MEHMED MEŠA DELIĆ: Ja ću se (za)baviti ovim zadnjim pitanjem jer me to najviše zanima, a na tu temu je i sam sv. Sava u svom djelu: „Zakonopravilo o Muhamedovom učenju“ pokazao i dokazao kakav je to sveti lik. Ovdje ću napisati kako je notorni sv. Sava širio mržnju prema islamu, da bi Srbi - hršćani imali razloga da mrze pristalice islama – muslimane, a koliko su ih mrzili dokazuje jedanaest – GENOCIDA, koji su se dogodili na Balkanu.

Obelježje srpske srednjovjekovne poezije je svečani ton primljen iz obrednih knjiga i religiozne mistike. Sa uobičajenim motivima (ništavilo svijeta, oslobođenje čovjeka od trošnih zemaljskih želja i nasuprot ovome – ljepote „vječnog“ života), razvijala se pod jakim uticajem vizantijske crkvene poezije: što je određeno za pjevanje /psalmi, pohvale i drugo/, smatralo se za stihovani slog, koji je uplitan u prazno kazivanje.
U srpskim starim biografijama, koje su proizašle iz hagiografija i bile neka vrsta dvorske književnosti, kao da se na pojedinim mjestima naziru tragovi deseteračke versifikacije. Tako Sava Nemanjić „Službu sv. Simeonu“ piše po uzoru na vizantojske službe, a Domenetijan u biografiji Stevana Nemanje priča o bjekstvu Save u Svetu Goru do ljudi „napojenih svetim duhom smisliše pjesme, pa ih tugujući pevahu o odlasku bogommudroga mladića“. Iako pominje veliki broj pjevača, nigdje ne kaže da su te pjesme bile i napisane. Ustihovao je tekst o jadikovanju roditelja kada im je javljeno da je Rastika nestalo. Teodosije u djelu „Život sv. Save“ kaže da je Sava mrzeo „nepristojne i štetne pjesme mladićkih želja koje oslabljuju dušu do kraja“. To su bile epske pjesme, jer / po kazivanju Teodosijevom/ Nemanjin sin Stevan uveseljavao je vlastelu guslama. U Teodosijevom kazivanju osjeća se narodno stihovano pričanje, te Sava u Teodosijevom djelu ovako osuđujr svoje gonioce:

„Obraza li ne ustideste se,
boga kako ne ubojaste se.

Epski deseterac je neograničen ne samo terenski, već i vremenski: ritmom najbliži je opštem ritmu srpskog jezika. Neki srpski naučnici tvrde da su prvi tvorci historijskih narodnih pjesama obično učesnici u borbama o kojima se pjeva, očevici ili savremenici opjevanih događaja (Svetislav Vulović). Čak i u proznom pričanju narodnih pripovjedaka upliću se ponegdje desetrerački stihovi, naročito toga ima u legendama, i poslovicama.
U doba jačanja feudalnog društva u Srbiji osjetila se potreba za stvaranjem originalne književnosti. Od svih djela srpske srednjovjekovne literature posebno mjesto imaju biografije i po orginalnom literarnom postupku, stilu i emocionalnosti. Pune legendarnih ihagiografskih elemenata, imale su za predmet obrade da likove Nemanje i Save prikažu sa svetačkim oreolom, po uzoru nahagiografskie spise u kojima su opisivani isposnici odani hrišćanstvu, a namjenjene su uskom krugu čitalaca kao dvorska literatura. Kasnije će se biografije istrgnuti iz rukavca hagiografske literature, više će se obojiti svjetovnim elementima, unosiće se više historijskih podataka.
Stari srpski biografi htjeli su da se oduže vladarima za podizanje manastira i crkava proglašavajući ih za svece. I pored mana koje se prvenstveno ogledaju u šabloniziranju osnovnih zamisli, u opterećenosti teksta predrasudama vremena, zaiskri iskreni dinamični lirizam, prsnost i širokogrudnost, neki su događaji od historijske važnosti ispričani toplo i ubjedljivo kao i drame savjesti i sukobi reflektovane u ličnostima pojedinih vladara.
U biografijama su uobičajeni: teološki uvod, opis života vladara protkan bogoslovskim citatima i pojedinostima crkvenog obelježja i završetak biografije koji je obično neka vrsta retorske pohvale u kojima se sintetično iznose vrline vladara.
