Enver ĆOROVIĆ: Danas nema grada u Sandžaku a da nema ulice sa imenom Karađorđa, čak i Sjenica koju je pomenuti zavio u crno ima ulicu sa njegovim imenom. Trenutno je u Sjenici u toku „javna rasprava“ o promjeni imena ulice koja nosi ime Karađorđa, i na tome se stalo. U Novom Pazaru koji je od Karađorđeve ruke spaljen do temelja i drugim gradovima se o tome se za sada šuti. A obzirom da trenutna vlast u Novom Pazaru nije u stanju da imenuje trg Isa-bega Ishakovića osnivača grada.

Kako ne vidiš da Allah uvodi noć u dan i uvodi dan u noć,
i da je potčinio Sunce i Mjesec – svako se kreće do roka određenog –
i da Allah dobro zna ono što radite? Lukman –Luqman, 29.

U toku Prvog srpskog ustanka 1809.godine, ustanička srpska vojska na čelu sa Karađorđem uputila se iz Užica prema Sjenici. Vojska koja je brojala oko 8000 vojnika noćila je na Javoru. Iako se najveći broj Kladničana povukao, osmanska vojska je čekala ustanike na isturenim položajima na ograncima Javora, odnosno u Kladnici gdje su se branitelji utvrdili. Ustanici su savladali otpor i nastavili sa napredovanjem.*^[1]

Karađorđe je uputio konjički odred da zaobiđe Sjenicu, odsječe je od Novog Pazara i Duge Poljane kako bi spriječili pomoć osmanske vojske.

Masakr nad Bošnjacima u Sjenici
Ustanička vojska stiže pred Sjenicu uoči Đurđevdana 5. maja i otpoče borba. U Sjenici je bilo dosta izbjeglica iz Nove Varoši i okolnih sela. Oni su podigli odbrambeni zid i šančeve oko grada, i imali su 4 topa. U ranu zoru, ustanici osuše topovskom paljbom položaje branioca i krenuše u napad branioci ih odbiše. U sumrak obnovi se napad negdje probiše u grad ali se moradoše povući zbog neuspjeha na drugim stranama. Ozlojađen neuspjehom i gubicima, Karađorđe naredi dejstvo teških topova, kabuza. Mala Sjenica se tresla od eksplozija. Požari su se dizali visoko u nebo. Ustaničke snage ubrzo na juriš zauzeše varoš a branioci se povukoše u tvrđavu oko koje su se utvrdili šančevima. Iako su je srpske snage tukle topovima, opsada utvrđenja je bila bezuspješna čitav mjesec dana. Ustanici su računali da će se branitelji predate usljed nedostatka hrane i vode.



Odbranom Sjenice komandovao je Hadži Mustaj-beg Čavić, rođeni Sjeničanin i zapovjednik garnizona. Procjenivši da se ne može održati, a nemajući pomoći na vidiku, ponudi predaju grada. Prilikom pregovora sa Karađorđem dogovoreno je da Sjeničaci pod oružjem i sa porodicama mogu poći prema Novoj Varoši i Bosni. Dva puta su sjenički Bošnjaci pokušavali izaći iz tvrđave i oba puta su bili napadani i masakrirani od Srba. Tek treći put, kada su uzeli za taoce nekolicinu srpskih glavešina, uspjeli su napustiti Sjenicu.

Srpski ustanici 9. juna uđoše u Sjenicu. Tokom ovih napada Karađorđevih ustanika pobijeno više od polovine sjeničkog bošnjačkog stanovništva, oko 2.500. lica.

Antonije Protić, savremenik tih zbivanja ovako je vidio napad na Sjenicu: Sjenički grad osvojen je 23. aprila 1809.god. No, ovdje moram se groziti, a valja mi istinu kazati. Karađorđe je Turcima učinio na častan način puštati Turke, sa ženama, djecom i malom. No, ujutru, kad su započeli Turci izlaziti iz grada, Srbi ne čekajući da izvrve iz grada, no započnu uskakati preko zida unutra. Karađorđe je branio i odbijao, ali nije mogao vojsku zaustaviti. Turci jedva uspeju tri časti izaći iz grada, a proći koji su se zatekli, okrenu na naše pucati i u tome se povede strašan po polju sjeničkom boj. Ovdje se nije gledalo ni muško ni žensko, a je li koji Turčin sa kadom umak'o to se ne zna. Pešak sasvim ostane po polju… Karađorđe je zapovedio da se glave donesu u Sjenicu. I tako, svrši se ovaj boj. Glave su donijete, no nije bilo dosta kočića da se sve ponabijaju već su onako pomešane u paradu, a čislom, ako je jedna manje od 2.500. ^[2]

