Web stranica o halal turizmu u Budimpešti, na engleskom i mađarskom jeziku, izazvala je pozamašan interes u mnogim zemljama pa tako i u Bosni. Zatim je autorica počela sve više primjećivati političke, historijske, kulturološke i geografske poveznice između Mađarske i Bosne.

Logo Halal ture Budimpešte

AMIR TELIBEĆIROVIĆ: Zatim je počela sve više primjećivati političke, historijske, kulturološke i geografske poveznice između Mađarske i Bosne. Pored ostalog, obratila je pažnju na službeni naziv jednog trga i jedne autobuske stanice gradskog prometa u Budimpešti. Zove se Bosnyak Ter na mađarskom jeziku, odnosno ‘Trg Bošnjaka’ ili Bošnjački Trg. Naziv trga potiče iz 1901 godine. Povod je bio tadašnja stacioniranost bošnjačkih vojnika u Budimskom dvorcu, na inicijativu habsburškog cara Franje Josipa. Naziv je ostao do danas. Svaki gost Budimpešte može vidjeti brojne gradske buseve sa velikim natpisom Bosnyak Ter.

Panonija kao geografski pojam jedan je od onih koji se ne vrte previše u javnosti, u odnosu na recimo prečeste srodne pojmove kao Balkan, Jugoistočna Evropa-(djelimično i Centralna) ili zapadni Balkan. No, kada se počne spominjati, i to na istraživački način, otkrije se da Panonija ima zanimljive historijske i kulturološke dodire sa Islamom. Većina čitatelja bi to najprije povezala sa osmanskim razdobljem, što je svakako veliki dio te priče, ali materijala ima i za predosmanski period kao za i poslije. Najviše se toga pronašlo izučavanjem stare Mađarske. Na primjer, drevne populacije, kao što su Pečenjezi i Kumani, u svojim naseobinama sjeverno od Crnog mora, bili su muslimani. Od 10. stoljeća po gregorijanskom kalendaru, ovi su narodi stizali na područje današnje Mađarske, te još i u Rumuniju.

Nemuslimani su ih katkad nazivali "Ismailije". Arapski putopisac Al-Gharnati je u 12. stoljeću pisao o njima. Otkriveno je i da su muslimani službovali u vojsci mađarskih kraljeva Laszla petog i Kalmana prvog.

Duhovno poslovna motivacija
Kada se istražuje noviji historijat prisustva islama u Mađarskoj, najviše podataka se odnosi na 19-to stoljeće. Među najpoznatijima i najuticajnijima mađarskim muslimanima tog vremena bio je orijentalista Gyula Abdulkerim Germanus. On je usput bio i jedini musliman poslanik u mađarskom parlamentu. U devetnaestom vijeku je nastao i prvi moderni prijevod Kur’ana na mađarski jezik.
Sve ove zanimljivosti su samo mali dio otkrića koje nudi iskusna turistička vodička Anna Lenard na ulicama Budimpešte. Ona već godinama promovira islamski historijat Mađarske, koji se jedno vrijeme oslanjao na osmanski period, da bi vremenom proširila ponudu kroz tematske ture za izučavanje Islama i muslimana Mađarske u današnjem vremenu. Neko vrijeme je to bilo više za domaću klijentelu, a sada se već radi sa međunarodnim znatiželjnicima, putnicima, turistima, studentima, novinarima. Jer, iskreno rečeno, Mađarska baš i nije zemlja sa koja prosječnom turisti odaje asocijacije na Islam, naročito u okviru današnjih evropskih (ne)društvenih aktuelnosti, ali i političkih. Zato ovo djeluje posebno neobično onima koji tamo otpuju po prvi put. Ove ture su dosta detaljne i uključuju posjetu historijskim građevinama Budimpešte koje su vezane za Islam, a među njima su neke stare džamije koje su danas u funkciji katoličkih katedrala i samostana, te stari turski hamami. Lenardova je vremenom razvila tematsku turu pod nazivom “Muslimani među nama,” koja podrazumijeva posjetu aktivnim mesdžidima današnje Budimpešte, uz predstavljanje aktivnosti tamošnjih džemata. Istovremeno, ovim turama se pokušava predstaviti Islam općenito, na transparentan način, radi smanjenja predrasuda ili ksenofobije. Za sada djeluje kao da to funkcionira. Lenard Anna ima i lični motiv u ovome pošto je i sama prešla na Islam prije oko pet godina.