Sava i Teodosije pišu lahkim, jednostavnim stilom, a Stevan, Domentijan i Danilo retoričkim stilom pričaju, Camblak i Konstantin znatno odstupaju od tog vizantijskog stila, dok se u Pasijevom djelu osjeća narodno kazivanje. U djelima arhiepiskopa Danila i Konstantina Filozofija (koji pripadaju vremenu najrazvijenijeg srpskog feudalizma) pričanje dobija življu liniju i utančanije stilske modulacije.
U XVI vijeku nema prave biografije, što se objašnjava propašću srpske države, a u XVII vijeku, po obnovi Pećke patrijaršije, posljednji srpski biograf patrijarh Pajsije opisuje život cara Uroša čije je tijelo tada pronađeno.
Pod uticajem hagiografske literature i vaspitanja Sava Nemanjić u sedamnaestoj godini pobjegne u svetogorski manastir Vatopad gdje se zakaluđeri nemajući namjere da postane asket i svetac (u vrijeme mnogi su odlazili u divlje gudere da bi se „posvijetili“.). neki smatraju da je to Sava učinio po želji svog oca da bi ideju, osamostaljenja srpske crkve i države sproveo u djelo, a zajednički rad Nemanje i Save je doprinjeo da srpski narod, tek oformljen od plemena, prevaziđe rodovsko i uđe u feudalno uređenje.
Sava u Carigradu dobija odobrenje da se gradi manastir Hilendar koji će uskoro postati visoka škola za srpsko sveštnestvo. U Kareji je osnovao ćeliju za usamljenički život dva-tri kaluđera: uz nju je podigao crkvicu posvjećenu Savi Osvećenom. Za svoju isposničku ćeliju Sava sastavlja mali Karejski tipik koji sadrži kratka pravila o životu u njoj, u stvari skitski ustav po kome se monasi, bez sveštenika, mole bogu. Tekst, urezan u kamen u crkvici, ima mali bogoslovski uvod i pomen zbog čega je crkva sazidana. Kasnije će ga Sava dopuniti 12-om glavom Hilendarskog tipika.
Odmah posle Karejskog tipika Sava je dao Hilendarski tipik koji nije mnogo orginalan, jer je prevod prologa Evergetidskog tipika, ali je značajan: posvjetio je ocu dvije glave u kojima je iznijeo projekat glavnog djela „Žitija sv. Simeona“. Potreba za uzdizanjem autoriteta njegovog oca naročito se osjetilo posle osnivanja Latinskog carstva (1204) i trzavica i borbi oko nasljeđa, te je zato izostavio iz orginala izvijesne pojedinosti, a dodao nove koje su odgovarale potrebama Hilendarskog manastira. Jagić misli da su ponajmanje dva lica sastavljala „Hilendarski tipik“ (jedan je preveo prolog Evergetidskog tipika sa grčkog, a drugi (Sava Nemanjić) je dopunio prevedeni tipik prilagodivši ga manastiru).
Pošto su u Srbiji velike borbe oko prijestola, Sava uzima očeve mošti i odlazi u Srbiju da izmiri braću. Postoji iguman manastira Studenice gdje živi punih osam godina. U to vrijeme je izgrađen i manastir Žiča. Za potrebe manastira Studenice napisao je „Studenički tipik“ koji je nešto izmijenjen „Hilendarski tipik“.
U „Žitiju sv. Simeona“, koji ima dvadeset glava, Sava opisuje život Nemanjin, njega kao vladara u prvim dvijema glavama, a zatim opširno govori o njegovom radu na vjeri i asketizmu, kako ženi sina Stevana ćerkom grčkog cara Aleksija, na saboru se odriče prijestola, odlazeći u manastir pokaluđeri se, živi u Studenici, podiže Hilendar i na kraju – bolest i smrt, obraćanje bratstvu manastira Studenice.
Sava je lirski osjećajno napisao „Žitije sv. Simeona“, sa puno neizmjerne ljubavi prema ocu. I pored retorike i mjestimične visokoparnosti u stilu i citata biblijskih i fragmenata hrišćanske filozofije, „Žitije sv. Simeona“ bilježi važne historijske činjenice pouzdano, sa dosta živopisanosti i emocionalnosti. Sava je tim djelom dao literarne osnove srpskoj biografskoj literaturi koja će biti u Srednjem vijeku zanimljiv književni rod.
