UKRATKO O HISTORIJI BOSNE
Objavljeno: 23. Dec 2002. 00:12:00
Bogata historija Bosne i Hercegovine pokazuje jedinstvenost drzave kojoj cetiri religije (Judaizam, Katolicizam , Pravoslavlje i Islam ) svaka ponaosob, daju svoj doprinos u izgradnji specificne civilizacije. Medjusobni utjecaj i jedinstvo razlicitih kulturnih i prirodnih vrijednost na relativno malom prostoru rezultirali su time da je Bosna i Hercegovina uvjek imala svoj specifican politicki, kulturni ekonomski subjektivitet kroz istoriju. NASTANAK BOSANSKE DRZAVE Drzava Bosna prvi put se pojavljuje u X stoljecu prostiruci se u tom periodu od rijeke Drine na istoku pa sve do Jadranskog mora. Tokom ranog srednjeg vijeka Bosna je bila na udaru Vizantije, Madjarske i susjednih drzava Hrvatske i Srbije koje su pokusavale na njen racun da vrse prosirivanje svog politicki i religijski utjecaj. Za vrijeme vladavine Kulina Bana (1180-1204), Bosna je bila nezavisna medjunarodno priznata drzava. U to vrijeme njeni susjedi pokusavaju da uniste Bosansku crkvu (Bogumile), nastalu na razmedju izmedju Katolicizma i Pravoslavlja. Bosanska crkva dala je svoj doprinos u razvoju specificnog duhovnog ambijenta u Bosni tokom tri stoljeca u kojima je Bogumilstvo predstavljalo dominantnu religiju u Bosni. II STOLJECE Tokom XII stoljeca Bosanska drzava je bila izgradjena na parlamentarnom principu sa specificnim politickim i vjerskim odnosima. Sa krunisanjem Kralja Tvrtka I (1377), Bosna postaje kraljevina, a takodjer za vrijeme njegove vladavine (1353-1391) Bosna dostize i svoju maksimalnu povrsinu rasprostiruci se od rijeke Save na sjeveru pa sve do otoka Korcule i Hvara, te od Zrmanje i Knina na zapadu do Sjenice i Lima. Vladajuca dinastija u srednjovjekovnoj Bosanskoj drzavi bii su Kotromanici. PERIOD OTOMANSKE VLADAVINE XV stoljece obiljezava dolazak Otomanske imperije na prostore drzava Balkana pa time i Bosne. Bosna potpada pod Tursku vlast 1463. godine, kada je Sultan Mehmed Osvajac osvojio grad Bobovac i time prekinuo vladavinu dinastije Kotromanica. Turci su na prostoru Bosne uspostavili "Bosanski Sandzak". Od 1580. godine u Bosni je uspostavljen Pasaluk kao forma teritorijalne i politicke organizacije unutar Otomanske imperije. Dolazak Turaka sa sobom je donio mnoge promijene u bosanskom drustvu. Veliki dio Bosnjaka prelazi na Islam, izgradjuju se novi gradovi u orijentalnom stilu, dolazi do promijena i u ekonomskoj organizaciji drustva. Bosnjaci ucestvuju u ratovima koje je Otomanska imperija vodi na teritoriji zapadnog Balkana i centralne Evrope. Nakon velikog Beckog rata (1683-1699) i neuspjeha Otomanske vojske da zauzme ovaj grad, Bosna postaje zapadna provincija Otomanske imperije. Karlovackim mirovnim ugovorom (1699.) potvrdjene su istorijske granice Bosne na sjeveru, zapadu i jugu. Tokom XVIII i u prvoj polovini XIX stoljeca Bosanci vode odbrambene ratove protiv Austrije i Venecije, u isto vrijeme zahtijevaju autonoman status u okviru Otomanske imperije. Javljalo se vise pobuna protiv turske vlasti kao sto je pokret Husein-kapetana Gradascevica (1831-32), koji je konacno ugusen vojnom intervencijom Omer-pase Latasa. Taj poraz bosanskih begova imat ce duboke historijske konsekvence. Reforme koje su sprovodjene 1860 godine daju Bosni izvjestan stepen autonomije. PERIOD AUSTRO- UGARSKE Nakon pobune krscana 1875.-78. i velike "Istocne krize" Berlinski kongres (1878.) daje mandat Austro-Ugarskoj monarhiji da okupira Bosnu. I pored velikog otpora stanovnistva, uglavnom od strane Bosnjaka, Austro-Ugarska uspijeva da uspostavi svoju vlast u Bosni, ostavljajuci zemlju kao "Corpus separatum" u okviru svojih istorijskih granica. 1908. godine Austro-Ugarska je izvrsila aneksiju Bosne, cime Bosna i zvanicno postaje dio Austro-Ugarske monarhije. U Bosni je uspostavljen Parlament 1910. god. koji je ukljucivao predstavnike sva tri naroda u Bosni. Period vladavine Austro-Ugrarska takodjer donosi velike ekonomske i kulturne promjene. Krajem prvog svjetskog rata Bosna i Hercegovina biva izdvojena iz sastava Habsburske monarhije od strane njenog Nacionalnog Parlamenta i zajedno sa Hrvatskom, Slovenijom i Srbijom ulazi u sastav novostvorene Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca. IZMEDJU DVA SVJETSKA RATA Na osnovu Vidovdanskog ustava Bosna je zadrzala svoju cjelovitosst unutar Kraljevine SHS sve do obaranja ovog ustava 1929. god. Nakon toga teritorija Bosne je podjeljena na cetiri dijela. 1939. godine po sporazumu Cvetkovic-Macek jedan dio teritorije BiH je ukljucen u sastav banovine Hrvatske DRUGI SVJETSKI RAT Nakon raspada Jugoslavije (1941.), Bosna i Hercegovina podpada pod vlast NDH (Nezavisne Drzave Hrvatske) na demarkacionoj liniji izmedju italijanske i njemacke okupacione zone. Tokom II svjetskog rata u BiH se javlja jak antifasisticki pokret. U novembru 1943., Zemaljsko Antifasisticko Vijece Narodnog Oslobodjena BiH (ZAVNOBIH) je donijelo odluku kojom se potvrdjuju granice BiH. Prema odlukama sa prvog zasjedanja ZAVNOBIH -a, BiH je kao nedjeljiva cijelina, ravnopravnih naroda i gradjana koji u njoj zive. U Jugoslovenskoj federaciji, Bosna i Hercegovina je bila jedina republika koja je bila definirana na osnovu svog istorijskog postojanja (za razliku od drugih koje su predstavljale uglavnom novouspostavljene nacionalne zajednice. SUVERENITET U procesu dezintegracije Jugoslavije, nakon visestranackih izbora 1990. godine i nakon gradjanskog referenduma (provedenog od 28. februara do 1. marta 1992) Bosna i Hercegovina je proglasila svoju neovisnost u svojim istorijskim i medjunarodno priznatim granicama. Na osnovu rezolucije broj 755 Vijeca sigurnosti Ujedinjenih Nacija 20 maja 1992. godine Bosna i Hercegovina je i medjunarodno priznata kao nezavisna drzava. (B-Front) |