Zijad BURGIĆ: Izvrtanje teza je jedna od glavnih karakteristika filma. Tragedija bosanskih muslimana, genocid nad Bošnjacima u Srebrenici i zločin nad tim narodom u četverogodisnjem ratu nije tema ovog filma. Nije tema ni ptrepoznavanje i priznavanje drugih zločina srpskih nacionalista. Film i svi akteri u filmu su,upotrijebljeni, a neki i zloupotrijebljeni, samo da se zataška istorijska odgovornost Srba za rat. Zanimljiva tvrdnja je izrečena u filmu o radu novinara najvećih informativnih kuća, za koje je rečeno da su uglavnom agenti svojih država i da su neobjektivno izvještavali svaljujući svu krivicu na Srbe. Svi oni su dobili promidžbu i pare za svoj nečasni rad, kao reče jedan svjedok u filmu. Dobar dio filma se bavi secesijom Kosova i ulogom SAD-a i NATO-a. No, ovaj dio priče nije više ni toliko važan za ocjenu rada Borisa Malagurskog i ekipe.

Film “Težina lanaca” (“The Weight of Chains”), kanadskog reditelja srpskog porijekla Borisa Malagurskog, predstavlja još jedan od uradaka iz serije prikrivanja srpske odgovornosti za krvave balkanske ratove iz zadnje dekade prošlog stoljeća. Osim ovog filma, tu su dokumentarci norveških autora Ole Flyuma i Davida Hebditcha. Filmovi "Grad koji se mogao žrtvovati" - o Srebrenici i "Tragovi iz Sarajeva" - o Al-Kaidi u Sarajevu, prikazani nedavno na norveškoj državnoj televiziji. Treba navesti i dokumentarac “Dogovoreni rat”, skoro viđen u tv-programu srbijanske televizije. Iako je premijera filma “Težina lanaca” bila još krajem prošle godine u Subotici, tek ovih dana je film agresivnije viđan na web-stranicama. Posljedica je to, vjerovatno, medijskog zasjenjivanja obilježavanja 11. Jula, godisnjice genocida u Srebrenici.

Krivi su drugi!
Na jednoj web-stranici, koja u doslovno propagandnoj tehnici prenosi tekst - prikaz filma, bez navođenja autora - stoji da je film nedavno prikazan na ruskoj televiziji, ne navodeci kanal, tako da se može pretpostavi da je riječ o državnoj televiziji. Piše da je film “inspirativnog naziva” i da je dobio podršku kanadske organizacije “Global Research Centre”. Pominje se i podrska “Mirovne akcije humanista”, organizacije iz Bosne i Hercegovine. Ističe se, takođe, da se film bavi “kompleksnom temom umešanosti zapada u unutrasnje poslove bivsih jugoslovenskih republika, nekada i danas”. Film, navodno, nudi drukčiji odgovor “zašto se raspala Jugoslavija u krvavom ratu”. Sve što je potrebno jeste da se pogleda film i saslušaju intervjuirane osobe. Zaključke ćete sami izvući – krivi su drugi! Dozu posebne tajnovitosti (wow!?) i ekskluzivnosti filmu daju “prvi put prikazani”dokumenti američke administracije 80-tih. Rečeni dokumenti su, ustvari, neke odluke i potezi američke administracije vezani za zaštitu americkih ekonomskih interesa iz ’84.-te i ’90.-te, a koje reditelj filma prikazuje kao ključne za raspad Jugoslavije. U filmu je posebno istaknuto formiranje Nacionalne fondacije za demokratiju (National Endowment for Demokracy) i angažiranost CIA-e.

Borisa Malagurskog (rođen je 1988. godine u Subotici, Vojvodina) sam prvi puta vidio početkom ove godine u emisiji “National News” , glavnom informativnom programu kanadske nacionalne TV-mreže CBC. Tada je upravo bio intervjuiran na aerodrumu u Vankuveru. Lamentirao je i propovjedao o nekorektnosti kanadskih i američkih vlasti, pošto kanadska carinici nisu pustili Dr. Srdju Trifkovića da uđe u Kanaduda. Dr. Trifković je kao gost srpske studentske organizacije trebalo da govori studentima Univerziteta u Vankuveru. Zabrani je prethodila velika aktivnost bošnjackih organizacija u USA i Kanadi koje su se protivile gostovanju, jer su tvrdile da je riječ o “negatoru bosanskog genocida”. Uglavnom, kockice su se tako složile da je dr. Srđa Trifkovic ostao izvan Kanade, a studenti uskraćeni za jedno predavanje pronunciranog desničara ili jednostavno – četnika!