Pored „Žitija sv. Simeona“, Sava je sastavio „Službu sv. Simeonu“, namjenjenu liturgiji, napisanu na intervenciju Svetogoraca, po uzoru vizantijskih službi. Uskoro poslije Stevanovog krunisanja rješena je nezavisnost srpske crkve. Sava postaje prvi srpski arhiepiskop /1219/ u Srbiji četrnaest godina radi kao vrhovni stariješina srpske crkve. Za to vrijeme napisao je samo jedno djelo „Nomokanon“ , u stvari crkveni zakon prerađen prema grčkom uzoru. Poslije Stevanove smrti /1228/ Sava odlazi na hadžiluk /1229/ i drugi put /1234/ kada postavlja za svog nasljednika arhiepiskopa Arsenija. Sa tih putovanja ostalo je jedno Savino privatno pismo – „Poslanica Spiridonu“ kojom se javlja igumanu manastira Studenice izvještavajući ga o sebi, svojoj pratnji, hodočašću i bolesti. Uz pismo mu šalje darove: krstić, pojasac, ubrusac i kamičak s Hristova groba.
Sredinom XIII vijeka osjetila se potreba uzdizanja Savinog kulta kao sveca i prvog arhiepiskopa srpske crkve. Za vrijeme vlade trećeg sina Stevana Prvovenčanog Uroša i Domentijan će opisati Savin život. „Žitije sv. Save“ najobimniji životopis srpske feudalne književnosti, obuhvata Savin život od rođenja do smrti, premda o Savinom djetinjstvu i vaspitanju ne kaže mnogo. Zna i ime igumana koji je postigao Savu, ime njegovog prvog učitelja i episkopa koji su proizveli Savu za arhiepiskopa. Domentijan priča da je papa ispunio Savinu želju da kruniše Stevana u Žiči, da se Sava pri povratku sa Istoka sastao sa dva cara, o promjeni prjestola u Srbiji, savinom boravku u Trnovu i o njegovoj smrti. Kao pravi Svetogorac posebnu pažnju obraća na Savina religozna razmišljanja i podvige, a o ostalom njegovom radu govori samo uzgredno.
Teodosije, monah u manastiru Hilendaru, štićenik Domentijanov, u drugoj polovini XIII vijeka piše djelo: „Život oca našega Save, arhiepiskopa i učitelja srpskog“ naznačujući da je djelo „skazano Domentijanom“. Dugo se zbog toga mislilo da je to samo prepis Domentijanovog djela, a kasnije se utvrdilo da je orginalno djelo, prerada takva „da ni kamen na kamenu nije ostao“. Postavlja se pitanje: zašto je ponovo preurađena Savina biografija? Glavni razlog je bio taj što crkva, hoteći da stvori kult Savin, nije se zadovoljila Domentijanovom stilski prilično nepristupačnom biografijom. Domentijan je opisujući Stevana Prvovenčanog prilikom dobijanja kraljevske titule pomenuo i papinog legata koji mu je predao papinog legata iz političkih razloga. Srpski pisci krajem XIII vijeka i početkom XIV smatraju katoličku crkvu za „jeres“, te se tako može objasniti i ovo Teodosijevo prećutkivanje historijske činjenice. Stevanovo krunisanje on pripisuje samo Savi. Iako ne posjeduje Domentijanovu učenost, Teodosije je sa više literarnog smisla obradio Savin lik i približio ga širokim slojevima naroda. I pored istaknute legidarnosti, kaže se da je Teodosije stvarno zanimljiv srednjovjekovni roman o Savi i zato je najčitaniji pisac srpske srednjovjekovne književnosti.
U ovom dijelu je Teodosije zadirao u psihološke i sociološke probleme zanimljivo opisujući život na dvoru, prilike i neprilike. Zbog lijepih psiholoških analiza i živopisanosti u stilu njemu se pripisuje i hagiografija „Žitije sv. Petra Koriškog“. Iako su pisane iz političko-vjerskih razloga, stare srpske biografije su značajne što kao prva originalna djela srpske književnosti daju dosta realistički sliku najviše hijerarhije srpskog feudalizma, dvorske intrige i borbe za vlast. Veći broj ovih biografija pisan je je s ciljem da se izbjegnu očigledne mahane i nedostaci vladara ili da se pronađu makar ifiktivni razlozi koji bi vladare opravdavali. Biografije ilustruju i faze razvitka srpskog književnog jezika: elementi narodnog jezika postojali su u prvoj etapi razvoja srpske države, dok kasnije, s učvršćenjem feudalizma, prestaje ovaj dragocijeni proces unošenja osobina narodnog govora u književni jezik.