Vuk S. Karadžić se gnušao sjeničkog pokolja i napisao je: Nije dužnost istoričara da krije od naroda njegovu sramotu nego da mu je, kao istinoljubac otkriva u cilju odbacivanja takve prošlosti. Zbog toga što je istinito prikazao zlodjela i nemanja časti pri davanju riječi i poštovanju dogovora (čojstva), koja su ustanici na čelu sa Karađorđem počinili nad sjeničkim bošnjačkim življem, Vuka su osuđivali srpski historičari Batalaka, Milićević i dr. ^[2]

Prenosi se da je i sam Karađorđe rekao: “Ne bi propali niti bi tako razdražili Turke da nismo ubili pašu, krstili Turke, uzimali im žene i djevojke i išli na Sjenicu”.

Zločinac kojeg slave: Crni Đorđe Karađorđe

Iako je Karađorđev otac Petar prije odlaska u Šumadiju boravio jedno vrijeme kod sela Žabren u Sjeničkoj opštini i bio u dobrim odnosima sa Kučevićima iz tog sela, kao i činjenica da je njegova sestra bila udata u Sjenici u porodici Karamarkovića, on nije imao milosti za sjeničke Bošnjake.

Ko je Karađorđe, crni Đorđe?
Postoje kontradiktornosti oko njegova porijekla. Srpski izvori navode da je Đorđe Petrović porijeklom Crnogorac, iz plemena Vasojevića. Tamo se rodio Karađorđev djed Jovan i njegova četiri brata. Dvojica su ostala a ostali su odselili u Srbiju. Jovan sa sinovima Petrom i Mirkom naselio se u selu Viševcu, srez Lepenički, okrug Kragujevački. Njegov sin je Karađorđe, majka mu se zvala Marica. ^[3]

Drugi izvor kaže da je Karađorđe bio sin Petra i unuk vojvode Jovana Mršića Klimente (Keljmendi). Đorđev otac Petar Jovanović Klimenta (Keljmendi) doselio se iz Klimenta u Brdima/al. Malesiji u Sandžak a onda u okrug Kragujevac 1756.god. Tu mu se rodio sin Đorđe. Dakle, pravoslavizirani i posrbljeni Arbanas, rodonačelnik je srpske vladarske dinastije. Da pridjev crni ispred Đorđevog imena nije zamjenjen turskom riječi kara, dinastija bi se zvala Crnođorđevići. Očito to nije bilo prikladno pa se odomaćila ova turska riječ kara. On je od običnog seljaka i trgovca svinjama postao srpski knez i vožd. Prije toga je smaknuo u užasnim okolnostima vlastita oca u Ostružnici, a kasnije i brata u Topoli. Vođa je Prvog srpskog ustanka 1804.godidne, poslije sloma ustanka, Karađorđe bježi preko Zemuna u Austrougarsku. Nakon četiri godine izgnanstva, vožd ponovo dolazi u Srbiju (1817), gdje okončava tragično. Ubijen je po naređenju njegovog rivala Miloša Obrenovića, koji se tako pokušavao dodvoriti turskoj vlasti. ^[4]

Danas nema grada u Sandžaku a da nema ulice sa imenom Karađorđa, čak i Sjenica koju je pomenuti zavio u crno ima ulicu sa njegovim imenom. Trenutno je u Sjenici u toku „javna rasprava“ o promjeni imena ulice koja nosi ime Karađorđa, i na tome se stalo. U Novom Pazaru koji je od Karađorđeve ruke spaljen do temelja i drugim gradovima se o tome se za sada šuti. A obzirom da trenutna vlast u Novom Pazaru nije u stanju da imenuje trg Isa-bega Ishakovića osnivača grada. Očigledno će još vode proteći rijekom Raškom, a ulice sa imenom Karađorđa će i dalje nositi mahale u Sandžaku u kojima žive Bošnjaci, nadati se je ne u nedogled.

Puhaju svježi i jaki proljetnji sandžački vjetrovi.

Fussnote & Literatura:
^1]Ejup Mušović, Jedno predanje o bici na Suhodolu, list “Bratstvo” br. 150, Novi Pazar
^2] Esad Rahić, Prvi srpski ustanak i njihov uticaj na prilike u Novopazarskom Sandžaku, Novopazarski zbornik 2009.
^3] Harun Crnovršanin, Nuro Sadiković, Sandžak porobljena zemlja, Zagreb, 2001.
^4]Dr. Jusuf Mulić, Velika Srbija, Muslimani i Bosna, Sarajevo, 2006.