Preci Bošnjaka Kosova i Sandžaka, sa Albancima,
dali su vidan doprinos u formiranju i radu Prizrenske lige

Čelnici Prizrenske lige Prema historijskim izvorima, Prizrenska liga je osnovana 10. juna 1878. godine u Prizrenu, u tadašnjem Kosovskom vilajetu Otomanskog carstva. Namjera formiranja političkog i vojnog pokreta je da odbrani teritoriju Kosovskog vilajeta koja je do tada postojala, a svjetske sile su nasrnule na ovu teritoriju poklanjajući državicima u formiranju. Prizrenska liga se suprotstavila odlukama Berlinskog kongresa (1878) da preda Gusinje i Plav Kneževini Crnoj Gori, nakon čega Crnogorci vojno napadaju ovaj kraj, kada je mnogobrojnija crnogorska vojska do nogu potučena na Boju na Nokšiću. Centralna ličnost Prizrenske lige je bio Ali-paša Gusinjski, koji je stekao veliki ugled svojim uspjesima u bitkama protiv Crnogoraca 1855, 1879. i 1880. Pristalice Lige takođe podižu ustanak protiv otomanske vlasti 1879. godine i oslobađaju neka mjesta. Aprila 1881. godine, turski Derviš-paša sa vojskom razbija političko-vojni pokret i raspušta Prizrensku ligu, bilježi izvor.

Prije tačno 140 godina, 10. juna 1878., u Prizrenu, u kompleksu Mehmed-pašinog hajrata; Bajrakli džamije i medrese, održan je Sabor Prizrenske lige - povodom nasrtaja na tadašnju teritoriju Kosovskog vilajeta...

Između ostalog, jedan od neposrednih povoda je bila odbrana Plava i Gusinja od nasilnog pripajanja Crnoj Gori. Plavsko-gusinjski kraj je na Berlinskom kongresu bez znanja i pristanka naroda ovog kraja dodijeljen i uklopljen u nove granice CG.

- U početnoj fazi formiranja Prizrenske lige, uticaj je imala i sama osmansko-turska vlada, odnosno sultan, međutim, ubrzo dolazi do razilaženja oko ciljeva između nje i velikog dijela učesnika pokreta Lige.

Liga je imala svoje organe vlasti i svoju vojsku.
Vođene su bitke i protiv teritorijalnih pretenzija okolnih balkanskih novonastalih država i paralelno protiv turske vlasti.
Ima i podataka da je i mnogo ovdašnjih dobrovoljaca 1878. godine poslato i u borbi - (pobuni Bošnjaka) protiv okupacije (odluke o aneksiji) Bosne.

Prizrenska liga je trajala tri godine, ali je i poslije vojnog poraza od vojne sile osmanske Turske, ostala kao glavni motiv i simbol otpora posebno albanskih pobunjenika. Taj veliki značaj za albanski nacionalni pokret i formiranje države ona je imala i ima ga i dan danas...
Što se tiče predaka Bošnjaka Kosova i jednog dijela Sandžaka, po nekim vrijednim dostupnim podacima, oni su dali vidan doprinos i u formiranju i radu svih organa, pa i vojske Prizrenske lige.

Bez obzira što i dan danas ima sporenja oko nacionalne pripadnosti Ali-paše Šabanagića, odnosno Ali-paše Gusinjca koji je bio stolovao u gusinjsko-plavskom kraju i jedno vrijeme bio i komandant vojske Prizrenske lige, kao i Jakuba Ferovića, (ili Ferija), velikog junaka, koji je položio život u odbrani Plava i Gusinja u čuvenoj Bitci na Nokšiću, moje skromno mišljenje je da ove i slične ljudske veličine svojim djelom i junaštvom - imaju doprinosa i za više od ova dva naroda, inače historijski po mnogo čemu bliska, pa i po porijeklu, odnosno daljnjim precima.