Kosovska mitologija
Početak filma je obilježen scenama koje na ležeran način, čak simpatičan, govori o jugoslovenskoj zajednici. Film biranim riječima pominje Kraljevinu Jugoslaviji koja je, kako reditelj nonšalantno zaključi “prekinuta zbog rata”. Naravno, nije pomenuto da je ta država skoro od samog osnivanja funkcionisala kao diktatura i velikosrpska hegemonisticka organizacija. Da ne pominjemo burne političke rasprave u Kraljevini SHS u kojima su se dešavala i ubistva u Skupštini. Autor, narator u filmu, ne zaboravlja ubaciti nekoliko rečenica o navodnoj antifašistickoj borbi četnika i da progovori o Draži Mihailoviću, kao “antifašisti” i “prvom gerilcu” Evrope.

Malo upućenijem poznavatelju istorije Balkana već nakon nekoliko minuta gledanja će biti jasno da je film “Težina lanaca” pravljen na kompleksu i matrici “kosovskog mita”. Reditelj to (naravno, podsvjesno) ustvrđuje opaskom da je kraj Srednjevjekovne srpske države uslijedio nakon bitke na Kosovu (1389. Godina). Istorijska je činjenica, medjutim, da je padom Smedereva (to se desilo sedam decenija poslije) okoncano Srednjevjekovno srpsko carstvo i otpoceo zivot u Srbiji pod otomanskom imperijom. Ovdje slijedi i nekoliko nebuloza, mali poticaj srpskog nacionalnog naboja namjenjen gledaocima, o turskom načinu vladanja, kao i nekoliko epskih ideja o razlozima širenja islama na Balkanu.

Redatelj Boris Malagurski je okupio kremu desnicarskog miljea, lobiste za navodni “srpski interes” u Americi i Kanadi. Tako se u filmu pojavljuju već znani internacionalni boric: Gregory Elich, Bari Litucci, John Bosnich, kanadski general Louis McKenzie (UN zapovjednik na Balkanu u proteklom ratu i čovjek vrlo sumnjivih moralnih nazora), James Byron Bissett ( bivši kanadski ambassador u Jugoslaviji , ’90 – ’92), dr. Srđan Trifković poznati negator genocide koji zivi u Americi... U stvari, svi ovi su promotori, lobisti, a u realnosti sisari naše krvi, salonski četnici i ekstremni desničari koji na nesreći srpskog i drugih balkanskih narada prave novac.

Služeći se izvježbanim tehnikama pridobijanja povjerenja potencijalnih kupaca svojih ideja, dobro uštimanom filmskom pričom, nastoje dokazati da je krvavi raspod Jugoslavie uzrokovan interesima SAD-a i interesima velikih korporacija, a u tom kontekstu i poslijednicom globalizacijskih procesa na svjeteskom planu. Na lokalnom, balkanskom nivou, uzroci raspada jugoslavije su, gledište je filma, pojava ili budenje ustaškog pokret u Hrvatskoj i radikalnog islama u Bosnu. Za iznosenje ovakvih i slicnih gledisša koriste im i organizacije kao što su: “The Lord Byron Foundation for Balkan Studies”- na čijem čelu je James Byron Bissett i “Global Research Centre”- koju vodi Michel Chasusdowsky, professor na Univerzitetu u Otavi. U Republici Srpskoj u ovom poslu im prema njihovom pisanju pomaze “Mirovne akcije humanista”.

Vješta manipulacija
Da bi dokumentarni material bio što uvjerljiviji u filmu se u nekoliko navrata koriste dijalozi iz igranih filmova, o kemu autor filma ne upozorava gledaoce. Tako u filmu možemo vidjeti jedan broj poznatih filmskih glumaca iz tog perioda.
U filmu su intervjuirani i ljudi u čiju dobronamjernost i poštenje ne treba sumnjati. Rade Aleksić iz Trebinja, otac Srđana Aleksića, mladića poznatog po svom hrabrom činu da stane u zaštitu sugrađanina druge nacionalnosti i bude ubijen od strane pijanih srpskih vojnika. Sa svojom pričom su i dva repera sa Balkana: Vedran Mujagić, član popularne sarajevske grupe “Dubioza kolektiv” i Boško Ćirković iz poznatog beogradskog rep benda “Beogradski sindikati”. Tu je i Vlade Divac, nekadasnji jugoslovenski košarkaski reprezentativac i NBA star. Očigledno je da ovaj dio ljudi nije znao kako će njihovo učešće u filmu biti iskorišćeno.

