Da li je sva ta arogantnost Srbije proizašla znajući da imaju podršku i zagovornika velike zapadne sile, u ovom slučaju, Francuske? (Foto: balkaneu.com)

LENA DEMIROVIĆ: Šta se krije iza obnavljanja starih historijskih veza između Francuske i Srbije? Je li to stožer o evropskim integracijama Srbije ili je francusko pitanje preuzimanja kontrole nad Evropom, pri tome odobravajući Srbiji da vlada Balkanom, uskoro bi mogli saznati. No, kako god gledano, sumnjiv je sav taj interes Francuske za Balkan. Toliko sumnjiv da trenutna politička situacija u Bosni i Hercegovini, Dodikove konstane prijetnje otcjepljenjem, Vučićeva politika prema Bosni i Hercegovini, Crnoj Gori i Kosovu, može samo da nagovijesti da je Srbija već uveliko uključena u rascjepljivanju susjednih država i da igra glavnu ulogu odcjepljenja manjeg entiteta RS od države Bosne i Hercegovine.

Budući da novi odbrambeni AUKUS pakt Amerike, Velike Britanije i Australije donosi mnogo veće posljedice nego što se pretpostavljalo, govori nam i sama reakcija Francuske koja je doslovice izostavljena. Dolazi se do zaključka da transatlantske veze između kontinentalne Evrope i Sjedinjenih Američkih Država sa novim paktom bi mogle biti nepopravljive. Čak i ako se dođe do nekog sporazuma, američko-francuski odnosi bi dugo mogli biti otuđeni, a postoji i mogućnost da se nikad više neće u potpunosti ni popraviti.

S AUKUS paktom propao je francuski podmornički ugovor vrijedan više milijardi dolara, a dodijeljen je Australiji. Možda je ovo ohrabrujuća vijest za tri najveće sile na svijetu koje su sklopile pakt, ali saradnja Francuske i američke vlade je sasvim druga priča pa se i samo pogoršavanje u njihovim odnosima pretvara u dugu i tešku bitku. Nije pitanje kako popraviti atlantski savez, nego hoće li nakon AUKUS pakta koji je Francusku koštao gubitka podmorničkog ugovora i ugleda kao jedne od najvećih sila u svijetu, biti sporazumna rastava ili gadan razvod? Tako je Francuska pozivima da Evropa okonča svoju američku vojnu ovisnost i da ista može sebi pružiti vlastitu sigurnost, te posjetom NATO-u u Sjevernoj Americi dala do znanja svima da ista ostaje čvrsto usidrena u najvećem svjetskom sigurnosnom savezu.

Potpuni prekid odnosa između Francuske i Amerike najvjerovatnije se neće desiti, jer prijateljstvo ovih država datira još od prije 200 godina koje se obnovilo tokom Drugoga svjetskog rata.
Sam opseg zahlađivanja veza između Pariza i Washingtona uveliko će ovisiti o tome kako će se Francuska osvetiti za izdaju koja joj je priređena AUKUS paktom. Desila se situacija gdje se steknuto povjerenje izgubilo i najvjerovajtnije se nikada neće ni povratiti, a Francuska je poznata po tome da ima jako duga sjećanja i da zahtijeva potpunu lojalnost od svojih saveznika.

Uvjereni svojom pozicijom među deset najjačih sila na svijetu, i da ostaju glavni igrači u Evropi, jasna je poruka da Amerika mora prihvatiti da Francuzi ostaju prijatelji, čak i ako odbiju automatski biti u skladu s američkim akcijama, ali da ih niko ne može nasamariti. Mnogo puta su u svoju odbranu do sada poručili da bi Amerika trebala shvatiti da ona ima samo oko 5% svjetske populacije i da nije na njoj da upravlja svijetom i da baš Francuska ima namjeru da nastavi braniti koncept evropske strateške autonomije i “jače političke Evrope“.

Odkako se zaključio AUKUS pakt i ugovor o podmornicama vrijedan više milijardi dolara koji je izuzeo Francusku i njenu veliku indo-pacifičku flotu trebamo se upitati koliko i da li Francuska uopšte može vjerovati Americi? Jer kada je izdaja u pitanju, Francuska je u više navrata u historiji pokazala da je spremna da se dugoročno osveti. Samim tim da je oduvijek na oprezu, ona je naglim izlaskom Amerike iz Afganistana osjetila kao i ostale velike svijetske sile da bi baš ona mogla da preuzme kontrolu nad Evropom.

Nakon uvjeravanja Francuske i javnosti te razgovora sa francuskim predsjednikom, Amerika je u saopćenju za javnost potvrdila da prepoznaje važnost jače i sposobnije evropske odbrane koja pozitivno doprinosi transatlantskoj i globalnoj sigurnosti i nadopunjuje NATO, pokušavajući umanjiti ljagu koja je nanijeta Francuskoj.
Ako se ova situacija sa atlantskim savezom ozbiljno ne shvati, mogao bi ovo biti gadan razvod Francuske i Amerike, a kojeg će ponajviše da osjete Balkanske zemlje na svojim leđima.