Halal turizam u razvoju
Nakon što su spomenute tematske ture uspješno zaživjele, Anna je prošle godine počela da radi sa međunarodnom muslimanskom klijentelom, pojedincima i porodicama koji putuju po Evropi sa Bliskog Istoka, Afrike ili Centralne Azije. Tako je već sarađivala sa porodicama iz Malezije. Naime, postoje gosti koji traže halal standarde u ishrani ali takve standarde i na druge načine. Anna je shvatila da pojam halal podrazumijeva više od hrane i pića pa je otkrila hotele, trgovine i restorane koji posluju na halal način, te je na zahtijev inozemnih gostiju počela da muslimanske goste spaja sa tim hotelima i restoranima u Budimpešti. Njena web stranica o halal turizmu u Budimpešti, na engleskom i mađarskom jeziku pod ovim linkom - halalbudapest.com izazvala je pozamašan interes u mnogim zemljama pa tako i u Bosni. Zatim je počela sve više primjećivati političke, historijske, kulturološke i geografske poveznice između Mađarske i Bosne. Pored ostalog, obratila je pažnju na službeni naziv jednog trga i jedne autobuske stanice gradskog prometa u Budimpešti. Zove se Bosnyak Ter na mađarskom jeziku, odnosno ‘Trg Bošnjaka’ ili Bošnjački Trg. Naziv trga potiče iz 1901 godine. Povod je bio tadašnja stacioniranost bošnjačkih vojnika u Budimskom dvorcu, na inicijativu habsburškog cara Franje Josipa. Naziv je ostao do danas. Svaki gost Budimpešte može vidjeti brojne gradske buseve sa velikim natpisom Bosnyak Ter.

Bus linija za Bošnjački Trg u Budimpešti, ili Bosnyak Ter na mađarskom

Anna Lenard

Anna Lenard se zainteresirala i za Sarajevo Business Halal Forum. Za njega je čula tek prošle godine, ali s nada mogućnosti za neku poslovnu saradnju sa forumom u budućnosti. Ona ima i neke poznanike, također kolege, među domicilnim mađarskim muslimanima konvertitima koji također pokazuju zanimanje za autentične i autohnote muslimane Evrope. Zbog toga Anna potencira veće izučavanje Bošnjaka i Albanaca u tom kontekstu, i kaže da bi mađaski muslimani trebali više pažnje obratiti na tradicionalne islamske zajednice koje su fizički blizu Mađarske, umjesto forsiranja “egzotičnih” a dalekih arapskih krajeva i kultura, kada dođe do izučavanja Islama općenito.

Lenardova piše tekstove na jednom popularnom internet blogu, na mađarskom jeziku. Zove se “Muslimanski putnik.” Tematski se bavi raznim zanimljivostima, uključujući i nekonvencionalne, među muslimanima Mađarske ali i bilo kojih, sa većim brojem tekstova posvećenih bošnjačkom naslijeđu kroz spomenike, priče, ličnosti i događaje u BiH nekada i danas. Može se dosta toga vidjeti pod linkom bloga: muszlimutazo.blog.hu .

Reakcije čitateljstva su mahom pozitivne a čitanost bloga u Mađarskoj raste. Nove generacije Mađara preko ovog bloga otkrivaju zanimljivosti o Sarajevu, Srebrenici, Mostaru, Jajcu, bošnjačkim munarama i mezarju, njihovim legendama, političkim turbulencijama, mentalitetu, preživljavanju, optimizmu.