Reditelj je na ekstremno propaganda način, da bi prikazao Hrvatsku zločinačkom, vješto koristio intervju sa suprugom Josipa Kira, prijeratnog šefa policije u Osijeku. Činjenicu da je na Kira izvrsen atentat od strane hrvatskih nacionalista (za šta se ptredpostavlja da je došla naredba iz samog hrvatskog državnog vrha), reditelj vrlo neukusno koristi Kirovo herojstvo za bacanje krivice za rat na Hrvate. U istom kontekstu se koristi i priča vezana za ubistvo Milana Levara, hrvata koji je ubijen takođe od strane hrvatskih nacionalista, zato što je bio tokom rata protiv vršenja zločina nad Srbima u Gospiću i o čemu je izgleda puno znao. Naime, dok je Kir ubijen neposredno prije rata, Levar je ubijen 2000.godine.

Tvrdnjom da su za raspad Jugoslavije krive “nove vođe”, lokalni lideri, autor filma srpsko rukovodstvo oslobađa odgovornosti, jer, Slobodan Milošević je, zaključak je,stari vodja!? Pominjući u tom kontekstu Aliju Izetbegovića, narator će reći da je “naci-kolaboracionista”, što je tvrdnja koja gledaoca navodi na pogrešan zaključak. Naime, Izetbegović je rođen 1928. godine i teško da je mogao priskrbiti takav atribut kao 13-togodišnjak. Sličan metod oslikavanja, manipulacijama redoslijeda pojava, događaja i dokumenata, autor filma koristi često u opisivanju jugoslovenske predratne drame. Naravno, pazeći da u bilo kom negativnom kontekstu ne pomene srbijansku i srpsku oligarhiju tog vremena.

Šta nema u filmu, to nije ni bilo!
Po onoj staroj Bašeskijinoj izreci što nije zapisano, nije se ni desilo! Najveći propagandni trik filma se sastoji upravo u onome šta film ne sadrži, upravo u onome o cemu se u filmu ne govori!?? U filmu nema rijeci o sljedećem: o aktivnostima SANU i poznatom Memorandumu iz druge polovine ’80-tih; nema riječi o vojnim planovima tada već dobro reformirane JNA i jakom uticaj u njoj velikosrpskih nacionalista, vojnim planovima Ram 1 i Ram2; ne govori se o planovima i granicama Velike Srbije (iako su neki akteri još uvijek u Hagu i sudi im se upravo zbog toga); u filmu ni riječi nema o agresiji JNA na Hrvatsku, posebno ne o borbenim dejstvima u BiH. U filmu nećete vidjeti niti čuti ništa o tome da je rat ’90-tih bio posljedica, prije svega, želja za stvaranjem tzv. Velike Srbije! Da su glavni izvršioci bili srbijanska politicka klika na celu sa Slobodanom Milosevicem, kao i njegovi politički istomisljenici i sunarodnjaci u republikama bivše Jugoslavije.

Genocid Logori

U filmu će se pobuna Srba u Hrvatskoj tretirati kao legitiman zahtjev za kulturnom autonomijom, a zaobići će se istina o oružanoj pobuni i secesiji. U filmu nećete naći ništa o grozotama i razaranju Vukovara, bombardovanju Dubrovnika, osim možda sporadično. O naoružavanju srpskih civila u Bosni i Hercegovini od strane JNA... O koncentracionim logorima... O Ravnom, Zvorniku i Bijeljini... O Prijedoru, Kozarcu, Brčkom... O opsadi Sarajeva I njegovom stradanju... O genocide u Srebrenici i ubijanju preko 8000 ljudi... Da, u filmu ćete čuti “drukciju istinu”, o Klintonovoj izjavi i dogovoru sa Izetbegovićem o potrebi 5000 ubijenih srebreničana da bi ameri intervenisali!? Kada se govori o zločinu i zločincima u ovom filmu onda tu nećete vidjeti Milosevića, Karadžića, Mladića ili nedavno uhićenog Gorana Hadzića. Ali ćete saznati o navodnim zločinima drugih.

