzitetskih profesora i asistenata”.
Apsurdno je i paradoksalno shvatanje o potrebi šutnje i zaborava genocida tobožnjim shvatanjem kako je i svaka pomisao, a ne priča ili istraživanje zločina protiv čovječnosti i međunarodnog prava aktivnost kojom se otežava i onemogućava zajednički život u Bosni i Hercegovini, kako nam to, pored ostalih, poručuju neki predstavnici tzv. međunarodne zajednice. S tim u vezi, moram vas podsjetiti da je i ljudska i Božija pravda i obaveza govoriti istinu, jer ona je samo jedna, a suočavanje sa njom mogu ostvariti samo oni ljudi - pojedinci, grupe i kolektiviteti, čija je bitna odlika svijest i savjest, a koja upravo njih razlikuje od životinja. To odlikuje nas, odnosno antifašiste i kosmopolite, jer smo u najtežim uslovima agresije, genocida i barbarske opsade Sarajeva branili najviše civilizacijske principe i univerzalne moralne vrijednosti. Na to nas obavezuje i dug prema žrtvama masakra na Markalama. To dugujemo ubijenoj djeci Sarajeva i njihovim roditeljima. To dugujemo ubijenim Sarajlijama koji su ubijani i ranjavani zbog vjernosti svom gradu i svojoj domovini. To dugujemo svim žrtvama u Bosni i Hercegovini, bez obzira na njihovo porijeklo, ime, ideologiju, politiku, vjeru. Također, to dugujemo i antifašizmu koji je višestoljetna tekovina našeg podneblja, a koji je ugrađen u temelje Bosne i Hercegovine i savremene Evrope. Na kraju krajeva, to dugujemo i milionima žrtava holokausta i genocidâ kojima je krvlju ispisana historija XX stoljeća, jer, kako to reče, nobelovac - južnoafrički nadbiskup Desmond Tutu, “prvo nam dajte da ispričamo istinu i svojoj i vašoj djeci, a onda nam dajte da je kao čovječanstvo nikada ne zaboravimo”.
FussNote:
1) ICTY, Demografsko odjeljenje, Tužilaštvo ICTY-a, Predmet Milošević (IT-02-54), E. Tabeau, J. Bijak i N. Lončarić, Broj žrtava u opsadi Sarajeva od aprila 1992. do decembra 1995, Studija o smrtnosti na osnovu osam velikih izvora podataka, Hag, 18. avgust 2003.
2) Isto.
3)Međunarodni sud pravde, PRESUDA: BOSNA I HERCEGOVINA PROTIV SRBIJE I CRNE GORE, Hag, 26. februar 2007, paragraf 328.