A opet da nije bilo nekoliko tih (dobrih) albanskih historičara, i da nije bilo starijih ljudi da nam prenose s koljena na koljeno, mi danas - Bošnjaci na Kosovu - u Župi, Podgori i Gori, ne bismo ništa znali o aktivnom učešću naših predaka u pokretu Prizrenske Lige.

Tako, naprimjer, rahmetli prof. Muhamet Piraku, u svom velikom djelu ''Imer Prizreni, ora, zemra dhe shpirti i Lidhjes s Prizrenit'', opisujuči završnu bitku na prevoju Dulje pobunjenika Prizrenske lige (PL) velikom tursko-osmanskom vojskom, kritikuje mnoge ''krene'' iz raznih albanskih oblasti što se nisu - pri kraju vidljivog poraza - vratili u Prizren i ispratili vladu PL i Imera Prizrenija u egzil u Crnoj Gori, a što je samo njih nekoliko to učinilo. ''... A između njih i hodža Hasan od strane Ljubinjskog bajraka'' (''... dhe midis te tyre dhe hoxha Hasani nga ana e Bajrakut e Lubinjes.''...), ističe prof. Piraku doprinos ovog predstavnika ''Ljubinjskog bajraka''. (Ondašnje teritotijalne org. jedinice, a ova je obuhvatala sela Župe, Podgore i još nekih brdskih naselja sve do Žura)!

U ovom vakufu, kompleksu Mehmed-pašinog hajrata; Bajrakli džamije i medrese, osnovana je Prizrenska liga, održan sabor i zasjedali su albansko-bošnjački prvaci Kosova i Sandžaka

Također, drugi historičar, prof. Enver Baftiu, ima zapisano u njegovoj knjizi - koja su sve sela oko Prizrena imala obavezu da daju hranu za vojsku Prizrenske lige... Sela Župe i Podgore ovdje prednjače po obavezi davanja sitne stoke (ovaca)...

Pored učesnika iz Plava, Gusinja, naravno i Kosova, bilo je učesnika i iz Gore, koji se spominju u dostupnoj literaturi, poput Mehmeda iz Zapota, ali su u Pokretu prednjačili i imami iz Župe i Podgore, zato što je tu bilo izvjesne logike: Imer Prizreni, inače iz Opolja, naime, bio je muderis (glavni profesor) Mehmed-pašine medrese i bilo je normalno da on komununicira oko svega sa tadašnjim imamima, i zbog njihove pismenosti ali i činjenice da su neki od njih završili upravo tu medresu.

Poslije vojnog poraza PL, i neki od tih naših hodža su platili glavom zbog aktivnog učešća u tom pokretu, poput namjerno otrovanog u Prizrenu Ibrahima ef. iz Kabilja Velijiinci iz Mušnikova. Ibrahim ef. bio je djed po majci kasnije čuvenog hafiza Abdule ef. Sagdatija.

Inače, Imer Prizreni predlaže za svog nasljednika na mjestu muderisa u medresi također tada viđenog alima porijeklom iz Gore (Kruševo), hafiza Abdulaziza.

Prema tome, dragi naši Bošnjaci Kosova i Sandžaka: u pokretu Prizrenske lige mnogi naši preci su dali dobar doprinos i ona je i naša - zajednička!

Bošnjački narod, u prijašnjim i kasnijim ovdašnjim velikim pokretima i velikim ratovima, - uvijek su bili zajedno sa ovdašnjim albanskim narodom.

To nam niko ne može negirati, bez obzira koliko neko i od strane drugih i među nama o tome ne želi da govori i piše.
A rješenje o historijskom pristupu i definiciji je u rjetcima naprijed iskazano: 'Učešće predaka sadašnjih Bošnjaka (ili za one koji su u Gori sad izjašnjeni kao Goranci - i Gorana) u (tom i tom) pokretu, ratu, bitci... sa Albancima...

Složni u borbi protiv okupacije