Srpsko-francusko vijekovno prijateljstvo protv cjelovite Bosne i Hercegovine
Kako bi Francuska bila u mogućnosti da preuzme vlast koju je Amerika naglo napustila u Evropi i na Istoku, te ostavila prostor za druge svijetske sile da se natječu za istu (Turska, Rusija, Kina), ista je počela sa obnovama bilateralnih odnosa sa svojim najstarijim prijateljima na Balkanu, konkretno Srbijom. Diplomatski odnosi između ovih dviju zemalja je oduvjek bio jak i njegovan, jer Francuska smatra Srbiju kao strateški najvažniju državu na Balkanu, a Srbija smatra Francusku kao svoju glavnu podršku velikim silama na Zapadu. Imajući prijateljsku Srbiju na svojoj strani Francuska se neće morati brinuti da svoje interese na Zapadnom Balkanu kompromitiraju Rusija i Kina. A „srpski svet“ se nada da će, imajući na svojoj strani prijateljsku Francusku, najzad moći sprovesti plan “velike Srbije”.

Veze između Francuske i Srbije imaju duboke historijske temelje. Francuski kulturni i politički utjecaj nadahnuo je Srbiju na putu ka nezavisnosti od Osmanskog carstva. Prvi ustav Srbije, Sretenjski ustav (Ustav knjaževstva Srbije) iz 1835. godine, je bio inspirisan Francuskom. U Prvom svjetskom ratu Francuska je bila glavni saveznik Srbije na Zapadu, i u znak zahvalnosti na Kalemegdanu je podignut spomenik Francuskoj. Između dva svjetska rata Francuska je imala snažan kulturni utjecaj u novoosnovanoj Jugoslaviji te je pomogla u osnivanju saveza Kraljevine Jugoslavije, Rumunije i Češke protiv Njemačke i Sovjetskog Saveza.

Agresiju koja je Srbija činila nad državama bivše Jugoslavije i učešće Francuske u ratu NATO-a protiv Srbije 1999. godine, uzdrmali su ove historijski snažne odnose, no iako su učestvovali, Francuzi su se jedini protivili NATO bombardovanju beogradskih mostova. Nakon svrgavanja režima Slobodana Miloševića 2000. godine, francuski predsjednik Jacques Chirac bio je prvi zapadni lider koji je posjetio Beograd krajem 2001., pokušavajući izgladiti odnose sa Srbijom.

Šta se krije iza obnavljanja starih historijskih veza između Francuske i Srbije? Je li to stožer o evropskim integracijama Srbije ili je francusko pitanje preuzimanja kontrole nad Evropom, pri tome odobravajući Srbiji da vlada Balkanom, uskoro bi mogli saznati. No, kako god gledano, sumnjiv je sav taj interes Francuske za Balkan. Toliko sumnjiv da trenutna politička situacija u Bosni i Hercegovini, Dodikove konstane prijetnje otcjepljenjem, Vučićeva politika prema Bosni i Hercegovini, Crnoj Gori i Kosovu, može samo da nagovijesti da je Srbija već uveliko uključena u rascjepljivanju susjednih država i da igra glavnu ulogu odcjepljenja manjeg entiteta RS od države Bosne i Hercegovine. Da li je sva ta arogantnost Srbije proizašla znajući da imaju podršku i zagovornika velike zapadne sile, u ovom slučaju, Francuske. Ista koja sa Srbijom ove godine obilježava 181. godišnjicu diplomatskih odnosa i koja često podsjeti na obećanje da se herojstvo onih koji su prihvatili žrtvovati svoju sadašnjost za “našu” budućnost nikada ne smije zaboraviti aludirajući na to da Francuska nikada neće zaboraviti ono što je Srbija učinila za nju tokom Prvog svjetskog rata.

Poruka francuskog predsjednika Emanuela Makrona tokom posjete Srbiji 2019., kada je potpisano više bilateralnih sporazuma, uključujući i investicije na beogradskom aerodromu, izgradnja beogradske podzemne željeznice, te sporazum između ministarstava odbrane za kupovinu francuskih sistema protivvazdušne odbrane je glasila:

“Francuska vas voli isto koliko ste i vi nju. Francuska zna šta duguje mučeničkoj i srdačnoj Srbiji iz Velikog rata, šta duguje njenim vojnicima koji su poginuli da bismo mogli živjeti u slobodi. Francuska nikada neće zaboraviti žrtvu srpskog naroda, prolivenu krv, progonstvo, neiscrpnu bol preživjelih.” (pisjournal.net)