Posebno je značajno za historiju srpske književnosti i historiju srpskog jezika djelo svetog Save, utemeljivača srpske originalne književnosti, prvog srpskog arhiepiskopa,velikog prosvjetitelja i čovjeka.

Sada, nakon 786 godina od smrti sv. Save ima puno i drugih pitanja:
Da li je Sava velika ili mala srpska tajna?
Da li je Sava prvi srpski azilant?
Da li postoji Svetosavski nacionalizam?
Da li je kult Save inportovan u Crnu Goru da zavađa braću, ako znamo da je on mirio braću?
Da li je Savina kultura postala kultura laži i smrti?
Da li je Sava širio mržnju prema drugim vjerama, a posebno islamu?
Na sva ova postavljena pitanja može se kratko odgovoriti sa:
DA!
Ja ću se (za)baviti ovim zadnjim pitanjem jer me to najviše zanima, a na tu temu je i sam sv. Sava u svom djelu: „Zakonopravilo o Muhamedovom učenju“ pokazao i dokazao kakav je to sveti lik.
Ovdje ću napisati kako je notorni sv. Sava širio mržnju prema islamu, da bi Srbi - hršćani imali razloga da mrze pristalice islama – muslimane, a koliko su ih mrzili dokazuje jedanaest – GENOCIDA, koji su se dogodili na Balkanu.

Evo tih rečenica neviđene notorne mržnje prema islamu:
„Proklinjem Alija zeta Moamedova po kćeri, i Apupikerta, i Vukikera, i Umara, i Apupakra, Sadikina, i Melvija, i Zupeira, i Avdelana, i Zeita, i Izita, i Salita, i Utmana, i sve ostale suverenike, i saradnike, i naslednike Moamedove.
Proklinjem Zadisu, i Alseju, i Zejnepu, i Omeltinu – prve i najskvrnavlje od žena Moamedovih; Fatumanu kćer njegovu.
Proklinjem zvani Kuran, odnosno čitav spis Moamedov, koji laže kad govori i da ga je arhangel Gavrilo njemu sneo. I čitavo učenje i zakone, i potajna kazivanja, i tajne, i predanja i hule njegove.
Proklinjem raj Moamedov u kojem će, kaže, biti četiri reke: jedna, čiste vode što se ne muti; druga, mleka što ne menja sladost svoju; treća, vina slatka i, četvrta meda proceđena. A doći će, (kaže), i dan u kojem će odrediti da pet hiljada godina prebivaju u raju Sracini sa svojim ženama, koji će živeti telesno i skrvno, i pod hladovinom nekih drveta koja se nazivaju sidri italeh jesti meso od ptica koje zažele, i plod svakojakih; piti čistu vodu sa izvora i potoka Zingiver, zvanog salsavila; i biti služeni vinom zahvatanim sa izvora zvanog Stenim. Muškarci i žene će rastom tada dosezati nebesa, a sramni udovi – 40 lakata, spajajući se nenasito pred Bogom, jer se Bog, reče, ne posramljuje.
Proklinjem anđele kojima je Moamed dao imena: Areta, i Varota, i Tazafa, i Maruva, za koje izmišlja da su častnih Božijih.
A uz njih proklinjem proroka i apostola što ih je izumeo, a to su Hud, i Zalet, i Soallp, i Edris, i Doalifil, i Lokman.
Preklinjem i sva svedočanstva Moamedova, koja iz Starog pisma, tobože, preuze, izopačevajući ih i huleći i mnoštvo laži govoreći protiv noja, Avrama, i Isaka, i Jakova, protiv Josifa, i Jove, i Mojsije, i Arona, protiv Davida, i Solomena, i Ilije, i Jone, protiv Zaharije oca Jovana Preteče.
Proklinjem još sve ono što (on) rodoslovi paganski i neznalački o drugim Božijim stvorenjima, i o suncu, i mesecu, govoreći da su oni konjanici.
Proklinjem tajno učenje Sracine i Moamedovo obećanje da će, reče, biti ključar raja i uvesti u njega sedamdeset hiljada pravednih Sracina, a grešnicima će suditi Bog; na njihovim vratovima biće privezane ispisane hartije pa će tako i oni ući u raj, nazvavši se proštenicima Moamedovim.