Izvrtanje teza je jedna od glavnih karakteristika filma. Tragedija bosanskih muslimana, genocid nad Bošnjacima u Srebrenici i zločin nad tim narodom u četverogodisnjem ratu nije tema ovog filma. Nije tema ni ptrepoznavanje i priznavanje drugih zločina srpskih nacionalista. Film i svi akteri u filmu su,upotrijebljeni, a neki i zloupotrijebljeni, samo da se zataška istorijska odgovornost Srba za rat. Zanimljiva tvrdnja je izrečena u filmu o radu novinara najvećih informativnih kuća, za koje je rečeno da su uglavnom agenti svojih država i da su neobjektivno izvještavali svaljujući svu krivicu na Srbe. Svi oni su dobili promidžbu i pare za svoj nečasni rad, kao reče jedan svjedok u filmu.
Dobar dio filma se bavi secesijom Kosova i ulogom SAD-a i NATO-a. No, ovaj dio priče nije više ni toliko važan za ocjenu rada Borisa Malagurskog i ekipe.

Udruženi medijski zločinački poduhvat
Azer Pehilj u osvrtu pod naslovom “Negiranje genocide u Norveškoj – noć kada su masakrirali istinu”, na bosansko-hercegovačkoj web-stranici “tačno.net”, dokumentarce norveških autora Ole Flyuma i Davida Hebditcha, filmove "Grad koji se mogao žrtvovati" i "Tragovi iz Sarajeva" karakterise kao “udruženi zločinački novinarski poduhvat jedne male filmske kuće”, što je ocjena koja se moze izreci i za tvorce filma “Težina lanaca”.

Pod naslovom “Filmski trikovi i istorijski revizionizam”, autor Sanjin Pejković na web-stranici “media.ba”donosi interesantan i čitljiv esejisticki prikaz dokumentarnog filma “Dogovoreni rat”, autora Sladjana Zarića i rezisera Filipa Čolovića. Film je prikazan nedavno na srpskoj državnoj televiziji. Sudeći prema rečenom prikazu, film nije odmakao dalje od propagandistićkog materijala.

-”Dogovoreni rat?” će, piše S. Pejkovic, sigurno ubuduće biti prikladan modus operandi za dokumentarne rekonstrukcije novije istorije. Tvrdokornu, bezobzirnu nacionalističku propagandu 90-tih je ionako zamjenila neka proevropski orjentirana revizionistička limunada, gdje Draža Mihajlović i približavanje evropskim vrijednostima staju u istu rečenicu. Promoviranje glasina u istine i ”izjednačavanje” svih strana kao ravnopravnih, daje filmu mogućnost prekrajanja činjenica, a filmski trikovi služe za opravdavanje politike koja je i danas prisutna u Srbiji, dvadeset godina nakon ratova - kaze Pejković. Sasvim je u pravu kada ističe da ovakvim filmovima “umjesto kristaliziranja slike dobijamo još jedno zamagljivanje i historijsku reviziju, ponegdje jedva primjetnu a ponegdje veoma izričitu”.

Treba, ipak, znati da je ova ocjena izrečena prije petka, 22. jula 2011. godine, dakle, prije akcije u kojoj je Norvežanin Anders Behring Breivik izveo bombaški napad u Oslu i pucnjavu na otoku Utoja, ubivši 76, i ranivši 96 ljudi. Prije toga, masovni ubica je ostavio preko 1,5oo stranica pisanog teksta, u kome govori o razlozima i ciljevima svog zločina. Sama činjenica da Breivik nalazi inspiraciju u srpskim zločinima i njenim vođama ’90-tih, te da nije sam autor ostavljenog materijala (navodi da je koristio i pisanja drugih desničara) stavlja u osjetljiviji kontekst sve ove tzv, dokumentarne filmove, njihove autore i saradnike. Naravno, to se odnosi na sve one intelektualce koji se prodaju za šaku dolara i lagodan život plaćan sve češće krvlju nevinog svijeta, kao ove djece u Norveškoj. Svaka fašistička ideja je podjednako opasna za mir u svijetu, bilo da nosi kršćanski, muslimanski, jevrejski ili neki drugi znak, jednako kao ona koja se kiti “svastikom”.

Dakle, umjesto što promovira “mitsko gledanje” na vlastitu prošlost, srpskia inteligencija bi trebala da preispita sopstvenu ulogu i odgovornost u krizama i nedavnim ratovima. Takav jedan film bi se umjesto “Težina lanaca” mogao zvati primjernije - Težina zločina!