Proklinjem zakonodavstva Moamedova o brakovima i o razrešenju brakova i o očišćenju žena koje su učinile preljubu; i o broju žena i naložnica, i sva nečista učenja o tome.
Proklinjem Moamedovo huljanje koje govori da Bog koga hoće vara a koga hoće upućuje na dobro; i da, ako Bog ne bi hteo, ljudi među sobom ne bi ratovali nego sam On čini što hoće, i svakom zlu i dobru on je uzročnik, i drži sreću i sudbinu svih.
Proklinjem Moamedovu izmišljotinju koja govori da se gospod naš Isus Hristos rodi od Marije sestre Mojsijeve i Aranove besemeno – od Reči Božije i Duha. I da je, još dok je bio mlad, lepio ptice od blata i, duvajući u njih, oživljavao ih. I da je slepe isceljivao i mrtve podizao; da je, zamoljen od apostola, isprosio od Boga da mu spusti sa neba trepezu i nahrani ih. I da, niti je raspet, niti je stvarno umro kao čovek, nego samo prividno to od Jevreja pretrpeo. I da se, upitan od Boga da li je sebe nazvao Bogom u svetu, odrekao govoreći: 'Pa Ti sve saznaješ i znaš da se ne nazuvah Bogom ni sinom Tvojim, jer sam sluga Tvoj i stidim se da to kažem'.
Proklinjem učenje Moamedovo, koje govori: Hristos nije sin Božiji, već apostol i prorok, jer Bog reče da nema zajedničara i svi koji Hrista čine Njegovim zajedničarem biće mučeni u paklu ognjenom.
Proklinjem izmišljotinju Moamedovu u kojoj reče da će molitveni dom Božiji biti onaj koji su (osnovali) Avram i Ismail u mestu zvanom Vakha koje se i Meka zove, što označava poklonište uočavanja i naređuje da, mu gde da budu i mole se, svoja lica okreću na tu stranu.
Proklinjem i sam taj molitveni dom u mestu zvanom Meka, u kojem, kaže, leži po sredini veliki kamen sa likom Afroditnim pa ga treba poštovati – zato što se na njemu sa Agarom spojio Avram, ili zato što za njega beše privezao kamilu kada htede žrtvovati Isaka. Onima, pak, koji tamo dolaze pa molitvu, naređuje da jednu svoju ruku ispruže ka kamenu, a drugom da obuhvate svoje uho i tako se vrte okolo neprekidno dok ne padnu onesvšćeni od okretanja..
Proklinjem i samu Meku i svu okolinu njenu. I sedam kamenova što ih Sracini tamo bacili na hršćane. I svaku molitvu i službu i običaje njihove.
Proklinjem one koji se klanjaju jutarnjoj zvezdi, to jest Danici, i Afroditi koju arapskim jezikom nazivaju Hovar, što znači velika.
Proklinjem sve zapovesti Moamedove u kojima hršćane, rugajući im se, naziva otpadnicima i pričesnicima i dvobošcima; i podiže Sracine da ih mrze. A put Božiji naziva klanicom i ratom protiv hršćana, dok Sracine koji u takvom ratu umiru naziva sinovima Božijim i dostojnim raja.
Proklinjem prljave i nešiste zapovesti Moamedove o molitvama, kojima i ovo dodaje da, ako ne nađu običnu vodu, uzmu sitan pesak i njime potru svoja lica i ruke.
Proklinjem učenje Moamedovo o sazdanju čoveka, u kojem kaže da je čovek bio sazdan od zemlje i od kaplje, od pijavica i od mešavine i da se čoveku,, kada je sazdan bio, po naređenju Božijem pokloniše svi drugi anđeli, a jedino se sotona ne pokori, ne pokloni se.
Iznad svega proklinjem boga Moamedova za koga kaže da je samo on bog – jedan bog iskovan, koji ne rađa niti je rođen, niti je iko bio sličan njemu. Sve, dokle, što je rečeno, i tog samog Moameda i njegovog skovanog boga, proklinjem i odričem ih se“.
Takav sveti lik danas slave pravoslavci, ali isto tako slave i izvršioce jedanaest GENOCIDA, zadojeni notornom mržnjom koju im je ponudio sv. Sava.
Danas je „normalno“ da u „rs“ mnoge općine, škole i druge zvanične institucije obilježavaju slavu sv. Save, a što je najtužnije da u školama u koje idu i druga djeca moraju slušati himnu o sv. Savi, kako je on bio pozitivan i sveti lik.